بررسی نوآوری در اشعار سلمان هراتی در پرتو استعاره‌ی مفهومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه خلیج فارس

2 مدرس دانشگاه خلیج فارس

چکیده

استعاره‌ی مفهومی مبحثی در زبان­شناسی شناختی است که با کمک­ آن می‌توان نظام فکری و ساختار ذهنی اهل زبان را به‌خوبی شناخت و محتوای بینش کلی ملت‌ها را در بستر تجربه مشخص کرد. کاربرد این نظریه در ادبیات سبک شخصی شاعران و منابع الهام و میزان نوآوری‌ها و در نهایت جایگاه شعری آنان را نشان می­دهد. این مقاله با استفاده از این رهیافت اشعار سلمان هراتی را بررسی کرده و با استخراج انواع استعاره‌های مفهومی و ترسیم نگاشت‌های مربوط به آنها به این نتیجه دست یافته است که در اشعار ایشان نوآوری در استفاده از استعاره‌های قراردادی و خلق استعاره‌های غیرقراردادی برجستگی خاصی دارد و پیوند بین سه مقوله‌ی (عناصر طبیعت و ایدئولوژی و حوادث اجتماعی و فرهنگی و سیاسی) موجب خلق استعاره‌های به­هم­پیوسته و منسجم شده است. پیوند این سه مقوله، مثل یک نخ نامرئی این استعاره‌ها را به هم متصل کرده است که حاصل آن، نگاشت‌های اصلی و بنیادین «هستی طبیعت است»، «زندگی حرکت است» و «زندگی مبارزه است» شده است. این نگاشت‌های استعاری مثل یک رشته‌ی مفهومی، تمام اجزای اشعار هراتی را به­هم پیوند زده و موجب انسجام درونی اشعار او شده است. 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of Innovation through Conceptual Metaphor in Salman Harati’s Poetry

نویسندگان [English]

  • smail zakeri 1
  • zohreh mallaki 2
1 persian golf u.
2 persian golf university
چکیده [English]

 
 Conceptual metaphor in cognitive linguistics helps to understand the intellectual system and mental structure of the speakers and determine nations’ general visions through experience. Applying conceptual metaphor can determine poets’ personal style, inspirational sources, amount of innovation and finally their poetical position. This study has analyzed Salman Harati, the contemporary Iranian poet's works. It is argued that Harati’s innovative use of conventional metaphors and unconventional metaphors stands out in his poetry. The link between elements of Nature, ideology and social, cultural and political events has led to the creation of cohesive metaphors surmising some ideas such as being is Nature, life is motion, and life is is a challenge; hence, the cohesiveness in his poetry.  
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Conceptual Metaphor
  • poetry
  • innovation
  • Salman Harati
افراشی، آزیتا و حسامی، تورج. (1392). «تحلیل استعاره‌های مفهومی در یک طبقه‌بندی جدید با تکیه بر نمونه‌هایی از زبان‌های فارسی و اسپانیایی». نشریه‌ی پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. سال 3، شماره‌ی 5، صص 141-165.
امین‌پور، قیصر. (1395). مجموعه کامل اشعار. تهران: مروارید.
ترابی، ضیاءالدین. (1389). «درآمدی بر شعر دفاع مقدس». مقوله‌ها و مقاله‌ها، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، صص317-342.
هاوکس، ترنس. (1395). استعاره. ترجمه‌ی فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
توکلی، زهیر. (1389). «تطورات شعر دفاع مقدس در تعامل با نهاد قدرت». مقوله‌ها و مقاله‌ها، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، صص 345-401.
حسینی، سیدحسن. (1387). هم‌صدا با حلق اسماعیل. تهران: سوره‌ی مهر.
جبری، سوسن. (1387). «استعاره در زبان عرفانی میبدی». کاوش‌نامه، سال 9، شماره‌ی 17، صص 29-58.
خاقانی اصفهانی، محمد و قربانی‌خانی، مرضیه. (1394). «استعاره از منظر بلاغت عربی و زبان‌شناسی شناختی». انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره‌ی 25، صص101-122.
زرقانی، سیدمهدی؛ مهدوی، محمدجواد و آیاد، مریم. (1392). «تحلیل شناختی استعاره‌های عشق در غزلیات سنائی». جستارهای ادبی، شماره‌ی 183، صص1-30.
سپهری، سهراب. (1388). هشت کتاب. تهران: طهوری.
سعدی شیرازی،مصلح‌الدین.(1386). دیوان غزلیات. به کوشش محمدعلی فروغی،تهران: اقبال.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1380). شعر معاصر عرب. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــ (1392). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگه.
شمیسا، سیروس. (1379). بیان و معانی. تهران: فردوس.
عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین. (1379). منطق‌الطیر. به کوشش سیدصادق گوهرین، تهران: علمی و فرهنگی.
فتوحی، محمود. (1395). سبک‌شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن.
کاترین شلدریک راس و ستاری، عظیمه. (1393). «استعاره‌های خواندن». کتاب ماه کلیات، سال 17، شماره­ی 4، صص 15-25.
کاظمی، محمدکاظمی. (1395). «جریان‌شناسی شعر انقلاب اسلامی». ادبیات انقلاب اسلامی، صص85-108، تهران: سمت.
کریمی، طاهره و علامی، ذوالفقار. (1392). «استعاره‌های مفهومی در دیوان شمس بر مبنای کنش حسی خوردن». نقد ادبی، سال6، شماره‌ی 24، صص 143-168.
کووچش، زولتان. (1393). مقدمه­ای کاربردی بر استعاره. ترجمه‌ی شیرین پورابراهیمی، تهران: سمت.
گلفام، ارسلان؛ کردزعفرانلو کامبوزیا، عالیه و حسندوخت ‌فیروز، سیما (1388). «استعاره‌ی زمان در شعر فروغ فرخزاد از دیدگاه زبان‌شناسی شناختی». نقد ادبی، سال 2، شماره‌ی 7، صص 121-136.
گلفام، ارسلان و یوسفی راد، فاطمه. (1381). «زبان­شناسی شناختی و استعاره». تازه‌های علوم شناختی، صص 59-64.
لیکاف، جرج. (1384). استعاره و جنگ. گفتمان جنگ در رسانه‌ها و زبان ادبیات (با نگاهی به نوشته‌های جنگ جهانی نخست) مقالاتی از جورج لیکاف. به کوشش فرهاد ساسانی، تهران: سوره­ی مهر.
لیکاف، جرج و جانسون، مارک. (1395). استعاره‌هایی که با آن زندگی می‌کنیم. ترجمه‌ی هاجر آقاابراهیمی، تهران: علم.
هاشمی، زهره. (1389). «نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون». ادب پژوهی، شماره‌ی 12، صص119-140.
ـــــــــــــ. (1392). «رنجیره‌های استعاری محبت در تصوف: بررسی دیدگاه صوفیه درباره‌ی محبت از قرن دوم تا ششم هجری بر بنیاد نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی». نقد ادبی، سال6، شماره‌ی 22، صص 48- 29.
ــــــــــــــ. (1392). بررسی نظام‌های استعاری عشق در پنج متن عرفانی بر اساس نظریه‌ی استعاره‌ی شناختی. پایانامه‌ی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد.
هاشمی، زهره و قوام، ابوالقاسم. (1392). «نگرش احمد غزالی به عشق بر بنیاد نظریه‌ی استعاره‌ی شناختی». ادب­پژوهی، شماره‌ی 26، صص 71-49.
هراتی، سلمان. (1390). مجموعه کامل اشعار. تهران: دفتر شعر جوان.
همایی، جلال‌الدین. (1377). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما