بررسی چند اشاره‌ی نادر و یگانه در منظومه‌ی زرّین‌قبا‌نامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه حضرت نرجس (س) رفسنجان

چکیده

زرّین‌قبانامه منظومه‌ای ‌است حماسی که موضوع آن آمدن فرستاده‌ای از سوی سلیمان نبی(ع) به دربار کی‌خسرو برای خواندن ایرانیان به دین خدایی‌ است. سپس جنگ‌هایی میان پهلوانان ایران با زرّین‌قبا درمی‌گیرد و در دنباله‌ی داستان، حوادث بسیاری برای رستم و فرزندانش روی می‌دهد. شیوه‌ی بیان این منظومه‌ی بلند که از نظر شمار ابیات، سومین منظومه‌ی حماسی شناخته شده در زبان فارسی است، به صورت داستان در داستان است که همان شیوه‌ی رایج بیان روایت، در بسیاری از طومارهای نقّالی و داستان‌های عامیانه است.
این منظومه اخیرا به همّت یکی از پژوهشگران، پیرایش و تصحیح شده است. آن‌چنان که مصحّح محترم، در مقدّمه‌ی کتاب یادآور شده‌اند در زرّین‌قبانامه گاهی به اختصار به روایت‌هایی اشاره می‌شود که گزارش مفصّل آن‌ها در طومارهای و روایات شفاهی و عامیانه‌ای که تا به امروز چاپ شده‌اند نیست و در حال حاضر، جزییات روایت آن‌ها مبهم است؛ سپس ایشان به شانزده روایت، در این منظومه اشاره نموده‌اند که در جای دیگری دیده نشده‌است.
در این مقاله به بررسی یکی از منظومه‌های هم‌عصر زرّین‌قبانامه یعنی برزونامه‌ی‌جدید و برخی دستنویس‌های روایات حماسی دیگر می‌پردازیم و چند روایت مبهم زرّین‌قبانامه را روشن می‌سازیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The consider of some abvious point in Zarrinqabaname

نویسنده [English]

  • Reza Ghafouri
چکیده [English]

Zarrīnqabānāmah is an epic verse about the coming of a messenger from the prophet Sulaymān to the imperial court of KayKhusraw to invite Iranian people to the religion of God. Subsequently, a battle breaks out between champions of Iran and Zarrīnqabā, and in the course of the story, many things happen to Rustam and his children. This long verse, which is the third in length among Persian epics, is in the form of story within story, the common literary device used in minstrelsy as well as folk tales. A researcher has recently edited and published this epic verse. In the introduction of the book, the editor notes that in Zarrīnqabānāmah, there can be found brief narratives the detailed reports of which are absent in scrolls, oral narratives or folk tales published so far; and thus, up to the present time, their nuances have remained vague.  He highlights sixteen narratives not mentioned elsewhere. This article is devoted to the study of The New Burzūnāmah, contemporaneous with Zarrīnqabānāmah, as well as some epic manuscripts, and to the clarification of some vague narratives of Zarrīnqabānāmah.
Keywords: Zarrīnqabānāmah, The New Burzūnāmah, Atāyī, Seven Labours of Jahānbakhsh
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Zarrinqabaname"
  • "New Borzooname"
  • "Ataee"
  • "Haftkhan of Jahanbakhsh"
آیدنلو، سجّاد. (1392الف). «برخی نکات و بن‌مایه‌های داستانی منظومه‌ی پهلوانی-   
    عامیانه‌ی‌زرّین‌قبانامه». فرهنگ و ادب عامه، دانشگاه تربیت مدرس، سال1، دوره 1، شماره 1، صص 1- 40.
ــــــــــــ (1392ب). «چند واژه‌ی نادر و نویافته در منظومه‌ی پهلوانی زرّین‌قبانامه».
   متن‌شناسی ادب فارسی، دانشگاه اصفهان، سال 5، شماره 2، صص 21- 38.
ــــــــــــ (1390). دفتر خسروان. تهران: سخن.
انجوی‌شیرازی، سیّدابوالقاسم. (1369). فردوسینامه. 3 جلد، تهران: علمی.
ایران‌شاه بن ابی‌الخیر. (1370). بهمننامه. تصحیح رحیم عفیفی، تهران: علمی و فرهنگی.
حماسهی برزونامه. ( 1384). تصحیح علی محمّدی، همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
خالقی‌مطلق، جلال. (1386). حماسه. تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
ــــــــــــــــــ (1361). «فرامرزنامه». ایراننامه، آمریکا، سال 1، شماره پاییز، صص 22-45. 
ـــــــــــــــــ (1389). یادداشتهای شاه‌نامه. تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
ریاحی، محمّدامین. (1387). فردوسی. تهران: طرح نو.
زرّینقبانامه. (1393). تصحیح سجّاد آیدنلو، تهران: سخن.
سام‌نامه. (1392). تصحیح وحید رویانی، تهران: میراث مکتوب.
سرکاراتی، بهمن. (1385). «سلاح مخصوص پهلوان در روایات حماسی هند و اروپایی». سایههای شکارشده، تهران: طهوری.
شکوهی، فریبا. (1384). «برزونامه». دانشنامهی زبان و ادب فارسی. ج1، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
شیرویهی نامدار. (1384). ویراستار علی‌رضا سیف‌الدّینی، تهران: ققنوس.
طومار شاه‌نامهی فردوسی. (1381). به کوشش احمد هاشمی- سیّدمصطفی سعیدی، تهران: خوش‌نگار.
طومار کهن شاه‌نامهی فردوسی. (1390). به ‌کوشش جمشید صداقت‌نژاد، تهران: دنیای کتاب.
طومار نقّالی شاه‌نامه. (1391). ویرایش سجّاد آیدنلو، تهران: به‌نگار.
صفا، ذبیح الله. (1352). حماسهسرایی در ایران. تهران: امیرکبیر.
عطایی. (بی‌تا الف). برزونامهیجدید. دست‎نویس ‌کتابخانه‌ی‌پاریس، به شماره 1189.
ـــــــ (بی‌تا ب).. برزونامهی جدید. نسخه‌ی آنکتیل دوپرون، به شماره R.9 .804.
ـــــــ (بی‌تا ج). برزونامهی جدید. نسخه‌ی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، به شماره 62855.
ــــــــ (1394). «بیژن‌نامه». هفت منظومهی حماسی، تصحیح رضا غفوری، تهران: میراث مکتوب.
غفوری، رضا. (1393). «بیژن در روایت‌های حماسی ایران و نکته‌هایی درباره‌ی منظومه‌ی بیژننامه». شعر پژوهی، سال6، شماره3، صص135- 156.
فرامرزنامه. (1324). به کوشش رستم سروش تفتی، بمبئی: چاپ‌خانه فیض‌رسان.
فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی‌مطلق، تهران: مرکزدایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
قصّهی حسین کرد شبستری. (1388). به‌کوشش ایرج افشار و مهران افشاری، تهران: چشمه.
کریمان، حسین. (1375). پژوهشی در شاه‌نامه. تهران: سازمان اسناد ملّی ایران.
کوسج، شمس‌الدّین. (1387). برزونامهی کهن. تصحیح اکبر نحوی، تهران: میراث مکتوب.
منوچهرخان حکیم. (1384). اسکندرنامه. به کوشش علی‌رضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: میراث مکتوب.
ـــــــــــــــــ (1388). اسکندرنامه. به کوشش علی‌رضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: سخن.
مول، ژول. (1345). دیباچه‌ی شاه‌نامه. ترجمه‌ی جهانگیر افکاری، تهران: سازمان کتاب‌های جیبی.
نثر نقّالی شاه‌نامه. (1394). تصحیح رضا غفوری، شیراز: سیوند.
نحوی، اکبر. (1391). «فرامرزنامه». دانشنامهی زبان و ادب فارسی، ج4، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ــــــــــــ (1380). «ناگفته‌هایی درباره‌ی‌ برزونامه». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه  فردوسی مشهد، سال 34، شماره‌های 1و 2، صص 371-388. 
نولدکه، تئودور. (1384). حماسهی ملّی ایران. ترجمه‌ی بزرگ علوی، تهران: نگاه.
هفت لشکر. (1377). تصحیح مهران افشاری و مهدی مداینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هنوی، ویلیام. (1376). «برزونامه». دانشنامهی جهان اسلام، ج3، تهران: بنیاد دایره‌المعارف اسلامی.