بررسی عنصر شخصیت در حکایت‌های بوستان سعدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

بلاغت و رسایی سخن شیخ اجل با عوامل متعددی پیوند دارد. او از هر فرصتی برای به اوج رساندن کلام خود و تسخیر بیشتر مخاطب بهره می‌جوید. اگرچه هدف اصلی سعدی حکایت پردازی نبوده است، بلکه از حکایت بیشتر به عنوان ابزاری برای تبیین دقیق‌تر اهداف تعلیمی و تربیتی خویش و همراه کردن مخاطب با خود بهره می‌گیرد، اما باریک بینی‌ها و ظرافت‌کاری‌های آگاهانه‌ی او در گزینش افراد یا اشخاص و عناصر حکایت‌ها نیز در بلاغت جویی او بی‌تاثیر نیست.بوستان یا سعدی نامه از مثنوی‌های مشهور و تاثیرگذار تعلیمی- تمثیلی ادب پارسی و به اعتقاد برخی از سعدی پژوهان، برجسته‌ترین اثر شیخ اجل است. سعدی در این مثنوی برای رسانیدن پیام‌های خود، از ابزار و رسانه‌ی پرتاثیر «حکایت» بهره‌ی فراوان برده است. در مجموع، 183 حکایت یا حکایت‌واره‌ی کوتاه و بلند در بوستان - براساس نسخه‌ی مرحوم یوسفی- وجود دارد که بی‌تردید از لحاظ هنری و زیبایی‌شناسی همه در یک پایه نیستند.این مقاله به فراوانی افراد یا اشخاص اصلی حکایت‌های بوستان اختصاص یافته است و نگارندگان با تسامح در برخی از موارد، برای بیان منظور خود از واژگان یا اصطلاحاتی چون «شخصیت»، « پویایی» و «ایستایی» که در واقع، بیشتر به حوزه‌ی داستان نویسی نوین تعلق دارد، کمک گرفته‌اند.در هر حال، منظور از واژه‌ی «شخصیت» عنصری است که رویدادها، کنش‌ها یا محادثه‌ها در پیرامون وجود او شکل می‌گیرند. در مجموع، این مقاله نشان می‌دهد که:
1. در حکایت‌های بوستان چه گونه‌ای از شخصیت‌ها، نمود بیشتری دارند؟
2. پویایی و ایستایی شخصیت‌های اصلی حکایت‌ها‌ی بوستان چگونه است؟
3. در میان شخصیت‌های انسانی، چه کسری به زنان و چه اندازه‌ای به مردان اختصاص یافته است؟
4. چه تعداد از شخصیت‌های اصلی بوستان چهره‌ی مثبت و چه‌قدر چهره‌ای منفی دارند؟
5. سهم شخصیت‌های مذهبی- عرفانی، تاریخی- اسطوره‌ای و تمثیلی چه‌قدر است؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigation into the Characters of Sa’adi’s Boostan

چکیده [English]

This study looks at the frequency of the prominent people and characters of the episodes in Sa’adi’s Boostan. The writers, then, have used terms that are technically used in writing stories to express their purpose, terms such as ‘character’, ‘roundedness’, and ‘flatness’. By character we mean an entity in the story that all the events and activities revolve around it. More specifically, the study seeks answers to the following questions:
1. What kind of characters are more prominent in the episodes of Boostan?
2. What are the features of the round and flat characters in Boostan?
3. What is the proportion of men and women characters?
4. What is the proportion of good and bad characters?
5. What is the proportion of religious, Mystic, historical, mythical and figurative characters?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: Sa’adi . Boostan . Character. Positive . Negative . Male . Female

مراجع

اسکندری، بهاءالدین و ظهیر امامی، پریسا. (1387). بررسی عنصر شخصیت در گلستان سعدی. (چاپ نشده است)
بهپور، باوند. (1375). ساخت حکایت‌های باب نخست بوستان سعدی (قسمت اول). روزنامه‌ی عصر، شماره 246، شنبه 13 بهمن ماه.
دادبه، اصغر. (1384). بوستان. شیراز: سعدی‌شناسی، دفتر هشتم.
سعدی، شیخ مصلح‌الدین. (1381). بوستان. تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی، چاپ هفتم
شمیسا، سیروس. (1385). سبک‌شناسی شعر. تهران: میترا.
صیادکوه، اکبر. (1386). مقدمه‌ای بر زیبایی شناسی سعدی. تهران: روزگار.
غزالی، امام محمد. (1367). نصیحه الملوک. تصحیح جلال الدین همایی، تهران: هما.
غلام، محمد. (1387). «شگردهای داستان‌پردازی در بوستان». نشریه‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی تبریز، 64، شماره مسلسل 189.
میرصادقی، جمال. (1387). راهنمای داستان نویسی. تهران: سخن.
میرصادقی، جمال. (1376). عناصر داستان. تهران: سخن.
میرصادقی، جمال و میمنت. (1377). واژه‌نامه‌ی هنر داستان نویسی(فرهنگ تفصیلی اصطلاح‌های ادبیات داستانی).تهران: کتاب مهناز.
نوروزی، جهانبخش. (1380). میزان سخن پارسی(معانی و بیان). شیراز: کوشا مهر.
نیازکار، فرح. (1384). شیوه‌ی شخصیت‌پردازی در حکایات سعدی. سعدی شناسی، دفتر هشتم.
یوسفی، حسین علی. (1385). شخصیت پردازی در شیرین و خسرو. قند پارسی، فصلنامه‌ی فرهنگ و زبان و ادب پارسی، 33-34 (بهار-تابستان).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار