منوچهر جوکار؛ قدرت قاسمی پور؛ بهمن ساکی
چکیده
منوچهر جوکار *قدرت قاسمی‌پور**بهمن ساکی*** چکیدهطاهره صفارزاده (۱۳15-۱۳۸۷)، شاعر، نظریه‌پرداز، مترجم و استاد دانشگاه از شاعران برجسته و پیشرو شعر مدرن فارسی در دهه‌های چهل و پنجاه خورشیدی به ...
بیشتر
منوچهر جوکار *قدرت قاسمی‌پور**بهمن ساکی*** چکیدهطاهره صفارزاده (۱۳15-۱۳۸۷)، شاعر، نظریه‌پرداز، مترجم و استاد دانشگاه از شاعران برجسته و پیشرو شعر مدرن فارسی در دهه‌های چهل و پنجاه خورشیدی به شمار می‌رود. او که دانش‌آموخته‌ی زبان و ادبیات انگلیسی و نقد ادبی از دانشگاه شیراز و آیووای امریکا بود، رویکردی علمی به شعر و مسئله‌ی ادبیات داشت و معتقد به شعری متعهدانه و روشنگرانه بود که بر مخاطب تأثیر عمیق‌تری بگذارد. بر همین اساس صفارزاده نظریه‌ای ادبی باعنوان «شعرِ طنین» را در شعر معاصر فارسی پیشنهاد کرد و کوشید بوطیقای شعر خود را بر آن استوار کند. او کلیت نظریه‌ی خود را در عبارتِ «طنین حرکتی است که حرف من در ذهن خواننده می‌آغازد»، گنجانیده است. با گذشت حدود پنج دهه از طرح نظریه‌ی طنین و نگارش مقالاتی درباره‌ی وجوه مختلف آثار ادبی صفارزاده، به مسئله‌ی چیستی و چگونگی شعرِ طنین و میزان توفیق و کاربست آن چنان‌که باید، پرداخته نشده است. در این مقاله ضمن تعیین و تبیین واژگان اساسی و کلیدی نظریه‌ی طنین، کوشیده‌ایم ازمنظر رهیافت‌های مختلف به مفهوم، خاستگاه، چیستی و چگونگی کاربرد آن در شعر و اندیشه‌ی صفارزاده دست یابیم. برابر یافته‌های این پژوهش، مهم‌ترین شگردهای صفارزاده برای ایجاد طنین در ذهن مخاطب و تأثیرگذاری بر او، شگردهای تداعی و تکرار به شیوه‌های گوناگون ادبی است. او هم فرم و هم محتوا را بستر ایجاد طنین در شعر می‌کند و هر دو را متقابلاً از یکدیگر متأثر می‌سازد. با همه‌‌ی این کوشش‌ها، نظریه‌ی شعری طنین با استقبال چندانی ازطرف شاعران روبه‌رو نشده است.واژه‌های کلیدی: شعر فارسی، صفارزاده، شعر طنین، تداعی، تکرار، ناقوس. * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز m.joukar@scu.ac.ir(نویسنده‌ی مسئول)** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز gh.ghasemi@scu.ac.ir*** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز bahman_saki@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 11/4/99 تاریخ پذیرش مقاله: 6/10/99
