بررسی واژگان خاص آئینی در منظومه‌ی زراتشت نامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شیراز

چکیده

این نوشتار به معرفی و بررسی واژگان خاص مذهبی در منظومه‌ی «زراتشت نامه» زرتشت بهرام پژدو می‌پردازد. زرتشت بهرام پژدو، نامدارترین شاعر زرتشتی پارسی گوی، از سده ی هفتم است. مجموعه ی اشعار شاعران زرتشتی که به فارسی نو پس از اسلام شعر گرفته اند، بسیار کم مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است. حال آنکه به دلیل ویژگی های خاص، از دیدگاه های مختلف محتوایی، واژگانی، سبکی، ... جای بررسی فراوان دارد. این نوشتار، به بررسی واژگان بسیار خاص مذهبی استفاده شده در منظومه می پردازد، نه آنچه که معنای آن، یا معنای اول آن برای خواننده روشن است.
این واژگان که یا در واژه‌نامه‌ها نیامده اند، یا تنها با شاهدی از این شاعر، نقل شده‌اند، از این منظر، ویژه شمرده می‌شوند. گذر واژه از دوره‌ی باستان و میانه به فارسی نو، تحولات آوایی و معنایی آن با استفاده از منابع معتبر، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
واژگان کلیدی: ادبیات فارسی زرتشتی، زبان‌های باستانی ایران، زراتشت نامه، زرتشت بهرام پژدو

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of Ritual Terms in Zarathushtnameh

چکیده [English]

A Study of Ritual Terms in Zarathushtnameh
 
K. Namiranian*
Shiraz University
 
Abstract
This paper is a study of the ritual terms in the poem Zarthushtnameh by Zarthusht-i Bahram Pajdo. Zarthusht-i Bahram Pajdo was the most significant Persian Zoroastrian poet of the 7th century. Poetry of the Zoroastrian poets written in Persian of the post-Islamic era has not gained enough attention to be studied, although these poems possess particular verbal, content and stylistic features. In this paper the implied meaning of the special ritual words not directly expressed to the readers are studied. The terms used by the poet are considered to be specific due to the fact that they are not mentioned directly or have been quoted rarely. The development of the words from pre-Islamic era to the new era and their semantic and phonological changes are discussed.
Keywords: Ancient Iranian languages, Zarthusht-i Bahram Pajdo, Zarthushtnameh, Zoroastrian Persian literature
 



* Assistant Prof. of Ancient Persian cultures & Languages, ahmadypoor@yahoo.com
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • واژگان کلیدی: آیین
  • ادبیات فارسی زرتشتی
  • زبان‌های باستانی
  • ایران
  • زراتشت نامه
  • زرتشت بهرام پژدو
آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد.(1375). اسطوره زندگی زردشت. تهران: چشمه و آویشن.
آموزگار، ژاله. (1348). «ادبیات زردشتی به زبان فارسی». مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، سال 17، شماره 72، صص 172-199.
اوشیدری، جهانگیر. (1371). دانشنامه‌ی مزدیسنا. تهران: مرکز.
بهار، مهرداد. (1376).  از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.
بهرام‌پژدو، زرتشت. (1338). زراتشت‌نامه. به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: کتابخانه طهوری.
پورداوود، ابراهیم. (1353). خرده اوستا. بمبئی: انجمن زرتشیان ایرانی.
ـــــــــــــــــ (1356). یسنا، ج1. به کوشش بهرام فره‌وشی، تهران: دانشگاه تهران.
دهخدا، علی اکبر. (1377).  لغت نامه. تهران، سازمان لغت‌نامه.
زند بهمن یسن. (1370). ترجمه‌ی محمدتقی راشدمحصل، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـــــــــــــــ (1287). یزدگردی: زرتشت‌نامه. بمبئی: بی نا.
شایست نشایست. (1369). ترجمه‌ی کتایون مزداپور، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
فره‌فروشی، بهرام. (1352). فرهنگ پهلوی. تهران: دانشگاه تهران.
معین، محمد. (1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
مکنزی، د.ن. (1373). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. ترجمه‌ی مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
منصوری، یدالله. (1384). بررسی ریشه‌شناختی فعلهای زبان پهلوی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
میرفخرایی، مهشید. (1371). بررسی هادخت‌نسک. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
نیبرگ، هنریک ساموئل. (1390). دستورنامه‌ی پهلوی. تهران: اساطیر.