2024-03-29T16:33:47Z
https://jba.shirazu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=651
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1395
8
3
جلوه های خاص معشوق در غزل های صائب
زهره
احمدی پور اناری
عشق مهم ترین مضمون غزل است که در دو شاخه ی عشق آسمانی و عشق زمینی حضور داشته و غزل فارسی را غنی و دلنشین ساخته است. بیان معانی عاشقانه از هر نوع (آسمانی و زمینی )که باشد مستلزم بیان رابطه عاشق و معشوق است. معشوق مرکز و محور غزل های عاشقانه است، تصویر او نشان دهنده ی دیدگاه غزلپرداز نسبت به عشق و معشوق است. شاید در نگاه اول بپنداریم معشوق در غزل فارسی به صورت کلی توصیف شده ، چنانکه می توان گفت یک تیپ است نه شخصیت ، این حرف تا حدود زیادی درست است، اما در این تحقیق به بررسی توصیف های صائب از معشوق می پردازیم تا ببینیم معشوق از نظر ظاهری و اخلاقی چگونه است و کدام ویژگی ها، معشوق غزل صائب را متمایز ساخته است و تاچه اندازه معشوق غزل او تحت تاثیر سبک شاعر قرار گرفته است؟ یکی از مهم ترین پرسش ها دربارهء معشوق، ماهیِت اوست. در غزل فارسی، معشوق می تواند معشوق الهی، معشوق انسانی و معشوق نمادین (که نمایندهء خواسته ای از عاشق است) باشد. در این تحقیق روشن می شود که معشوق صائب در عاشقانه های غیر عرفانی یک شخص است یا نماد؟
صائب
عشق
معشوق
غزل
2016
11
21
1
20
https://jba.shirazu.ac.ir/article_3613_127d2eeabfdbf425b8b20166b26ac422.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1395
8
3
عطای کثیر؛ شرح بیتی از حافظ
محمدرضا
اکرمی
چکیدهبیت «نعیم هر دو جهان پیش عاشقان به جوی/ که این متاع قلیل است و آن عطای کثیر» با ضبطها و معانی متفاوتی در تصحیحها و شرحهای دیوان حافظ آمده است. این مقاله ضمن بررسی این موارد، در پی آن است تا شکل سالم و معنی درستی از بیت ارائه دهد. دو موضوع را شارحان در شرح بیت در نظر نگرفتهاند؛ یکی بررسی دو ترکیب قرآنی "متاع قلیل" و "عطای کثیر" که معادل نعمتهای دنیا و آخرت است و دیگر این که شارحان "که" را در ابتدای مصرع دوم، "که" ربط تعلیلی به معنی "زیرا که" معنی کردهاند و یک شرح نیز آن را به معنی "بلکه" دانسته است. نگارنده معتقد است در این بیت، حرف ربطِ "که" حرف پیروِ (ربطِ) اسمپرداز یا توضیحی است. این نوع "که" کلمه یا ترکیب پیش از خود را با جملهی پس از خود مرتبط میسازد تا در بارهی آن توضیح و تفسیری ارائه دهد. حافظ بارها این نوع "که" را بهکار برده است که با ذکر شواهدی از آن در متن مقاله، نظریهی فوق قوت مییابد. کلید واژه: حافظ، متاع قلیل، عطای کثیر، حرف ربط "که" توضیحی.
حافظ
متاع قلیل
عطای کثیر
حرف ربط "که" توضیحی
2016
11
21
21
30
https://jba.shirazu.ac.ir/article_3704_7c453b7af5da725d6d9fc165dac0701b.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1395
8
3
بررسی تطبیقی ساخت موضوعیِ رباعیات اصیل خیام با برخی رباعیات منسوب به وی
طاهره
ایشانی
حسین
رضایی لاکسار
بررسی اصالت متون مختلف ادب فارسی با استفاده از الگوهای علمی و چارچوبهای مشخص، میتواند از طرفی، معیاری واحد برای داوری دربارة اصالت این متون به دست دهد، و از طرف دیگر، بسیاری از این متون را که هنوز اصالتشان مورد تردید است از بلاتکلیفی خارج کند. رباعیات خیام از جملة آثاری است که علیرغم پژوهشهای فراوانی که دربارة آن انجام شده است، هنوز بر سر آن اختلاف بسیاری وجود دارد و تعداد رباعیات اصیل این شاعر همچنان نامشخص است. از این رو، در مقالة حاضر کوشیدیم تا با بهکارگیری الگویی زبانشناختی، و با استفاده از روشی توصیفی-تحلیلی و آماری به بررسی و مقایسة 20 رباعی اصیل و 20 رباعی منسوب به خیام از منظر ساخت موضوعی بپردازیم، و پس از تجزیه و تحلیل دادهها دریافتیم که ویژگی رباعیات اصیل خیام سادگی بیشتر و استفادة کمتر از ساختهای پیچیده است، در حالی که رباعیات منسوب گرایش بیشتری به پیچیدهگویی و استفاده از ساختهای نشاندار دارند. بدین ترتیب، با توجه به تفاوت قابل توجه دو پیکره از منظر ساخت موضوعی، به این نتیجه رسیدیم که رباعیات منسوبی که در مقالة حاضر بررسی شدهاند، دست کم از این منظر، متعلق به خیام نیستند.
"خیام"
"رباعیات"
"زبانشناسی"
"ساخت موضوعی"
2016
11
21
31
50
https://jba.shirazu.ac.ir/article_3655_b7b6fdb34ad64f2c3143ed64cb763aa3.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1395
8
3
تحلیل ساختار تخیلی داستان «تشنه و دیوار» مثنوی براساس ساختارهای نظام تخیل در آرای ژیلبر دوران
سارا
پورشعبان
احمد
امین
بررسی ماهیت خیال و ساختار تخیلیای که شاعران و هنرمندان بر مبنای آن تفکر میکنند، در مباحث نقد ادبی و هنری از جایگاه والایی برخوردار است. مبنای بسیاری از رمزگشاییهای متنی امروزه بر عهده کاوش-هایی در حوزه تخیلشناسی است. ژیلبر دوران (متولد 1921) تخیلشناس و اسطورهپژوه فرانسوی قرن بیستم، توانست با ابداع روشی علمی، اعتبار حقیقی تخیل را که به مدت دو قرن در غرب انکار میشد، دوباره بدان بازگرداند. این مقاله قصد دارد با تعمق در آرای این اندیشمند به تحلیل ساختارهای تخیلی داستان «کلوخ انداختن تشنه از سر دیوار در جوی آب» در ابتدای دفتر دوم مثنوی، روی آورد. مولوی در این حکایت، صحنهای را ترسیم میکند که در آن عمل/کنشی (پرتاب سنگ و خشت به آب) تکرار میشود. این صحنه یک تخیل است. همچنین بر طبق قراینی که به دست خواهیم داد، مشخص میشود که نگاه و اندیشة تخیل-پرداز راوی نسبت به جهان، تحت تأثیر ساختارهای منظومه شبانه تخیل است. این منظومه که مربوط به ساختارهای اسرارآمیز یا آنتیفرازیک و ساختارهای دراماتیکی یا ترکیبی است با ویژگیهایی چون: تکرار، وابستگی فرد به جهان و دیدگاه تعاملی او نسبت به جهان، گرایش به عمل مینیاتورسازی و درک چرخهای و... مشخص میشود.
مثنوی
داستان
ساختار تخیل
منظومه شبانه
منظومه روزانه
2016
11
21
51
70
https://jba.shirazu.ac.ir/article_3705_50a06fb18a1012a80a15f5cb656fdd0d.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1395
8
3
استعاره زدایی از واژه آسمان در اشعار کلاسیک فارسی
مهدی
رضائی
سید هاشم
خاتمی
در زبان فارسی و اشعار کلاسیک درباره آسمان و تأثیر آن بر انسانها مطالب متنوعی مشاهده می شود. معمولا هنگام شرح و توضیح این اشعار به آرایه استعاره یا مجاز متوسل شده و اغلب آسمان، استعاره یا مجاز از خداوند، قضا و قدر و... دانسته میشود. با نگاهی به پیشینه اعتقادی و اسطورهای مشخص میشود، آنچه در زبان موجود است و به تبع آن در بسیاری از اشعار راه یافته است، نه تنها مجاز یا استعاره نیست؛ بلکه باورهایی استوار در فرهنگ گذشتگان اعم از ایرانی و غیرایرانی است که همانند دیگر عناصر دینی و باوری بر محمل زبان به اشعار و زبان کنونی فارسی راه یافته است. این پژوهش سعی دارد تا به ریشهیابی آسمان و باورهای پیرامون آن براساس متون کهن ایرانی و اساطیر و باورهای ملتهای دیگر بپردازد و شواهد کاربردی آن باورها را در زبان فارسی با استناد به مثالهای شعری تبیین نماید. به دلیل گستردگی ادبیات فارسی، دیوان چهار شاعر پارسی زبان سده پنجم؛ عنصری، منوچهری، ناصرخسرو و مسعودسعد به عنوان ملاک در نظر گرفته میشود. پس از بررسی کاربردهای مختلف آسمان در این اشعار و مقایسه آن با اساطیر و باورهای متقدم بر آنها مشخص میشود که همه کاربردهای آسمان در آنها دارای زمینههای اعتقادی بوده که به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه در زبان این شاعران منعکس گشته است.
آسمان
اساطیر
استعارهزدایی
شعر
2016
11
21
71
94
https://jba.shirazu.ac.ir/article_3536_99dece57934a5c1801fca4ee276b9e61.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1395
8
3
نقد و بررسی نمودهای خودشکوفایی در منطقالطیر عطار بر اساس نظریهی راجرز
بیژن
ظهیری ناو
محمود
رضایی دشت ارژنه
زهرا
محمد حسنی صغیری
گرایش فطری انسان به خودشکوفایی و کمال، بهویژه وقتی که ادبیات به حوزهی عرفان قدم میگذارد و با چاشنی شریعت و طریقت آمیخته میگردد، گسترهی عظیمی از ادبیات ایرانشهر را به خود اختصاص داده است. منطقالطیر عطار از جمله آثاری است که با درونمایهی اصلی دیدار با خویشتن و شناخت خود، بشر را به فارغ شدن از متعلقات ناسوتی و نیل به کمال فراخوانده است و از رهگذر این اندیشه، به رویکردی از علم روانشناسی به نام «روانشناسی انسانگرا» نزدیک میشود. روانشناسی انسانگرا با قرار دادن انسان در مرکز توجه و با تأکید بر روی جنبههای مثبت انسان و تکیه بر «خویشتن» و «خود» فرد و اصالت بخشیدن به اصل بشریت، با بیان و روشی متفاوت با اندیشهی عرفانی، به بحث دربارهی خودشکوفایی پرداخته است. در این جستار، منطقالطیر عطار از منظر روانشناسی انسانگرا و بر اساس الگوی خودشکوفایی راجرز نقد و بررسی گردید و روشن شد که در این اثر بشکوه نیز پرندگان سالک، جهت رسیدن به خودشکوفایی و کمال، پنج شاخصهی بنیادین نظریهی راجرز را در خود متبلور کردهاند.
عطار
منطقالطیر
روانشناسی انسانگرا
راجرز
خودشکوفایی
2016
11
21
95
112
https://jba.shirazu.ac.ir/article_3675_66cd786a9b288b7a8acacdc5ee3cb7eb.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1395
8
3
ویژگیهای سبکی زبان نیما یوشیج در منظومه قلعه سقریم
غلامرضا
فولادی
فهیمه
حیدری جامع بزرگی
آنچه امروز با نام شعر نو نیمایی رسمیت یافته است، محصول تأمل، تغییر، آزمون و سلسلهای از کنش و واکنشهای شبهآزمایشگاهی نیما یوشیج است. همگان شعر «ققنوس» را نقطة آغاز شکل تکاملیافتة شعر نو نیمایی دانستهاند؛ اما فرایند پیش از تکامل این نوع، زمینهای پژوهشپذیر است که در این نوشتار به آن پرداختهایم. این منظومه، آخرین منظومهی بلند نیما است که پیش از شعر «ققنوس» سروده شده است. پژوهش در باب ویژگیهای زبان نیما در این منظومه، روند شکلگیری ساختارهای زبانی را در آثار این شاعر نوپرداز آشکار میکند. نگارندگان، با شیوهای تحلیلی و با نگاهی به روش ساختاریزبانشناختی یاکوبسن، زبان را در این منظومه مطالعه کردهاند. بررسی زبان، در این منظومه نشان داد که نیما در بخشهایی از منظومة قلعة سقریم تمایلات نوگرایانهای چون شیوة خاص استفاده از ساختارهای نحوی و بهکارگیری زبان محاوره در شعر دارد؛ اما در برخی جنبهها همچون برگزیدن قالب مثنوی و تمایل فراوان به خلق فضای آرکائیک در سه سطح واژه و جمله و روایت، دنبالهرو شعر کهن است. درحقیقت، نخستین تحولات نوگرای زبانی نیما در منظومة قلعة سقریم مشاهده میشود. گویی این منظومه، پلی است میان شعر کلاسیک و نو نیما یوشیج.
ساختار زبان
قلعه سقریم
نیما یوشیج
یاکوبسن
2016
11
21
113
138
https://jba.shirazu.ac.ir/article_3764_517014587d73669ccd3f77e3c8913603.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1395
8
3
تنوع متمایز رنگ در اشعار حسین منزوی و تحلیل جلوههای نوآورانه و تقلیدی آن
محمد
مرادی
یکی از غزلسرایان موفق معاصر که در شعر خود، علاوه بر نوگراییهای ساختاری و زبانی، به عینیت و آفرینش تصاویر تازه و رنگارنگ اهمیت داده، حسین منزوی است. در اشعار او 904 بار از واژههای متضمن رنگ استفاده شده که از این مجموعه بیش از 60 درصد را واژههای فامی و بقیه را واژههای بیفام و خاکستری تشکیل دادهاست. باتوجه به اهمیت منزوی در سیر تحول غزل و تأثیری که بر برخی شاعران مذهبی، ترانهسرا و حتی نیماییسرایان پس از انقلاب گذاشته، در این مقاله، به روش تحلیلی- مقایسهای، ضمن بیان بسامد انواع رنگ در مجموع اشعار منزوی و طبقهبندی آنها در16 دسته، میزان نوآوری و تقلید او در کاربرد رنگها، بررسی و با شاعران گذشته و معاصر، مقایسه شده است. از یافتههای پژوهش حاضر این است که تنوع واژههای متضمن رنگ و دامنهی معنایی القای آن در اشعار منزوی، متمایز با اغلب شاعران معاصر، حتی بیش از شاعری نقاش چون سهراب سپهری است. او در کاربرد رنگهای بیفام کمترین میزان نوآوری را نشان داده و بیشترین نمود تمایزش، مربوط به رنگهای صورتی، نارنجی، بنفش و تاحدودی کهربایی، سبز، آبی، قهوهای و خاکستری است. همچنین تلقیهای تازهی او از رنگ عمدتا مربوط به رنگ چشم، بدن و پیراهن معشوق، تجربههای منحصر به فرد منزوی مثل اعتیاد و تخدیر و توصیف زمان، فصلها و برخی جلوههای فردی زندگی اوست.
رنگ
غزل معاصر
حسین منزوی
نوآوری
تقلید
2016
11
21
139
166
https://jba.shirazu.ac.ir/article_3567_85ca4bf41b51164d315203c7814f1023.pdf