ویدا سبزواری بیدختی؛ سعید روزبهانی؛ ابوالقاسم امیراحمدی؛ محمد داودی
چکیده
مناظره، گفت‌وگویی است دوطرفه که در آن یکی از طرفین، حامیِ اقدام، عملکرد، روال، فرضیه یا نظریه‌ای خاص است و طرف دیگر مخالفِ آن و تلاش می‌کند با ارائه‌ی استدلال بر دیگری فایق آید. پروین اعتصامی یکی از ...
بیشتر
مناظره، گفت‌وگویی است دوطرفه که در آن یکی از طرفین، حامیِ اقدام، عملکرد، روال، فرضیه یا نظریه‌ای خاص است و طرف دیگر مخالفِ آن و تلاش می‌کند با ارائه‌ی استدلال بر دیگری فایق آید. پروین اعتصامی یکی از سرایندگان بزرگ مناظره است و از طریق مناظره و با استفاده از صنایع بیانی مانند تشخیص و تمثیل، دعاوی و توصیه‌های اخلاقی‌اجتماعی‌اش را بیان کرده است. پژوهش حاضر با هدف شناخت سبک استدلال‌ورزیِ پروین در مناظره‌ها، با کاربستِ نظریه‌ی تولمین و بر اساس روش تحقیق پیشنهادی مزینانی و نصیری صورت گرفته است. نمونه‌ی مناظرات از سه جنبه‌ی الف. شناسایی برهان‌ها؛ ب. شناسایی دعاوی و زمینه آن‌ها و ج. شاخص‌های قطعیت تحلیل شده که شرح کامل چهار قطعه در این مجال آمده است. در راستای شناسایی برهان‌ها، 32 برهان (موضع عقلی) در نمونه اشعار پروین شناسایی شده که از این تعداد، مواضعِ تاریخ و تجربه؛ لزوم احتیاط و پیش‌گیری از خطر و تهدید؛ کنترل امیال نفسانی؛ استطاعت و تعریف، در شش مناظره (از دوازده قطعه) در نمونه‌های بررسی‌شده، بیشترین بسامد کاربرد را دارند. از طرفی، برهان‌های به‌کاررفته، زیربنای دعاوی و توصیه‌هایی در زمینه‌هایی همچون: وقت‌شناسی، جهان‌شناسی، تفرج، زیبایی‌شناسی، حق‌شناسی، سعادت، احتیاط در برابر خطرات، مبارزه با فساد حکومتی و اداری، نفی ظاهربینی و خودپسندی، خرافه‌ستیزی، ظلم‌ستیزی، آسیب‌شناسی فقر، عقل‌گرایی، کما‌ل‌گرایی، واقع‌گرایی، رسم خویشاوندی و آداب هم‌نشینی قرار گرفته‌اند. یافته‌ی دیگر این تحقیق، بسامد بالای شاخص‌های تقویت‌کننده‌ی اطمینان و قطعیت مانند «باید»، «نباید»، «هیچ» و «هرگز» در سبک استدلالی شاعر است.
