بررسی عناصر چندمعنایی و دلایل اصلی آن در غزلیات دیوان کبیر مولوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس/ دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استاد / دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

مولانا جلال الدین محمد بلخی، در دیوان کبیر و یا کلیات شمس به بیان حالات شخصی خود پرداخته است. در این اشعار مولانا سخنانی را به زبان آورده است که در حوزه ی شناخت ما قرار نمی گیرند و برای درک آنها، به تأویل و تفسیر نیاز داریم، زیرا مولانا کلام خود را به گونه ای بیان نموده، که از آن می توان معانی متعددی را برداشت کرد. بر این اساس، در پژوهش حاضر سعی شده، ابتدا به بررسی چند معنایی پرداخته می شود، سپس دلایل استفاده کردن از شگردهای چند معنایی، توسط عرفا و به خصوص مولانا بیان می گردد. بعد از آن، مهمترین عوامل ایجاد معانی گوناگون در غزلیات شمس بیان می شود.
به طور کلی، عوامل چند معنایی در غزلیات شمس را، می توان به دو دسته ی، عوامل درون متنی و عوامل برون متنی تقسیم نمود. منظور از عوامل درون متنی همان صورخیال، نماد، اسطوره و.. است که نقش آن ها در ایجاد معانی دوگانه و چندگانه در غزلیات شمس مورد بررسی قرار می گیرد و منظور از عوامل برون متنی، قدرت مکالمه ی غزلیات شمس با نظریه های جدید ادبی، روانشناسی و غیره است. اشعار عارفانه ی مولانا به دلیل ساختار ذهنی او، قابلیت گفتگو با نظریه ی روانشناسی یونگ را دارند. به همین دلیل در بخش آخر این پژوهش، به بررسی غزلیات شمس بر اساس نظرات یونگ پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Multi meaning elements and the main reasons in Poems Shams

چکیده [English]

One of the greatest Iranian poets is Mollana Jallal Aldin Mohammad Balkhi. Mollana has explained facts in his poems so that they can t located in our understanding and in order to understand them we need to interprate them. Mollana stated his speaking so that we can find several meaning of them. According this survey has been tried to study history of collocative meaning technique. The reasons of usage this technique are explained by Gnostics.
In thired untt is turned to consider callocattve meaning technique in lyric poems of shams. In order to study every poem at first we should know the out look of poet about the world and how use the language in his poems, so in this unit the out look of Mollana about the world is considered a ccording to his poems and speaking then the most important factors are explained in lyric poems of shams.
Generally, we can devided the factirs of collocative meaning technique, in lyric poems of shams, in two types: contextual (internal) and discourse (external) factors.
Purpose of intenal is imagery, symbole, fable, but, before it is turned to study syntagmatic and paradigmatic axes as a main factor for making collocative meaning technique, after that, the role of imagery, like metaphor are considered in making collocative meaning the chnique in lyric poems of shams.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multi meaning
  • Multi meaning elements
  • Poems Shams
  • molana
آلن، گراهم. (1380). بینامتنیت. ترجمه‌ی پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
استیس، و. ت. (1367). عرفان و فلسفه. ترجمه‌ی بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش.
اسماعیل، عزیز. (1378). زمینه اسلامی ‌شاعرانگی تجربه دینی. ترجمه‌ی داریوش آشوری، تهران: فرزان روز.
پورحسن، قاسم. (1384). هرمنوتیک تطبیقی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
پورنامداریان، تقی. (1368). رمز و داست آن‌های رمزی در ادب فارسی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
خلیلی جهانتیغ، مریم. (1380). سیب باغ جان. تهران: سخن.
داد، سیما. (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی. (واژه نامه‌ی مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی). تهران: مروارید.
رازی، شمس‌الدین محمد بن قیس. (1360). المعجم فی معاییر اشعارالعجم. به تصحیح محمد بن عبد الوهاب قزوینی، با مقابله و تصحیح مدرس رضوی، تهران: زوّار.
راستگو، سیدمحمد. (1379). ایهام در شعر فارسی. تهران: سروش.
رُتون، ک .ک. (1378). اسطوره. ترجمه‌ی ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: مرکز.
ریکور، پل. (1386). زندگی در دنیای متن. ترجمه‌ی بابک احمدی، تهران: مرکز.
ستاری، جلال. (1386). مدخلی بر رمزشناسی عرفانی. تهران: مرکز.
سیدحسینی، رضا. (1376). مکتب‌های ادبی. تهران: نگاه.
شبستری، شیخ محمود. (1361).  گلشن راز. به اهتمام صابر کرمانی. تهران: کتابخانه طهوری.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
شمس‌العلما گرگانی، حاج محمدحسین. (1377). ابدع البدایع. به اهتمام حسین جعفری. تبریز: احرار تبریز.
شمیسا، سیروس. (1370). بیان. تهران.: فردوسی.
شمیسا، سیروس. (1381). نقد ادبی. تهران: فردوس.
صرفی. محمدرضا. (1377). «زبان صوفیه». فصلنامه فرهنگ کرمان، نشریه انجمن اهل قلم کرمان. سال 1، شماره 1، صص 89-102.
صرفی. محمدرضا. (1382). «در آمدی بر نماد پردازی در ادبیات». مجله فرهنگ(ویژه‌ی ادب فارسی) سال 16، شماره 2 و 3، پیاپی47.46، صص 153-174.
صفوی، کورش. (1380). از زبانشناسی به ادبیات. ج2، تهران: سوره مهر.
فتوحی. محمود. (1385). «ویژگی‌های تصویر سورئالیستی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 152، صص 5-27.
فردوسی، ابوالقاسم. (1373). شاهنامه فردوسی. ویراسته مهدی قریب، محمدعلی بهبودی، تهران: توس.
فروزانفر، بدیع‌الزمان. (1361). احادیث مثنوی. تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1360). فیه ما فیه. با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــــــــ. (1387). مثنوی معنوی. شرح و تفسیر. تألیف کریم زمانی، تهران: اطلاعات.
ــــــــــــــــــــــــــ. (1388).  کلیات دیوان شمس تبریزی. تهران: اقبال.
نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمه‌ی اسماعیل سعادت، تهران: نشر دانشگاهی.
همدانی، عین‌القضات. (1362). نامه‌های عین القضات همدانی. به اهتمام علینقی منزوی، عفیف عُسیران، تهران: زوّار.