مجله علمی پژوهشی شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز
مقاله کوتاه: بررسی دو تصحیف (اشتاد و بنات) در دیوان خاقانی
مقاله کوتاه: بررسی دو تصحیف (اشتاد و بنات) در دیوان خاقانی

امیر سلطان محمدی؛ سید منصور سادات ابراهیمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 آذر 1403

https://doi.org/10.22099/jba.2024.49902.4517

چکیده
  خاقانی از شعرای دشوارگوی زبان فارسی است که این دشوارگویی عامل دست‌بردها و تحریف‌هایی برای آسان‌سازی اشعار او گشته‌است. البته گاه نیز خط فارسی و دقت خاقانی در بهره‌گیری از خاصیت این خط در جناس‌سازی ...  بیشتر
تبیین نظام الهیاتی عطّار با تأکید بر مصیبت‌نامه (اسماء و صفات الهی)
تبیین نظام الهیاتی عطّار با تأکید بر مصیبت‌نامه (اسماء و صفات الهی)

خدیجه سادات طباطبایی؛ حسن اکبری بیرق

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 بهمن 1403

https://doi.org/10.22099/jba.2025.49752.4513

چکیده
  اندیشه های الهیاتی در متون نظم فارسی، غنای خاصی به آنها بخشیده‌است؛ به گونه ای که می توان با تأمل در آن ها، تحولات فکری در حوزه الهیات و کلام اسلامی-ایرانی رابه دست آورد. مصیبت نامه عطّار نیز سرشار از ...  بیشتر
بررسی جایگاه و قابلیت‌های صوفی هروی در اطعمه‌سرایی و شگردهای طنزپردای او با نگاهی به تأثیرپذیری وی از بسحق اطعمه
بررسی جایگاه و قابلیت‌های صوفی هروی در اطعمه‌سرایی و شگردهای طنزپردای او با نگاهی به تأثیرپذیری وی از بسحق اطعمه

ناصر جابری؛ سمیه شرونی

دوره 16، شماره 3 ، آذر 1403، ، صفحه 79-98

https://doi.org/10.22099/jba.2024.48634.4461

چکیده
  مولانا صوفی محمد هراتی شاعر گمنام قرن نهم هجری است. با آنکه اشعار قابل‌تأملی در زمینه‌ی اطعمه سروده است، در تذکره­ها و منابع شناخته‌شده نامی از او و طرز شاعرانگی­اش نیست. گمنامی و درعین‌حال قابلیتش ...  بیشتر
مقاله کوتاه: پیوند واژگانی و معنایی بیتی از حافظ با آیین مهرپرستی
مقاله کوتاه: پیوند واژگانی و معنایی بیتی از حافظ با آیین مهرپرستی

خسرو قاسمیان

دوره 16، شماره 3 ، آذر 1403، ، صفحه 147-154

https://doi.org/10.22099/jba.2024.48490.4454

چکیده
  هرچند در قلمرو شعر حافظ، پژوهش­های فراوانی انجام شده است، هنوز می‌توان از زاویه‌های مختلف به آن پرداخت و مطالب تازه‌ای در پیوند با آن ارائه کرد. در این مقاله یک بیت از غزل حافظ، یعنی: «ز دوستان تو ...  بیشتر
بررسی و تطبیق مؤلفه‌های پدیدارشناسی و عرفانی در منظومه‌ی گنجینه‌ی اسرار عمان سامانی
بررسی و تطبیق مؤلفه‌های پدیدارشناسی و عرفانی در منظومه‌ی گنجینه‌ی اسرار عمان سامانی

سحر برازجانی؛ زرین تاج واردی؛ غلام‌رضا کافی

دوره 16، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 1-28

https://doi.org/10.22099/jba.2024.48247.4443

چکیده
  مکتب فلسفی پدیدارشناسی هوسرل مؤلفه‌هایی دارد که میان آن‌‌ها و مؤلفه‌هایی که در عرفان هست، شباهت‌هایی وجود دارد. تا زمانی‌که به مؤلفه‌ها در جایگاه نظریه نگریسته شود، قضاوت به تشابه و تفاوت آن‌ها ...  بیشتر
معانی ثانوی جمله‌های پرسشی در اشعار فروغ فرخزاد ‏«با تأمل بر تولدی دیگر و ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد»‏
معانی ثانوی جمله‌های پرسشی در اشعار فروغ فرخزاد ‏«با تأمل بر تولدی دیگر و ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد»‏

زری خدائی؛ مهری تلخابی؛ حیدر حسنلو؛ حسین آریان

دوره 16، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 29-58

https://doi.org/10.22099/jba.2024.48083.4433

چکیده
  موضوع مقاله­ی حاضر تأمل بر معانی ثانوی جمله‌های پرسشی در شعر فروغ است. این امکان در ادبیات وجود دارد که معنای جمله‌ها، بسته به هدف گوینده تغییر ­کند. بحث درباره‌ی این تغییرات موضوع علم معانی است ...  بیشتر
واکاوی ظرفیت‌های دیوان حافظ برای ارائه به نوجوانان
واکاوی ظرفیت‌های دیوان حافظ برای ارائه به نوجوانان

کاووس حسن لی؛ سمانه اسدی

دوره 15، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 57-86

https://doi.org/10.22099/jba.2023.45137.4323

چکیده
  دیوان حافظ از گنجینه‌های گران‌بهای ادبی‌ست که گروه‌های مختلف مردم، متناسب با دانش‌های ادبی و گرایش‌های فکری خود، از آن بهره می‌برند؛ اما آیا اشعار حافظ برای نوجوانان هم می‌تواند سودمند باشد؟ نویسندگان ...  بیشتر
بازتاب زنانگی در رباعیات مهستی گنجوی
بازتاب زنانگی در رباعیات مهستی گنجوی

سیداحمد پارسا؛ مهین کریمی

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 47-64

https://doi.org/10.22099/jba.2019.33156.3339

چکیده
  مهستی گنجوی(490-577ق) بانوی رباعی­سرا، بسیار پیشروتر از زمان خود زیسته ­است؛ زیرا جهان­بینی و وضعیت زندگی او موجب سرودن اشعاری شده که با توجّه به شعر زنان شاعر کلاسیک در تاریخ ادبیات فارسی کم سابقه ...  بیشتر
سیر تحوّل «تشبیب» در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی
سیر تحوّل «تشبیب» در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی

الهام حسینی سده؛ حسین آقاحسینی؛ سعید شفیعیون

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 117-138

https://doi.org/10.22099/jba.2019.32918.3331

چکیده
      چکیده قصیده که از کهن­ترین قالب­های شعر فارسی است، از دیدگاه بلاغیون به چهار بخشِ «تشبیب»، «تنه­ی اصلی»، «تخلّص» و «شریطه» تقسیم­ می­شود. این پژوهش در پی بررسی سیر ...  بیشتر
ضرورت تصحیح دیوان فلکی شروانی
ضرورت تصحیح دیوان فلکی شروانی

مجتبی عبدالهی؛ محمد پارسانسب؛ محمود عابدی

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 135-158

https://doi.org/10.22099/jba.2019.34079.3437

چکیده
  یکی از فعالیت‌های ارزشمند ادبی در دوران معاصر، تصحیح متون به‌جامانده از پیشینیان است. دیوان فلکی‌شروانی، شاعر قرن ششم (م551) از جمله متونی است که به دلیل در دسترس‌نبودن نسخه‌های خطی قابل‌اعتماد و نزدیک ...  بیشتر
نگاهی به چگونگی انواع من و ما در دیوان حافظ
نگاهی به چگونگی انواع من و ما در دیوان حافظ

رویین تن فرهمند

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 187-216

https://doi.org/10.22099/jba.2019.33593.3390

چکیده
  حافظ، توانی شگرف در گزینش بهترین واژه‌ها، برای انتقال معانی دارد. بسامد معنادار انواع «من» و «ما» در شعر حافظ، بیانگر آن است که شاعر از این شیوه‌های خاص زبانی برای بیان گزاره‌های شخصی، اجتماعی، ...  بیشتر
مقاله کوتاه: تصحیح و توضیح یک بیت از دیوان رودکی سمرقندی
مقاله کوتاه: تصحیح و توضیح یک بیت از دیوان رودکی سمرقندی

زهرا نصیری شیراز؛ نصراله امامی؛ سجاد دهقان

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 295-306

https://doi.org/10.22099/jba.2019.33075.3335

چکیده
            رودکی سمرقندی از جمله شاعران پیشگام و برجسته‌ی حوزه‌ی ادبی خراسان است. شعر رودکی به‌ دلیل سادگی و روانی همواره توجّه بسیاری از شاعران هم‌عصر و دوره‌های بعد را به خود جلب ...  بیشتر
تحلیلِ نگاشت مفهومیِ «بهار» و خوشه‌های‌ استعاری آن در غزلیّات شمس
تحلیلِ نگاشت مفهومیِ «بهار» و خوشه‌های‌ استعاری آن در غزلیّات شمس

حسن توفیقی؛ علی تسنیمی؛ مهیار علوی مقدّم؛ ابراهیم استاجی

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 26-52

https://doi.org/10.22099/jba.2019.32023.3266

چکیده
  «استعاره­ی مفهومی» در چارچوب معناشناسی ­شناختی، بر نقش تجربیّات در ساختاربخشیدن به مقوله­های ذهن و ادراک مفاهیم، تأکید می­ورزد. فصول سال، یکی از تجربی‌ترین حوزه­ها، برای تبیین جهان­بینی ...  بیشتر
پژوهشی در دستنوشت‌های دیوان طالب جاجرمی با رویکردی تحلیلی
پژوهشی در دستنوشت‌های دیوان طالب جاجرمی با رویکردی تحلیلی

محمد هادی خالق زاده

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 53-83

https://doi.org/10.22099/jba.2019.31896.3255

چکیده
  مولانا محمّدطالب جاجرمی (م 854 ق) از شاعران کمترشناخته­شده­ی شیراز در سده­ی نهم هجری است که علاوه­بر «دیوان اشعار»، منظومه­ی «گوی و چوگان» نیز به او منسوب است. این شاعر شیعی که شاگرد ...  بیشتر
واکاوی در سه رنگزای سکاهن، بهرمان و عنبر با تکیه بر شعر فارسی (قرن چهارم تا هشتم هجری‌قمری)
واکاوی در سه رنگزای سکاهن، بهرمان و عنبر با تکیه بر شعر فارسی (قرن چهارم تا هشتم هجری‌قمری)

فاطمه سلحشور؛ عطامحمد رادمنش؛ یاسر حمزوی؛ محبوبه خراسانی

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 118-140

https://doi.org/10.22099/jba.2019.31344.3192

چکیده
  رنگزاها مواد طبیعی یا مصنوعی رنگینی هستند که از دوره­ی غارنشینی تاکنون، انسان­ از آن­ها برای رنگ­آمیزی محیط و اشیای پیرامون خود بهره گرفته است. به­نظرمی‌رسد، تعدادی از رنگزاهایی که در ایران ...  بیشتر
ابیات نویافتۀ شاعران در مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف و اشاره‌ای به اهمّیّت این اثر
ابیات نویافتۀ شاعران در مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف و اشاره‌ای به اهمّیّت این اثر

امید شاه‌مرادی؛ محمدجعفر یاحقی؛ عارف نوشاهی

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 141-170

https://doi.org/10.22099/jba.2019.33671.3400

چکیده
  به دلیل فقدان نسخه­های خطّی معتبر از دیوان برخی شاعران، سفینه­ها و جنگ­های شعری ازجمله مهم­ترین متونی هستند که می­توان از آن­ها، در جهت تصحیح و بازتصحیح دیوان­ها، استفاده کرد. هرچه قدمت این ...  بیشتر
بررسی پیکرمندی در غزل‌های سعدی با تکیه بر نظریة هالیدی و حسن
بررسی پیکرمندی در غزل‌های سعدی با تکیه بر نظریة هالیدی و حسن

راضیه فانی اسکی؛ علی صفایی

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 171-187

https://doi.org/10.22099/jba.2019.31909.3256

چکیده
  در دهه­های اخیر آرای گوناگونی در زمینه­ی نشان­دادن انسجام و دست­یابی به عمق معنایی اثر ارائه شده است که در همه­ی آن­ها تحلیل متن، در مرکز بازخوانی­هاست؛ ازجمله نظریه­ی هالیدی و حسن (1976م) ...  بیشتر
سیر توجه به موضوع‏ها و مناسبت‏های شاد و غم‏انگیز، در سرودن قصاید فارسی تا آغاز قرن هفتم (بیست قصیده‏سرای شاخص)
سیر توجه به موضوع‏ها و مناسبت‏های شاد و غم‏انگیز، در سرودن قصاید فارسی تا آغاز قرن هفتم (بیست قصیده‏سرای شاخص)

محمد مرادی

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 214-242

https://doi.org/10.22099/jba.2019.32837.3323

چکیده
  قصیده یکی از قالب‏های اصلی شعر فارسی است که در سده‏های چهارم تا آغاز قرن هفتم، در انعکاس مفاهیم فرهنگی و اجتماعی جامعه‏ی ایرانی نمودی موثر داشته است. در این مقاله با روش تحلیل محتوا، پس از مطالعه‏ی ...  بیشتر
تلاش برای ترسیم الگوی ارتباط روایی در مثنوی‌های بیدل
تلاش برای ترسیم الگوی ارتباط روایی در مثنوی‌های بیدل

محمّدسعید میرزائی؛ مریم صالحی نیا

دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 243-263

https://doi.org/10.22099/jba.2019.32330.3286

چکیده
  بیدل در مثنوی­هایش به­صورت جدی به موضوع انسان به عنوان رمزگان محوری خود پرداخته است. انسان، ابعاد و امکانات وجودی او، مهم­ترین دغدغه­ی بیدل است. از منظر بیدل، تمامی مظاهر هستی، زاییده‌ی «ادراک» ...  بیشتر
بازتاب نگاه استدلالی درمخزن الاسرار و خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجه‌ای
بازتاب نگاه استدلالی درمخزن الاسرار و خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجه‌ای

رقیه شعبانی؛ حسین فقیهی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 87-111

https://doi.org/10.22099/jba.2019.31963.3259

چکیده
  استدلالی از موارد با ارزش علمی است که در تمام زمینه‌های دانش بشری از قبیل مباحث فلسفی، حکمی، اخلاقی، شرعی، تعلیمی و ... به کار می‌رود. این نوع نگاه ریشه در مباحث افلاطون و ارسطو درباره‌ی کارکرد هنر و شعر ...  بیشتر
هماهنگی وزن و محتوا در نوحه‌ها و مرثیه‌های یغمای جندقی
هماهنگی وزن و محتوا در نوحه‌ها و مرثیه‌های یغمای جندقی

مهدی نجفی؛ اسحاق طغیانی؛ محبوبه خراسانی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 234-261

https://doi.org/10.22099/jba.2019.31458.3205

چکیده
  یکی از موفقیت‌های هر شاعری در سرودن، توجه وی به شبکۀ ارتباطی عناصر مادی و معنوی موجود در شعرش است که ساختار و نظام یک قالب شعری را تشکیل می‌دهد. ارتباط واژگانی و شیوه چینش آنها، انتخاب وزن مناسب با عنایت ...  بیشتر
بازتاب چگونگی پیوند رنگ، رنگ‌واژه‌ها و صور خیال، در دیوان قاآنی‌شیرازی
بازتاب چگونگی پیوند رنگ، رنگ‌واژه‌ها و صور خیال، در دیوان قاآنی‌شیرازی

رویین تن فرهمند

دوره 11، شماره 4 ، اسفند 1398، ، صفحه 185-210

https://doi.org/10.22099/jba.2018.30696.3144

چکیده
  عنصر رنگ که از نظر علمی، بازتاب نور بر پدیده­های طبیعی است، از قدیم مورد توجه بشر بوده ­است. کاربرد رنگ در جشن­ها، آیین­­ها، سوگواری­ها، نهضت­ها، نشان سپاهیان و پرچم کشورها، آشکار و نمادین ...  بیشتر
بررسی جایگاه روایت شنوها و انگیزه راوی در الهی نامه ی عطار نیشابوری (با تکیه بر نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن)
بررسی جایگاه روایت شنوها و انگیزه راوی در الهی نامه ی عطار نیشابوری (با تکیه بر نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن)

شهین قاسمی

دوره 11، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 89-104

https://doi.org/10.22099/jba.2018.28778.2954

چکیده
  در علم روایت شناسی در هر متن روایی (داستان) دو سطح- جهان داستان و جهان روایت- وجود دارد و تجلی این دو جهان در الهی نامه یعطار باعث ایجاد گونه ی روایت پردازی خاصی گردیده است. از این نظر که در حکایت های این ...  بیشتر
مقاله کوتاه: پَنجه یا پُنجه؟ درباره‌‌‌‌‌‌‌ی بیتی از بوستان سعدی
مقاله کوتاه: پَنجه یا پُنجه؟ درباره‌‌‌‌‌‌‌ی بیتی از بوستان سعدی

مجید منصوری

دوره 11، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 189-198

https://doi.org/10.22099/jba.2019.33172.3340

چکیده
  طرزِ خواندنِ ترکیبات و نیز وجوهِ چندگانه‌‌‌‌‌‌‌ی معنایی از عمده دشواری‌های بوستان است. از همین مقوله است بیتِ «زنِ شوخ چون دست در قلیه کرد/ برو گو بنه پنجه بر روی مرد» که مصححان و شارحانِ بوستان ...  بیشتر
نقد و تحلیل تعاریف«حُسن طلب» همراه با دریافتی تازه از آن
نقد و تحلیل تعاریف«حُسن طلب» همراه با دریافتی تازه از آن

منوچهر تشکری؛ محمد رضا صالحی مازندرانی؛ کاظم جعفری نیک

دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 53-76

https://doi.org/10.22099/jba.2018.28748.2951

چکیده
  حُسن­ طلب، از آرایه های ادبی است که نیاز و خواسته ای را با شیوه‌ی نیکو و اثرگذار برای شنونده‌ی خویش بیان می نماید؛ این آرایه ادبی­ به­ عنوان یک­ متغیّر در بدیع معنوی، بر پایه‌ی نیاز، نوع تقاضا ...  بیشتر