آرمینه کاظمی سنگدهی؛ احمد گلی؛ ناصر علیزاده خیاط
چکیده
آرمینه کاظمی سنگدهی*احمد گلی **ناصر علیزاده خیاط*** چکیدهآشنایی‌زدایی از مفاهیم کاربردی نقد ادبی فرمالیسم روسی است. بر مبنای این نظریه، کار شاعر یا هنرمند، آشنایی‌زدایی در کلام و شعر است. ازآنجایی‌که ...
بیشتر
آرمینه کاظمی سنگدهی*احمد گلی **ناصر علیزاده خیاط*** چکیدهآشنایی‌زدایی از مفاهیم کاربردی نقد ادبی فرمالیسم روسی است. بر مبنای این نظریه، کار شاعر یا هنرمند، آشنایی‌زدایی در کلام و شعر است. ازآنجایی‌که کثرت کاربرد، به عادی شدن مسائل زیبایی‌شناسی و بی‌تأثیرشدن لذت شاعرانه‌ی مخاطب منجر می‌شود؛ هنرمند وظیفه دارد با بهره‌گیری از شگردهای زبان شاعرانه، غبار عادت را از کلام و شعر بزداید و به درک عمیق‌تر مخاطب از اثر ادبی و هنری کمک کند. بی‌تردید در عرصه‌ی شعر و ادب، بدون بهره‌گیری از اشعار شاعران پیشین، آفرینش شعری نو امکان‌پذیر نیست. در بازآفرینی سروده‌های متقدمین، ارتباط اجزای ساختار، جنبه‌های ادبیت متن، وجه غالب و برجسته‌سازی موتیف‌های خاص متون کهن دستمایه‌ی شاعران قرار می‌گیرد تا با بیانی دیگر به مضمون‌آفرینی و ترکیب‌سازی واژگانی بپردازند. قرن‌هاست که فرهنگ و ادبیات سرزمین ما، تحت‌تأثیر غزلیات حافظ است. پیوند شعر معاصر با غزلیات حافظ در تمام انواع شعر، سنتی، نیمایی، سپید و گفتار دیده می‌شود. در این پژوهش با رویکرد ساختاری و به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی، آشنایی‌زدایی‌های شعر معاصر از غزلیات حافظ بررسی شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که شاعر معاصر در بسیاری موارد با بهره‌گیری از انواع هنجارگریزی، اشعار خواجه را به سبک و سیاق خویش تغییر می‌دهد و با توجه به اهداف شاعرانه‌ی خویش به آشنایی‌زدایی دست می‌زند و گاه به ساخت‌واژگانی تازه می‌پردازد و گاه به مضامین غزلیاتش از زاویه‌ای دیگر می‌نگرد تا ضمن برجسته‌سازی وجوه غالب اشعار حافظ، مخاطب را به شگفتی وادارد. * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان armineh.kazemi@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول)** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ah.goli@yahoo.com*** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان nasser.alizadeh@gmail.com تاریخ دریافت مقاله: 15/6/ 1400 تاریخ پذیرش مقاله: 21/1/1401
