TY - JOUR ID - 5606 TI - تحلیل مربع تنشی طنز در فرایند نشانه‌معناشناسی شعری از ابوالقاسم حالت JO - شعر پژوهی(بوستان ادب) JA - JBA LA - fa SN - 2008-8183 AU - احسانی اصطهباناتی, محمّدامین AU - شریف پور, عنایت اللّه AU - صرفی, محمّدرضا AD - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهیدباهنر کرمان AD - دانشیار بخش زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان AD - استاد بخش زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 13 IS - 1 SP - 29 EP - 46 KW - واژه‌های کلیدی: مربع معنایی KW - طنز KW - ابوالقاسم حالت KW - نشانه‌معناشناسی KW - شعر معاصر DO - 10.22099/jba.2020.35082.3552 N2 - الگوی تحلیل نشانه‌معناشناسی گفتمانی، به‌عنوان رهیافتی نو برای دستیابی به کل معنای متن، یکی از روش‌های مناسب تجزیه و تحلیل آثار ادبی است. این رویکرد، توانایی تحلیل ساختمان طنز را در اختیار مخاطب می‌گذارد. طنز، به‌مثابه‌ ژانری هنری، همواره در متون ادبی اهمیت و اقبال ویژه‌ای داشته است. بررسی نشانگانی نمودهای طنز در یک اثر، می‌تواند نقاط پررنگ را در طیفِ اندیشه‌ی خالقِ آن، آشکار سازد. ابوالقاسم حالت (1298-1371) یکی از موفق‌ترین طنز‌پردازن در حوزه‌ی ادب فارسی معاصر است و اشعار او بیان حقایق جدی و واقعی از موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در قالب عباراتی طنزآمیز است. در این مقاله، با خوانش دقیق طنز در شعر «ابوالقاسم حالت»، مؤلفه‌های نشانه‌معناشناسی آن را باتوجه‌به آرایش نیروهای هم‌سو و معارض، بررسی و تمهیدات متن بر اساس مربع تنشی برای تأمین مقاصد گفتمانی را واکاوی می‌کنیم. بدین منظور، نخست به بررسی نشانه‌شناسی شعر می‌پردازیم و پس از آن، به تحلیل طنز در شعر وی خواهیم پرداخت. پژوهش حاضر از نوع توصیفی‌تحلیلی است و داده‌ها با استفاده از شیوه‌ی تحلیل محتوا، به روش کتابخانه‌ای و بر اساس دانش نشانه‌معناشناسی بررسی، تجزیه و تحلیل شده است. در تحلیل گفتمانی طنز ابوالقاسم حالت، تلاش بر این است تا از نشانه‌های منفرد، خُرد‌نشانه‌ها، کلان‌نشانه‌ها و مجموعه‌ای از نشانه‌ها عبور کنیم تا بتوانیم به ورای نشانه‌ها، یعنی آنجایی که نشانه‌ها با یکدیگر تعامل برقرار می‌کنند، برسیم و بدین ترتیب بتوانیم به خوانشی گفتمانی دست یابیم. یافته‌ها نشان می‌دهد که شاعر با گذر از مربع معنایی و رسیدن  به مربع تنشی، چگونه شرایط گفتمان را تغییر می‌دهد و معانی سیال را تولید می‌کند.  UR - https://jba.shirazu.ac.ir/article_5606.html L1 - https://jba.shirazu.ac.ir/article_5606_441efdb68fe015dfff6347e6d66df8da.pdf ER -