بررسی بن مایه گناه- رستگاری در قالب روایت های عشق نامادری به پسرخوانده (بررسی مقایسه ای یوسف و زلیخای جامی و روایت تبتی داستان ملکه و راهب)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه علوم پزشکی شیراز (دانشکده پیراپزشکی)

چکیده

یکی از کهن ترین و گسترده ترین بن مایه های داستان های عاشقانة جهان، عشق نامادری به پسر همسر است. در ادب پارسی افزون بر بهترین نمونۀ ایرانی آن که در داستان سیاوش و سودابۀ شاهنامه گزارش شده است، با تأثیر پذیری از روایت قرآنی داستان سامی یوسف و زلیخا، آثارو منظومه هایی پدید آمد که هنری ترین آن ها محبت نامه سرودۀ عبدالرحمن جامی در اورنگ پنجم از هفت اورنگ است. در آثار ملل دیگر نیز روایت هایی با بن مایه مشترک با این داستان وجود دارد که از آن جمله روایتی از شرق دور و در ادبیات تبتی است که در نوشتار حاضر زیر عنوان داستان راهب وایروکانا و ملکه شی پونگ‌زا، معرفی می شود. سپس در نگاهی کلی نشان داده می شود که رویکرد اصلی این داستان ها بر اصل ترکیب تقابلی گناه- رستگاری قرار دارد و هر دو شخصیت اصلی (زن خطاکار و مرد پرهیزگار) برای عبور از خطا و رسیدن به رستگاری ناگزیر از چهار مرحله: گناه، عقوبت، رهایی از گناه، و رستگاری، عبور می کنند. همچنین درتحلیل گناه در ترکیب تقابلی گناه- رستگاری، با بهره مندی از تحلیل اسطوره ای نشان داده می شود که زن خطاکار در این روایت ها نمادی از آیین ها و اعتقادات کهن و مهجور و مرد پرهیزگار جلوه ای از نظم نوآیین در جوامعی هستند که در سپیده دم تاریخ خود در حال پی افکندن بنیادی نوین هستند و این تقابل کهن و نو به صورت تقابل گناه- رستگاری در این داستان ها نمود می یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study of the Sin - Salvation motif within the framework of the love of stepmother to her husband's son (Based on Jami 's Josef and Zoleikha and the Tibetan narrative of Queen and Monk's story)

نویسنده [English]

  • Manijeh Abdolahi
The medical sciences University
چکیده [English]

One of the oldest and most widespread motifs of the romantic stories of the world is the love of the stepmother to her husband's son. In Persian literature, besides the most well-known Iranian story, Siavash and Soudabeh in Shahnama (Book of the Kings), the story of Joseph and Zoleikha, rooted in Quran, gave rise to stories and poems, the most artistic one being Mohabatnameh, in the Fifth Awrang of Haft Awrang ( Seven Thrones) , composed by Abdurrahman Jami. There are similar motifs in the narrative works of other nations, namely that found in the Far East, in the Tibetan literature, i.e. the story of Monk Virukana and Queen Shepungza. Generally speaking, the study shows that these stories mainly focus on the principle of sin-salvation clash, and that both main characters (the unfaithful woman and the pious man), have to go through four stages: sin, Punishment, free from sin, and salvation, in order to dispose of sin and attain salvation. Drawing on the mythical analysis, the study has also shown that the sinful woman in these narratives represents ancient and obsolete beliefs whereas the pious man is the manifestation of the new order in societies, launching a new discipline. This old- new confrontation is manifested in the guise of sin-salvation clash in these stories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • stepmother
  • Josef and zoleikha
  • Virukana and Shepungza
  • Siavash and Soudabeh

مراجع

قرآن کریم.(1376). ترجمه­ی محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
جامی، عبدالرحمن.(1377). یوسف و زلیخا. تصحیح ناصر نیکوبخت. تهران: آوای نور.
خیام­پور، عبدالرسول.(1339). کتاب یوسف و زلیخا. تبریز: شفق.
ــــــــــــــــــــ(1343).«یوسف و زلیخا».مجله­­ی دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز، سال12، شماره­ی 53، صص 85-119.
زواری، محمدامین؛ ذوالفقاری، حسن.(1388). «روایت­شناسی قصه­ی یوسف و زلیخا». کاوش، شماره 19، صص37-69.
 شمس‌الدین­محمد دقایقی­مروزی.(1345). بختیارنامه(راحه­الارواح فی سرور المفراح). به اهتمام و تصحیح ذبیح‌الله صفا، تهران: دانشگاه تهران.
ظهیری سمرقندی.(1362). سندبادنامه. تصحیح احمد آتش، تهران: کتاب فرزان.
طسوجی، عبدالطیف.(1389). هزار و یک شب. ج2،تهران: جامی.
فردوسی، ابوالقاسم.(1374). شاهنامه فردوسی. ج3، به­کوشش سعید حمیدیان، تهران: داد.
کتاب مقدس(عهد عتیق و عهد جدید).(1380). ترجمه­ی فاضل­خان همدانی، ویلیام گلن و هنری مرتن. تهران: اساطیر.
نحوی، اکبر؛ امینی، علی.(1391). «سیاوش و سودابه».  شعرپژوهی، سال5، شماره­ی 1، صص139-166.
وکیلی، شروین.(1390). اسطوره­ی یوسف و زلیخا. بی­جا:موسسه­ی فرهنگی هنری خورشید راگا-1396.
Anvar, Etin .(2006). Gender and Self. Routledge Publication, U.S.A.
Aris, Michael& Aung san suu kyi. (1980). "A Preliminary Study of Chap.6 of the Gzer-mig".  Tibetan Studies in Honour of Hugh Richardson, Warminsteri. pp185-191.
Aris, Micheal. (1978). "Some Considerations on The Early History of Bhutan", Tibetan Studies, pp 5-38

Gupta, Tanu. (2014). "Confessional Poetry In The Light Of Psychoanalytic Theory with Special Reference to Sylvia Plath". Asian Journal of Multidiscriplinary Studies.Vol.12. Issue 11. Pp.112-116

Hadland Davis, Feredrick. (1918). Visdom of the East, The  Persian Mystics Jami .John Murray  Albare mall street(Publcation). London.
Hoffmann, Helmut.(1961). The Religions of Tibet. London (Routledge Library Editions: Tibet)
 Kvaerne, Per.(2015). Forty-Five Years of Tibetan Studies, An Anthology of Trticles, Amnye Machen Instituete, Dharamshala.

Luodanduojie, X (2013). Klu in Tibet, https://www. duo. uio.no/ handle/ 10852/38825/ 05/24/2020.

Yaghoobi, Claudia. (2016). "Yusuf's Queer Beauty in Persian Cultural Productions". The Comparalist, Vol 40, 245_266.

 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار