جابه‎‌جایی ضمیر شخصی متصل در شعرِ معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه

2 استاد دانشگاه اصفهان

3 دانشگاه اصفهان

چکیده

هنجارگریزی از زبان معیار، انحراف از قوانین حاکم بر همنشینیِ واژه‌ها، افزودنِ قاعده‌هایی به برونۀ زبانِ معیار، به هم‌ریختنِ نحوِ جمله‌ها و دخل و تصرّف در ساختمانِ دستوریِ زبان معمول و متعارف، مجموعۀ روش‌هایی است که اغلبِ شاعران برای رسیدن به زبان شعر از آن بهره می‌برند. اصولاً به‌کارگیریِ روش‌هایی در زبان، که توجهِ مخاطب را از پیام، به زبان معطوف می‌کند، منجر به برجسته‌سازیِ زبانِ شعر می‌شود و این برجسته‌سازی‌ها به دو شکلِ هنجارگریزی و قاعده‌افزایی صورت می‌گیرند. هنجارگریزی نیز خود انواعی دارد که اغلب با جابه‌جایی اجزا و ارکان در حوزه‌های مختلفِ دستوری ایجاد می‌شود. در این میان، ضمایر شخصی متصل که نقش‌مندی دستوری آن‌ها، موقعیّت مکانیِ ویژه‌ای برایشان رقم می‌زند، به دلیلِ انعطاف‌پذیریِ بالایی که در تغییر موقعیّت مکانی از خود نشان می‌دهند، همواره بسترِ مناسبی برای دخل و تصرّفِ شاعران بوده و هنجارشکنی‌ها و گریز از قواعد در تعیین موقعیّت مکانی این‌گونه ضمایر، تنوّعی چشمگیر در کاربردِ آن‌ها ایجاد کرده که بخشی از آن تنوّع در زبان شعر کشف و ثبت شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Movement of Connected personal pronouns in contemporary poetry

نویسندگان [English]

  • leila kordbacheh 1
  • Hossein Aghahosseini dehaghani 2
  • Morteza Hashemi babaheidari 3
1 univercity
2 prof of university of Isfahan
3 Univercity of Isfahan
چکیده [English]

Deviating from the norms and rules governing the collocation of words, adding rules to the standard language (extraregularity), displacing parts of speech, and manipulating the accepted structure of grammar are methods that most poets use to arrive at the poetic diction proper. Principally, linguistic strategies that shift the focus away from content to form foreground poetic diction; such linguistic strategies can be either deviation from or addition to the norms. Deviations have different types and often take place by transposing marginal and central features across various grammatical areas. For instance, personal pronoun suffixes, have particular positionalities due to their grammatical roles. Because of the high flexibility that they reveal in changing their spatial positions, personal pronoun suffixes can always provide ample space for poetic manipulation. Deviating from norms and evading rules when determining the positionalities of personal pronoun suffixes, create a remarkable variation in their usage only a part of which has been discovered and registered in the area of poetic diction.
Keywords: Standard Language; Poetic Diction; Deviation; Personal Pronouns Suffixes; Transposition

کلیدواژه‌ها [English]

  • Standard language
  • Language of poetry
  • Deviation
  • Connected personal pronouns
  • Movement of Connected personal pronouns

مراجع

آتشی، منوچهر. (1370). وصف گل سوری. تهران: مروارید.
ابوالقاسمی، محسن. (1383). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: سمت.
اخوان‌ثالث، مهدی. (1375). آخر شاهنامه. تهران: مروارید.
ـــــــــــــــــ . (1376). ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم. تهران: مروارید.
ـــــــــــــــــ . (1377). از این اوستا. تهران: مروارید.
ـــــــــــــــــ . (1379). در حیاط کوچک پاییز در زندان. تهران: زمستان.
ـــــــــــــــــ . (1380). دوزخ امّا سرد. تهران: زمستان.
ـــــــــــــــــ . (1383). زمستان. تهران: زمستان.
اسفندیاری، علی. (نیمایوشیج)(1371). مجموعه اشعار. تدوین سیروس طاهباز، با نظارت شراگیم یوشیج. تهران: نگاه.
ایگلتون، تری. (1383). پیش‌درآمدی بر نظریه‌ی ادبی. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: مرکز.
بیهقی، ابوالفضل محمدبن‌حسین. (1381). تاریخ‌بیهقی. به‌کوشش خلیل خطیب‌رهبر، تهران: مهتاب.
توللی، فریدون. (1346). رها. شیراز: کانونِ تربیتِ شیراز.
حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد. (1360). دیوان حافظ. تهران: اقبال.
حسن‌لی، کاووس. (1386). گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
خطیب‌رهبر، خلیل. (1381) دستور زبان فارسی. تهران: مهتاب.
خیّامپور، عبدالرسول. (1382). دستور زبان فارسی. تبریز: ستوده.
سپهری، سهراب. (1384). هشت کتاب. تهران: طهوری.
سعدی‌شیرازی، شیخ‌مصلح‌الدین. (1381). بوستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
شاملو، احمد. (1336). هوای تازه. تهران: نیل.
ــــــــــــ . (1351). مرثیه‌های خاک. تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــ . (1352). شکفتن در مه. تهران: کتاب زمان.
ــــــــــــ . (1356). دشنه در دیس. تهران: مروارید.
ــــــــــــ . (1379). حدیث بیقراریِ ماهان. تهران: مازیار.
ـــــــــــــ . (1384). مدایح بی‌صله. تهران: نگاه.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1381). موسیقی‌شعر. تهران: آگه.
صالحی، سیدعلی. (1387). مجموعه اشعار، دفتر یکم. تهران: نگاه.
صفارزاده، طاهره. (1356). سفر پنجم. تهران: رواق.
صفوی، کوروش. (1373). از زبان‌شناسی به ادبیات. ج1، تهران: چشمه.
علیپور، مصطفی. (1387). ساختارِ زبانِ شعر امروز. تهران: فردوس.
فرخزاد، فروغ. (1382). مجموعه‌ی اشعار. به‌کوشش الهه غیوری. تهران: راستین.
فرخی‌سیستانی، ابوالحسن‌علی. (1349). دیوان حکیم فرخی سیستانی. به‌کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: زوّار.
فردوسی، ابوالقاسم. (1369). شاهنامه (هشت‌جلدی). به‌همت ژول‌مول، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
قریب، عبدالعظیم و دیگران. (1380). دستور زبان فارسی(پنج استاد). تهران: ناهید.
صراحتی‌جویباری، مهدی و محسنی، مرتضی. (1390). «گونه‌هایی از هنجارگریزی نحوی در شعر ناصرخسرو». بوستان ادب دانشگاه شیراز، سال 3، شماره‌ی 1، پیاپی 7، صص 179ـ 206. 
منوچهری‌دامغانی، احمدبن‌قوص. (1374). گزیده‌ی اشعار منوچهری دامغانی. به‌انتخاب احمدعلی امامی‌افشار، تهران: چاپ و نشر بنیاد.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1385). گزیده‌ی غزلیات شمس. به‌کوشش محمدرضا شفیعی‌کدکنی، تهران: امیرکبیر.
ناصرخسرو قبادیانی، ابومعین. (1384). دیوان. با نظارت جهانگیر منصور، تهران: نگاه و ژرف.
نظامی‌گنجه‌ای، الیاس‌بن‌یوسف. (1384). مخزن‌الأسرار. به‌کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
وحیدیان کامیار، تقی. (1381). دستور زبان فارسی. تهران: سمت.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار