مجله علمی پژوهشی شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز
بررسی دگردیسی‌های روایات فریدون از اوستا تا طومارهای نقالی
بررسی دگردیسی‌های روایات فریدون از اوستا تا طومارهای نقالی

محمود رضایی دشت ارژنه؛ سیده زهرا ملک پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 دی 1403

https://doi.org/10.22099/jba.2024.47533.4407

چکیده
  در پی واکاوی روایات فریدون در اوستا و متون پیش از اسلام، شاهنامه، تواریخ دوره‌ی اسلامی و طومارهای نقالی روشن شد که اگرچه در کلیات، روایات این متون با شاهنامه هم‌سو هستند، اما تطورات و دگردیسی‌هایی ...  بیشتر
مقاله کوتاه: یادگار: اصطلاحی دیوانی در شاهنامه
مقاله کوتاه: یادگار: اصطلاحی دیوانی در شاهنامه

نادره نفیسی

دوره 14، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 191-200

https://doi.org/10.22099/jba.2023.44844.4301

چکیده
  یادگار: اصطلاحی دیوانی در شاهنامه نادره نفیسی * چکیدهواژه‌ی یادگار در معنای متداول آن بارها در شاهنامه به کار رفته ‌است؛ ولی تنها یک‌بار در داستان پادشاهی هُرمَزدِ نوشین‌روان، در هنگام شمارش ...  بیشتر
ورا نام بانوگشسپ گو است (معرّفی داستانی منظوم از ازدواج بانوگشسپ با گیو گودرز)
ورا نام بانوگشسپ گو است (معرّفی داستانی منظوم از ازدواج بانوگشسپ با گیو گودرز)

رضا غفوری

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 219-250

https://doi.org/10.22099/jba.2019.34187.3450

چکیده
    چکیده بانوگشسپ، دختر رستم و همسر گیو، معروف‌ترین پهلوان بانوی ادب حماسی ایران است. در شاهنامه از این قهرمان نام برده نمی‌شود؛ امّا در چند متن پهلوانی پس از آن، از پهلوانی‌های او یاد می‌شود و در ...  بیشتر
ملاحظاتی درباره‌ی ضبط و شرح برخی از بیت‌های شاهنامه
ملاحظاتی درباره‌ی ضبط و شرح برخی از بیت‌های شاهنامه

قدرت اله رسم؛ محمود رضایی دشت ارژنه

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 61-86

https://doi.org/10.22099/jba.2019.33693.3402

چکیده
  شاهنامه‌ی فردوسی، آمیزه‌ای رازناک است که هرچه بیشتر در آن تأمّل کنیم و ژرف‌نگرانه‌تر بنگریم، بیشتر متوجّه ظرایف زبانی و معانی تودرتوی آن می‌شویم. این اثر سترگ، متن آسان‌نمای دیریابی است که با وجود ...  بیشتر
مقاله کوتاه: نردشیر یا نردِ شیر چیست؟
مقاله کوتاه: نردشیر یا نردِ شیر چیست؟

امیر سلطان محمدی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 291-301

https://doi.org/10.22099/jba.2019.34419.3469

چکیده
  شاهنامه متنی منحصر به فرد است که به خاطر کهنگی زبان و فضای سرایش و دایرة وسیع واژگانی به خصوص واژگان نادر و خاص گاه کاتبان و مصححان را به چالش کشیده و لغزشگاه آنان گردیده‌است. در یکی از ابیات شاهنامه در ...  بیشتر
جهان را بلندی و پستی توی (بحث درباره یک بیت منسوب به فردوسی)
جهان را بلندی و پستی توی (بحث درباره یک بیت منسوب به فردوسی)

سجاد آیدنلو

دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-30

https://doi.org/10.22099/jba.2018.30122.3079

چکیده
  یکی از افسانه­های آشنا درباره­ی فردوسی داستان شیخی است که بر پیکر او نماز نخواند و شب­هنگام حکیم را در خواب دید که به سببِ یک بیت توحیدی آمرزیده و بهشتی شده است. در غالبِ منابعِ نقلِ این داستان، بیتِ ...  بیشتر
آوا و معنا در شاهنامه
آوا و معنا در شاهنامه

گیتا ذاکری؛ علی رضا شعبانلو؛ عبدالحسین فرزاد

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 97-120

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3891

چکیده
  میان صوت و معنی و نحوة به‌کارگیری واج‌ها در القای مفاهیم، رابطة تنگاتنگی وجود دارد. سخنوران در انتخاب واژگان، ناخواسته تحت تأثیر عواطف خود قرار می‌گیرند و واژگانی را به‌کار می‌برند که واج‌های آنها ...  بیشتر
بحثی درباره انتقال شکست منوچهر از افراسیاب به نوذر
بحثی درباره انتقال شکست منوچهر از افراسیاب به نوذر

حسین نجاری؛ علی فرزانه قصرالدشتی؛ محمود رضایی دشت ارژنه

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 169-184

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3892

چکیده
  بعضی از روایت‌های شاهنامه با دیگر منابع متفاوت است. یکی از دلایل این تفاوت، تغییراتی است که در روایت‌‌های حماسی رخ می‌دهد و به بعضی از منابع می‌رسد که یک نمونه از این تغییرات، انتقال یک خویشکاری، عمل ...  بیشتر
علل ابهام مکان در شاهنامه‌ی فردوسی
علل ابهام مکان در شاهنامه‌ی فردوسی

محمدرضا صالحی مازندرانی؛ نصرالله امامی؛ عبدالله ادیم

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 38-56

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2584

چکیده
  حماسه‌های بزرگ همواره دارای ساختار محتوایی، بیانی و زبانی خاصی هستند که گویای وجوه مشترک این آثار است. از آن‌جا که زمان و مکان در آثار حماسی و روایت‌های گوناگون آن‌ها در نسل‌های مختلف تا زمان تکوین ...  بیشتر
تحلیل ساختار اسطوره‌‌ی «باد» در شاهنامه
تحلیل ساختار اسطوره‌‌ی «باد» در شاهنامه

عبدالله واثق عباسی؛ محمدامیر مشهدی؛ رؤیا رضایی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 153-170

https://doi.org/10.22099/jba.2015.3032

چکیده
  باد، این قدرت نیرومند و نامرئی طبیعت، که بخش بزرگی از اساطیر کهن ایرانی را به خود اختصاص داده است، با نام‌های «وای» یا «وایو»، «وات»، «واته» و...در گستره‌ی اساطیر ایران و برخی ملل ...  بیشتر
رویکرد روایت‌شناسی به شخصیت و سرنمون ازلی با تکیه بر داستان‌های شاهنامه
رویکرد روایت‌شناسی به شخصیت و سرنمون ازلی با تکیه بر داستان‌های شاهنامه

کاظم موسوی؛ ابراهیم ظاهری عبده وند

دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 177-198

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2410

چکیده
  روایت از شاخص‌های برجسته و از عناصر بسیار مهم در داستان، حماسه، اسطوره و بنیاد هرگونه جمله خبری است. تمامی دلالت‌های زبانی برای این‌که بتوانند به بهترین صورت پیام را از فرستنده به خواننده برسانند ازروایت ...  بیشتر
روانشناسی جنگ در شاهنامه
روانشناسی جنگ در شاهنامه

خیراله محمودی؛ آزاده کرمی

دوره 6، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 171-192

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2404

چکیده
  چکیده جنگ و عوامل مؤثر بر آن از موضوعات اصلی یک اثر حماسی است و به تبع ، این موضوع بخش اعظم حماسه حکیم فرزانه توس را نیز به خود اختصاص داده است .از آن جایی که نیروی انسانی از مهم ترین عوامل تأثیر گذار بر ...  بیشتر
اسطورة زادنِ زروان؛ گذار از زن سروری به مردسالاری و انعکاسِ آن در شاهنامه
اسطورة زادنِ زروان؛ گذار از زن سروری به مردسالاری و انعکاسِ آن در شاهنامه

حمیدرضا اردستانی رستمی

دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 27-54

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1837

چکیده
  یکی از آیین های باستانی که ظاهراً در اواخر دورة هخامنشی از بطن دین زردشتی منشعب شده، آیین زروانی است. در این عصر، گروهی از زردشتیان با تأمل در دو مینوی نخستین؛ یعنی اهورامزدا و اهریمن به این باور دست یافتند ...  بیشتر
تاثیرپذیری ملک الشعرای بهار از فردوسی
تاثیرپذیری ملک الشعرای بهار از فردوسی

هاشم صادقی محسن آبادی؛ محمدجعفر یاحقی

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1391، ، صفحه 65-86

https://doi.org/10.22099/jba.2012.470

چکیده
  هدف این مقاله بررسی ثأثیر­پذیری ملک­الشعرا بهار از فردوسی است. به این منظور پس از بیان مختصری در مورد زندگی بهار در ارتباط با شاهنامه و شاهنامهپژوهی، تأثیرپذیری بهار از فردوسی در سه قسمت؛ ستایش فردوسی ...  بیشتر
نگاهی دوباره به بیت نخست داستان رستم و سهراب
نگاهی دوباره به بیت نخست داستان رستم و سهراب

مهدی فاموری

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1391، ، صفحه 133-146

https://doi.org/10.22099/jba.2012.469

چکیده
  بیت آغازین داستان «رستم و سهراب»، از ابیات بحث‌برانگیز شاهنامه‌ی فردوسی است. محققان درباره‌ی نوع خوانش دو کلمه‌ی قافیه و معنی قافیه نخست، واژه‌ی کنج، نظرات گوناگونی ارائه داده‌اند. نگارنده ...  بیشتر
اسطوره اژدهاکشی و طرح آن در شاهنامه
اسطوره اژدهاکشی و طرح آن در شاهنامه

تیمور مالمیر؛ فردین حسین پناهی

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1391، ، صفحه 147-171

https://doi.org/10.22099/jba.2012.474

چکیده
  شاهنامه اثری است حماسی، متشکّل از عناصر اسطوره‌ای و تاریخی که در قالب روایت داستانی بیان شده است. آمیختگیِ اسطوره و تاریخ در شاهنامه، و تحوّل و دگرگونیِ داستان‌های آن تا زمان منظوم شدن به‌دست فردوسی، ...  بیشتر
سام/ سهراب و زال/ رستم: نبرد پدر و پسر
سام/ سهراب و زال/ رستم: نبرد پدر و پسر

مصطفی صدیقی

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 123-148

https://doi.org/10.22099/jba.2012.232

چکیده
  پیوند ادبیات و روان از روزگار کهن مطرح بوده است؛ اما تبیین دقیق و روش‌مند آن بعد از نظریه‌های زیگموند فروید، شکل گرفت. عقده‌ی ادیپ یکی از نظریه‌های مهم فروید است که در این نظریه گرایش کودک پسر به مادر ...  بیشتر