بررسی صور خیال شعر نابینایان با تأکید بر شعر شوریده شیرازی و مهین زورقی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه قم

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

چکیده

صور خیال شعر شاعران نابینا، از موضوعاتی است که تاکنون مورد توجّه، نقد و بررسی قرار نگرفته است. در این مقاله، صور خیال این شاعران با توجّه به محرومیتشان از درک زیبایی‌های بصری، در روشی توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. مبنای این پژوهش دیوان شوریده شیرازی و سه دفتر منتشر شده مهین زورقی است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که آیا میتوان برای حواس دیگری غیر از بینایی در بر ساختن صورت‌های خیالی در شعر فارسی نقشی قائل شد؟ این تحقیق با نگاهی به تأثیر حواس گوناگون بر تصاویر شعری نابینایان و میزان بهره‌گیری آنها از این حواس، سهم عناصر دیداری و غیر دیداری و لایه‌های پنهانی شعر یک نابینا و تاثیر نابینایی بر شعرشان را نقد و تحلیل کرده است. پژوهش حاضر نشان می‌دهد شاعران نابینا در به‌کارگیری مفاهیم حسی و رنگ‌ها در صور خیال، تفاوت عمده‌ای با بینایان ندارند؛ امّا برای جبران فقدان حس بینایی میکوشند از ظرفیتهای حواس دیگر بهره گیرند. از این رو بسامد برخی از عناصر خیالی چون حسآمیزی و کنایه در شعرشان بیشتر است. عدم تنوّع رنگ، برجستگی برخی اعضا چون دست و زبان و ابهام در صورخیال از ویژگیهای بارز صورخیال شعر نابینایان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study of Imagery in the Poetry of Blind Poets with an Emphasis on Shurideh Shirazi and Mahin Zoraqi

نویسنده [English]

  • fateme sadeghitabar 2
2 graduated in persian language and literature from qom university
چکیده [English]

 
ABSTRACT
The imagery in poetry of blind poets is not a subject approached by critics. In this paper, the imagery used by such poets is discussed. This study focusses on divan of Shurideh Shirazi (1859-1926) and three published books of Mahin Zoraqi (b. 1965). This paper studies the visual and nonvisual imagery and the effect of blindness in the poetry of the blind. It is argued that there is not much difference in imagery of senses and colors used by the blind and not blind poets; however, the blind poets use other techniques to fill the gap such as synesthesia and irony. Some of features they use are lack of a various colors, focusing on hand and tongue and ambiguity.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Blindness
  • Shurideh Shirazi
  • Imagery
  • Mahin Zoraqi

مراجع

احمدنژاد، کامل. (1387). «نابینایی رودکی و عنصر رنگ در شعر او». کتاب ماه ادبیات، سال2، شماره‌ی 17، صص 42-45.

ای، روزت. (1371). روان­شناسی تخیّل. ترجمه­ی اصغر الهی و پروانه میلانی، تهران: گوتنبرگ.

آشوری، داریوش. (1388). شعر و اندیشه. تهران: مرکز.

بشار بن برد. (1997م). دیوان. شرح صلاح‌الدین هواری، بیروت: دار و مکتبه الهلال.

حافظ شیرازی. (1371). دیوان غزلیات حافظ. شرح خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه.

زورقی، مهین (1374). یاس الفت. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

ــــــــــــ. (1383الف). آلاچیق مهر. تهران: کیا.

ــــــــــــ. (1383). من تو را کال نخواهم چید. تهران: دانژه.

ساداتی، سمیه­سادات. (1378). «تصویرسازی ذهنی نابینایان». تعلیم و تربیت استثنایی، شماره­های 80 و81، صص10-21.

سرّی، بدیع­الزمان. (1385). زندگی و اشعار سرّی. به­کوشش محمود رفیعی، تهران: هیرمند.

سعدی شیرازی. (1379). کلیات سعدی. تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ققنوس.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). صور خیال در شعر فارسی. تهران: مؤسسه­ی نگاه.

شوریده­ی شیرازی. (1388). کلیات دیوان. به­کوشش خسرو فصیحی، تهران: مؤسسه­ی مطالعات اسلامی دانشگاه تهران مک گیل.

طالب­زاده، عباس و مهدوی­آرا، مصطفی. (1391). «دلالت رنگ‌ها در شعر بشّار».   مجله­ی زبان و ادبیات عربی، شماره­ی 6،  صص63-85.

طالبیان، یحیی. (1378). صور خیال در شعر شاعران سبک خراسانی. کرمان: مؤسسه­ی فرهنگی و انتشاراتی عماد کرمانی.

طاهرجانف، عبدالرحمن. (1381). «درباره­ی کوری رودکی». ترجمه­ی میرزا ملااحمد، مجله­ی نامه­ی پارسی، سال 7، شماره‌ی3، صص51-83.

طه حسین. (1363). آن روزها. ترجمه­ی حسین خدیو جم، تهران: سروش.

عمان سامانی، میرزانورالله. (1387). مخزن­الدرر عمان سامانی: تذکره­ی شعرای چهار محال. به‌همت فریدون حداد سامانی، عمان سامانی.

فتوحی رودمعجنی، محمود. (1385). بلاغت تصویر. تهران: سخن.

ماکس، لوشر. (1383). روا­ن­شناسی رنگ‌ها. ترجمه­ی ویدا ابی­­زاده، تهران: درسا.

مسبوق، سیدمهدی؛ قائمی، مرتضی و فرخی­راد، پروین. (1390). «بررسی پویایی و حیات صور خیال در شعر متنبی (با تکیه بر تصاویر شنیداری)». فصلنامه­ی لسان مبین (پژوهش ادب عربی)، سال 2، شماره­ی 4، صص215-227.

مشیرسلیمی، علی­اکبر. (بی­­تا). تذکره­ی روشندلان جاوید. تهران: نو.

مولوی، جلال‌الدین محمد. (1378). کلیات شمس. به تصحیح بدیع­­الزمان فروزانفر، تهران: بهزاد.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار