مقایسه تحلیلی سلامان و ابسال جامی و شاه و کنیزک مثنوی مولوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

 
دکتر سیده مریم روضاتیان*                              دکتر سیدعلی اصغر میرباقری فرد**
     دانشگاه اصفهان
 
 چکیده
سلامان و ابسال دومین منظومه از هفت اورنگ جامی و قصه‌ای رمزی، تمثیل گونه و اسطوره‌ای است. این قصه از روزگاران دور شهرت داشته است و حنین بن اسحاق، ابن سینا، ابن طفیل، خواجه نصیر طوسی و ... آن را روایت کرده‌اند. از این قصه تأویل‌هایی صورت گرفته که غالباً جنبه‌ی فلسفی دارد. هدف از نگارش این مقاله ارائه‌ی تحلیلی تازه از مفاهیم رمزی سلامان و ابسال جامی از طریق مقایسه آن با حکایت شاه و کنیزک مثنوی مولوی است زیرا جامی که با آثار مهم ادب فارسی و عرفان اسلامی پیش از خود آشنایی داشت، از آثار و مشرب عرفانی مولوی تأثیر بسیار پذیرفته بود و بهره گیری او از داستان شاه و کنیزک در سرودن سلامان و ابسال، نمونه‌ای از این تأثیرپذیری است. این مقاله بر آن است تا با بیان مطالب ضروری این موضوع را تحلیل و بررسی کند.
 
 
* استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی و همکار قطب علمی تحقیق در متون حکمی و عرفانی
** دانشیار بخش زبان وادبیات فارسی و مدیر قطب علمی تحقیق در متون حکمی و عرفانی

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analytical Comparison of “Salaman and Absal” by Jaami, and “The King and his Slave Girl” by Mowlavi

چکیده [English]

 
 
Dr. S. M. Rozatian       Dr. S. A. A. Mir Bagheri Fard
Esfahan University
 
ABSTRACT
Salamaan and Absal is the second verse story of the Seven Thrones (Haft Orang) by Jaami. It is a mystical and allegorical story. This story has been well-known from ancient times and has also been narrated by Honain Ibn Ishaq, Ibn Sina, Ibn Tofail, Khajeh Nassir-e Toosi, and others. There have been different interpretations of the story that are by and large philosophical. The aim of this paper is to provide an interpretation of the mystical concepts of Jami's Salaman and Absal by making a comparison with the Mowlavi's tale of "The King and His Slave Girl". It is important to note that Jami, who was well-acquainted with the Persian literary and Islamic theosophical works before him, was also profoundly influenced by Mowlavi's works and views. His exploitation of "The King and his Slave Girl" in composing of Salaman and Absal" is a proof of this influence.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Jami  . Salamaan and Absal  . The King and his Slave Girl  . Interpretation  5. Mystery

مراجع

ابن سینا، شیخ الرئیس ابوعلی. (1347). الاشارات و التنبیهات و شرح خواجه نصیر طوسی و آراء امام فخر رازی. ترجمه‌ی سیدابوالقاسم پورحسینی، تهران.
اته، هرمان. (1351). تاریخ ادبیات فارسی. ترجمه‌ی شفق رضازاده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
افصح‌زاد، اعلا خان. (1378). نقد و بررسی آثار و شرح احوال جامی. چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات ایرانی.
براون، ادوارد. (1339). از سعدی تا جامی. ترجمه‌ی علی‌اصغر حکمت، چاپ دوم، تهران: ابن‌سینا.
پورنامداریان، تقی. (1364). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
تدین، مهدی. (1384). تفسیر و تأویل نخستین داستان مثنوی. مجله مطالعات و پژوهش‌های دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 2 (41).
جامی، عبدالرحمن. (1398ق). نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص. به کوشش ویلیام چیتیک، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
جامی، عبدالرحمن. (1366). هفت اورنگ. به کوشش آقامرتضی مدرس گیلانی، تهران: سعدی.
روشن، محمد. (1373). سلامان و ابسال و مقولاتی در تمثیل شناسی. تهران: اساطیر.
زرین کوب، عبدالحسین. (1366). بحر در کوزه. تهران: علمی.
زرین کوب، عبدالحسین. (1364). سرنی. تهران: علمی.
زمانی، کریم. (1381). شرح جامع مثنوی مولوی. چاپ یازدهم، تهران: اطلاعات.
ستاری، جلال. (1372). مدخلی بر رمز شناسی عرفانی. تهران: نشر مرکز.
سجادی، سیدضیاءالدین. (1374). حی بن یقظان و سلامان وابسال. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
سمرقندی،دولتشاه. (1366). تذکره الشعرا. به کوشش محمد رمضانی، تهران: پدیده.
شایگان، داریوش. (1373). آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی. ترجمه‌ی باقر پرهام، چاپ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
عباسی داکانی، پرویز. (1372). زن و عشق- تابو. ماهنامه ادبیات داستانی، 1 (11)، تهران.
فروزانفر، بدیع الزمان. (1362). مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی. چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
فروزانفر، بدیع الزمان. (1373). شرح مثنوی شریف. چاپ ششم، تهران: زوار.
ملکشاهی، حسن. (1385). ترجمه وشرح اشارات و تنبیهات ابن سینا. چاپ پنجم، تهران: سروش.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1342). کلیات مثنوی معنوی. تهران: جاویدان.
نوریان، مهدی. (1370). بازگو رمزی ... . مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، بهار و تابستان.
نیکلسون، رینولدالین. (1374). شرح مثنوی معنوی مولوی. ترجمه‌ی حسن لاهوتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
هروی، نجیب مایل. (1377). جامی. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار