بررسی کارکردهای تکرار در شعر معاصر (با تکیه بر شعر سپهری، شاملو و فروغ)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه مازندران

چکیده

دکتر مسعود روحانی*
دانشگاه مازندران
 
چکیده
«تکرار» در زیباشناسی هنر از مسایل اساسی است و در ادبیات و به خصوص در شعر، نقشی بسزا دارد که در صورت کاربرد مناسب، تکرارها می­توانند بر جنبه­ی زیبایی­شناسیک و هنری یک اثر، تاثیرگذار باشند. از سوی دیگر، از دیدگاه سبک‏شناسی نیز تکرار واژه می‏تواند بیان‌گر، سبک شخصی (= شاخصه سبکی) باشد.در شعر کلاسیک، قافیه و ردیف در جایگاه یکی از ارکان شعری حضور دارد؛ اما این قافیه و ردیف - که در شعر معاصر دست و پاگیر محسوب می­شود- از جهتی دیگر بروز یافته و عنصر تکرار، جایگزین آن شده است. تکرار در سطوح مختلف (واک، هجا، واژه و جمله یا عبارت) در شعر معاصر دیده می­شود و شاعران معاصر، چه برای توسعه‌ی معانی و حسن تاثیر و چه در زمینه‌ی سود جستن از نغمه و آهنگ کلام، از آن بهره برده­اند. روی هم رفته می­توان روش تکرار را پرکاربردترین روش در شعر این دوره دانست که به یکی از مهم‌ترین عناصر زیبایی­آفرینی در شعر معاصر تبدیل شده است.با توجه به اهمیت و بسامد بالای استفاده از تکرار در شعر معاصر، در این مقاله سعی شده است به طور دقیق، به کارکردها و نقش­های تکرار در شعر نو توجه شود. بدین منظور، اشعار برخی از بزرگان شعر معاصر مانند سهراب سپهری، فروغ فرخزاد و احمد شاملو مورد بررسی قرار گرفتند و کارکردهای گوناگون تکرار از جهات مختلف در شعر ایشان واکاوی گردید و نتایج قابل ملاحظه­ای به دست آمد که در متن این جستار، آمده است.
 
 
*  استادیار زبان و ادبیات فارسی ruhani46@yahoo.com
دریافت مقاله: 1/4/ 1389                پذیرش مقاله: 18/12/1389

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Functions of Repetition in the Contemporary Poem (An Analysis of Sepehri’s, Shamloo’s and Forugh s’ Poems)

چکیده [English]

Rohani*

Mazandaran University
 
The time of Kian in Shahnameh starts with Keyghobad and it is among the most important mythological periods of the national epic. Keykavous, Keyghobad’s son, is one of the most important characters in this period. Many of the impressive and engrossing epical stories, such as Mazandaran War, Hamavaran War, Travel to Sky, Rostam & Sohrab, and Siavash, occur in his time. It seems that these stories follow some clear structural features. Deliberation in these stories reveals the presence of some particular recurring patterns. This study intends to evaluate the structure of the stories within the time of Keykavous, on the basis of the suggested viewpoints in Structuralism, focusing on Prop Approach. This study aims at revealing which stories have similar structures and which stories have different ones. The findings of the study indicate that the major functions in these stories – except for the story of Rostam & Sohrab – are similar. Moreover, based on the outside-of-the-text information, this study proposes a novel view to its audience with regard to the characters, especially Rostam, Keykavous, etc.
 
 
 
*Assistant Prof. of Persian Language & Literature, ruhani46@yahoo.com.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Mazandaran War
  • Structuralism
  • Travel to Sky
  • Siavash
  • Keykavous
  • Hamavaran

مراجع

احمدی، بابک. (1380). ساختار و تاویل متن. تهران: مرکز.
امین­پور، قیصر. (1384). سنت و نوآوری در شعر معاصر. تهران: علمی و فرهنگی.
ایگلتون، تری. (1368). نظریه ادبی. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: مرکز.
بنیامین، والتر. (1366). نشانه­هایی به رهایی. ترجمه‌ی بابک احمدی، تهران: تندر.
پورنامداریان، تقی. (1381). سفر در مه (تاملی در شعر احمد شاملو). تهران:  نگاه.
پین، مایکل. (1380). لکان، دریدا، کریستوا. ترجمه‌ی پیام یزدان‌جو، تهران: مرکز.
حسن­پور آلاشتی، حسین و دلاور، پروانه. (1387). «عناصر سبک‌ساز در موسیقی شعر فروغ فرخزاد». مجله‌ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 6، بهار و تابستان 87. صص27-53.
حسنی، حمید. (1371). موسیقی شعر نیما. تهران: کتاب زمان.
حقوقی، محمد. (1384). شعر زمان ما 4 (فروغ فرخزاد). تهران: نگاه.
خسروی­شکیب، محمد و صحرایی، قاسم. (1388). «اشتراکات ساختاری در شعر نیما و چند شاعر معاصر». فصلنامه­ی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره‌ی 13، صص163-184
سپهری، سهراب. (1385). هشت کتاب. تهران: طهوری.
سعدی، مصلح بن عبداله. (1368). گلستان. به تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سلاجقه، پروین. (1384). امیرزاده کاشی­ها. تهران: مروارید.
سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر. (1380). راهنمای نظریه­ی ادبی معاصر. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: طرح نو.
شاملو، احمد. (1387). مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها. تهران: نگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1366). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). ادوار شعر فارسی. تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1385). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1373). نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس. (1376). نگاهی به فروغ فرخزاد. تهران: مروارید.
صهبا، فروغ. (1384). «مبانی زیبایی­شناسی شعر». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 24، شماره‌ی 3، (پیاپی 44). صص90-109.
طالبیان، یحیی و اسلامیت، مهدیه. (1384). «ارزش چند جانبه‌ی ردیف در شعر حافظ». فصل‌نامه پژوهش‌های ادبی، شماره‌ی 8، صص7-28.
طوسی، نصیر­الدین. (1373). اخلاق ناصری. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی و علی‏رضا حیدری، تهران: خوارزمی.
علی­پور، مصطفی. (1378). ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس.
عمران­پور، محمدرضا. (1386). «کارکرد هنری قید و گروه­های قیدی در اشعار شاملو». فصل‌نامه پژوهش­های ادبی، سال 5، شماره‌ی 18. صص77-102.
عمران­پور، محمدرضا. (1388). «جنبه­های زیباشناختی هماهنگی در شعر معاصر». نشریه‌ی دانشکده ادبیات­ و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دوره‌ی جدید، شماره‌ی 25، (پیاپی 22). صص159-187.
فرای، نورتروپ. (1372). تخیل آشفته. ترجمه‌ی سعید ارباب شیرانی، تهران: نشر دانشگاهی.
فرخزاد، فروغ. (1368). مجموعه اشعار فروغ. آلمان: نوید.
متحدین، ژاله. (1354). «تکرار، ارزش صوتی و بلاغی آن». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال 11، شماره‌ی 3. صص483-530.
نیکوبخت، ناصر و بیرانوندی، محمد. (1383). «معناشناسی و هویت ساختار در شعر نیما یوشیج». فصل‌نامه پژوهش­های ادبی، شماره‌ی 5. صص 131-146.
وحیدیان کامیار، تقی. (1372). «تکرار در زبان خبر و تکرار در زبان عاطفی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال 26، شماره‌ی 34. صص104-121.
یوشیج، نیما. (1351). ارزش احساسات و پنج مقاله در شعر و نمایش. تهران: گوتنبرگ.
یوشیج، نیما. (1370). مجموعه کامل اشعار نیما یوشیج. تدوین سیروس طاهباز، تهران: نگاه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار