نوآوری های یغمای جندقی در هجوسرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه کردستان

چکیده

علی‌رغم اهمیت هجو در مطالعات روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و ادبیات، این نوع ادبی هنوز به گونه­ای بایسته، مورد توجه واقع نشده است. نگاهی اجمالی به پژوهش­های انجام شده درباره­ی آن، در مقایسه با سایر گونه­های ادب غنایی، به خوبی مبین این مسأله است. موضوع پژوهش حاضر، بررسی نوآوری­های یغمای جندقی در هجوسرایی است. معرفی هجو و اهمیت آن، شناساندن شگردها و نوآوری­های یغما در هجوسرایی و فراهم آوردن زمینه­ی آشنایی بیش‌تر با یغما، از اهداف پژوهش حاضر محسوب می‌شود. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است؛ داده­ها با روش کتابخانه­ای و سندکاوی، گردآوری شده و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، تجزیه و تحلیل شده­اند. نتیجه نشان می­دهد که یغما با به کارگیری ساختار و قالب تعزیه در هجو، استفاده از واژه­های عامیانه و به کار بردن افتنان، به نوآوری پرداخته است. یکی دیگر از شگردهای نوآوری او، استفاده از وزن و بحر و لحن روایی شاهنامه در هجو است؛ به گونه­ای که می­توان آن را نوعی حماسه­ی مسخره (بورلسک) نامید که در ادب فارسی مسبوق به سابقه نیست.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Innovations of Yaghma-ye Jandaqi in Writing Lampoons

نویسندگان [English]

  • alinazar nazari tavirani
  • ahmad parsa
University of Kurdistan
چکیده [English]

 
 
Yaghma-ye Jandaqi (1196-1276) is one of the famous poets and famous writers of Qajar era. The collection of his works include letters, prose writings and poems. Most of his reputation, in addition to his ghazals and masnavi, is due to his lampoons. Yaghma has paid special attention to new styles in his lampoons. In this paper, two of Yagma's innovations in lampoon are studied. One of these innovations is his use of the form of Ta'azia (Passion play) for lampoon. Another innovation is his use of mock epic not common in Persian literature.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Yaghma-ye Jandaqi
  • innovation
  • lampoon
  • Ta'azia
آرین­پور، یحیی.(1379). از صبا تا نیما، تاریخ صدوپنجاه سال ادب فارسی. ج1، تهران: زوار.
ابراهیمی­پور نبادان، طیبه. (1389). بررسی و تحلیل اشعار یغمای جندقی. پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.
احمدی، بابک. (1380). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
اسماعیل­زاده، ج. (1354). «ویژگی­های هنروری در شعر یغمای جندقی». مجله­ی یغما، سال 28، شماره­ی 4، صص239-246.
الحاوی، ایلیاد. (بی­تا). فن الهجاء و تطوره­ عند العرب. بیروت: دارالثقافه.
امین­پور، قیصر. (1386). سنت و نوآوری در شعر معاصر.  تهران: علمی و فرهنگی.
آل داود، سیدعلی. (1380). «نامه­ای در دفاع از یغما». نشر دانش، سال 18، شماره­ی 1، ص 92.
ــــــــــــــــ. (1395). کتاب­شناسی یغمای جندقی. تهران: خانه کتاب.
ـــــــــــــــــــ. (1379). «مرثیه­سرایی و نوحه­خوانی در دوره­ی قاجار». نامه­ی پارسی، سال 5، شماره 1، صص127-158.
ــــــــــــــــــــ. (1391). «احمداگویی در ادبیات فارسی». مجموعه مقالات خرد بر سر جان (نامگانه­ی احمد رجایی بخارایی)، به کوشش محمدجعفر یاحقی و محمدرضا راشد محصل و سلمان ساکت، تهران: سخن، صص523-536.
بشیر، حسن. (1390). تعزیه. تهران: دانشگاه امام صادق.
بهره­مند، زهرا. (1389). «آیرونی و تفاوت آن با طنز و صنایع بلاغی مشابه». فصل­نامه زبان و ادب فارسی، شماره­ی 45، صص 9-36.
پادشاه (متخلص به شاد)، محمد. (1350). فرهنگ آنندراج. زیر نظر محمد دبیرسیاقی، تهران: جام.
پارسا، سیداحمد. (1385). «سبک­شناسی هجویات خاقانی». مجله­ی علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 25، پیاپی 48، شماره3، صص 57-67.
ــــــــــــــــ و مرادی، فرشاد. (1386). «سبک­شناسی هجویات متنبی». مجله الجمعیه الایرانیه للغه العربیه و آداب­ها، دوره3، شماره­ی 7، صص 159-175.
ـــــــــــــــ (1395). «اصلی­ترین ویژگی­های سبکی هجویات سوزنی سمرقندی».  آینه­ی میراث، دوره­ی 14، شماره­ی 58، صص173-191.
حسین­محمد، محمد. (1970). الهجاء و الهجاوون فی الجاهلیه. بیروت: دارالنهضه.
خرندزی زیدری نسوی، شهاب­الدین. (1343). نفثه­المصدور. تصحیح امیرحسین یزدگردی، تهران: مرکز.
داد، سیما. (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی واژه­نامه، مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی. تهران: مروارید.
رستگار فسایی، منصور. (1390). انواع نثر فارسی. تهران: سمت.
رضایی، عربعلی. (1382). واژگان توصیفی ادبیات انگلیسی- فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
سجادی، ضیاءالدین. (1345). «سخنی چند درباره­ی یغمای جندقی». سخن، سال­16، شماره­ی 5، صص:469-477.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). تازیانه­های سلوک. تهران: آگه.
ـــــــــــــــــــــــــ (1384). مفلس کیمیافروش؛ نقدوتحلیل شعر انوری.تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1389). انواع ادبی. تهران: میترا.
شهیدی، عنایت­الله. (1380). پژوهشی در تعزیه و تعزیه­خوانی. تهران: فرهنگ و کمیسیون ملی یونسکو.
ضیف، شوقی. (1381). تاریخ ادبی عرب (عصر جاهلی). ترجمه­ی علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران: امیرکبیر.
طاووسی، محمود؛ عزیزی، محمود؛ لزگی، حبیب‌اله و ناصربخت، محمدحسین. (1386). «شعر کهن پارسی در مجالس تعزیه». مجله­ی علمی پژوهشی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره­ی 2، شماره­49.
عسگری، یحیی. (1390). «بیان در دیوان یغمای جندقی». پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
غریبه، لیلا. (1389). «نقد اخلاقی شعر یغمای جندقی». پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته­ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.
الفاخوری، حنا. (1383). تاریخ الادب العربی. تهران: توس.
فیروزآبادی، مجدالدین. (بی­تا). قاموس المحیط. بی­جا.
کاسب، عزیزالله. (1366). چشم­انداز تاریخی هجو؛ زمینه­های طنز و هجا در شعر فارسی. تهران: تابش.
میرصادقی، جمال و میرصادقی، میمنت. (1388). واژه­نامه­ی هنر داستان­نویسی فرهنگ تفصیلی اصطلاحات داستانی. تهران: مهناز.
میرصادقی، میمنت (ذوالقدر). (1373). واژه­نامه هنر شاعری؛ فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فن شعر و سبک­ها و مکتب­های آن. تهران: کتاب مهناز.
نیکوبخت، ناصر. (1380). نقد و بررسی شعر هجوی از آغاز تا عصر عبید. تهران: دانشگاه تهران.
ولک، رنه. (1373). تاریخ نقد جدید. ج1، ترجمه­ی سعید ارباب شیرانی، تهران: نیلوفر.
همایونی، صادق. (1380). تعزیه در ایران. شیراز: نوید شیراز.
همایی، جلال­الدین. (1384). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: نشرهما.
یزدان­بخش، سیداحمد. (1344). «یغمای آثار یغما». مجله­ی یغما، سال 18، شماره­ی 7، صص 389-392.
یغمای جندقی. (1367). مجموعه آثار یغمای جندقی. ج1، به کوشش سیدعلی آل داوود، تهران: توس.