چکیده در بیشتر تعاریفی که تاکنون از شعر شنیده‌ایم، تخیّل محوری‌ترین عنصر شعری است. و بسیاری معتقدند بدون حضور آن شعری وجود نخواهد داشت.در نگاه اول، عامل اصلی زیبایی، دل‌انگیزی و اثرگذاری بسیاری از اشعار و حتی ابیات مستقل نیز همین عنصر است؛ اما اگر با دقت به ادوار مختلف شعر فارسی بنگریم، درمی‌یابیمکه بسیاری از ابیات اثرگذار هر دوره، ابیاتی هستند که بدون تمسّک به عناصر خیال انگیز، مخاطبان خاص و عام را تحت تأثیر قرار می‌دهند. دلایل و عوامل اثرگذاری این ابیات را می‌توان در دو بخش برونۀ زبان(شکل) و درونۀ زبان(محتوا) بررسی کرد. بدین صورت: در برونۀ زبان عواملی چون موسیقی (وزن عروضی، قافیه و ردیف)، بسامد بالای فعل و جملات کوتاه به اقتضای معنا، شگردهای دستوری ناظر بر تأویل پذیری متن، گزینش واژگان خاص و ارتباط نهفتۀ آن‌ها و... و در درونۀ زبان، حس و عاطفه، فضاسازی و صحنه‌پردازی، سادگی و منطق پذیر بودن معنا، رعایت اقتضای حال، توصیف‌های اثرگذار، گفت و گو، اندیشۀ والا و فراگیر، استفاده از زبان عامیانه و قرابت تجربۀ شاعر با تجربۀ مخاطبان، درونمایه های خاص و پرمخاطب و جز آن را می‌توان برشمرد. می‌توان گفت از بین عناصر شکلی و محتوایی، حس و عاطفه مهم‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین نقش را به عهده دارد. عاطفه گاه به تنهایی و گاه با شوربخشیدن به دیگر عناصر صوری و محتوایی، عامل اصلی زیبایی و اثرگذاری این دسته از اشعار و ابیات است که بدون حضور آن، دیگر عناصر تأثیر چندانی نخواهند داشت.
A survey on reasons of the effectiveness of Hafiz's non-image poems
نویسندگان [English]
Ali noori1؛
1Professor assistant/lorestan university
چکیده [English]
In most definitions that we have heard so far, imagination is the most pivotal force without which, many believe, no poem can come into being. On the first look, the major determinant of aesthetic beauty, pleasure, and effectiveness in many a poem is said to be the imagination. But if we pay closer attention to different periods of poetic history in Iran, we notice that many poems that are devoid of imaginative elements, have left their effect upon the elite and the public alike. The reasons behind the effectiveness of such lines of verse can be explained in terms of form and content. Form includes such issues as music(rhythm and rhyme), frequency of verbs, curt sentences, grammatical strategies that influence the interpretability of the text, choice of words and their hidden relations. Content embodies deep comprehensive thoughts, senses and emotions, ambience and setting, thematic simplicity and rationality, decorum, effective descriptions, dialogues, conversational language, the affinity between the world of the poet and that of the reader, particular and popular themes etc. It can be said that on the whole, the most important and decisive elements amongst the features that we counted above, are senses and emotions. Emotion, sometimes on its own, and sometimes by enriching other components of form and content, can be said to be the major determinant of aesthetic beauty and effectiveness without which, other factors are rendered ineffective. Keywords: Effectiveness, Imagery, Hafiz, Form, Content
ابتدای صفحه