مجله علمی پژوهشی شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز
بررسی دگردیسی‌های روایات فریدون از اوستا تا طومارهای نقالی
بررسی دگردیسی‌های روایات فریدون از اوستا تا طومارهای نقالی

محمود رضایی دشت ارژنه؛ سیده زهرا ملک پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 دی 1403

https://doi.org/10.22099/jba.2024.47533.4407

چکیده
  در پی واکاوی روایات فریدون در اوستا و متون پیش از اسلام، شاهنامه، تواریخ دوره‌ی اسلامی و طومارهای نقالی روشن شد که اگرچه در کلیات، روایات این متون با شاهنامه هم‌سو هستند، اما تطورات و دگردیسی‌هایی ...  بیشتر
گونه‌شناسی و ساختار غزل-داستان‌های قلندری
گونه‌شناسی و ساختار غزل-داستان‌های قلندری

محمدکاظم بریدی اللامی؛ محمدرضا صرفی؛ علی اصغر یاری اصطهباناتی

دوره 16، شماره 3 ، آذر 1403، ، صفحه 59-78

https://doi.org/10.22099/jba.2024.48560.4458

چکیده
  شاعران قلندری‌سرا به‌منظور بیان تجربه‌های شخصی خود از قالب غزل به شکل‌های مختلف استفاده کرده‌اند. یکی از گونه‌های غزل قلندری، شکل و ساختار داستانی دارد و شاعر با بهره‌گیری از تمام عناصر اصلی داستان، ...  بیشتر
بررسی برخی نکات و اشارات اساطیری، حماسی و فولکلوریک مربوط به اسب در خمسه نظامی گنجوی
بررسی برخی نکات و اشارات اساطیری، حماسی و فولکلوریک مربوط به اسب در خمسه نظامی گنجوی

سعید کریمی قره‌بابا

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 241-266

https://doi.org/10.22099/jba.2019.32958.3333

چکیده
  اسب در زندگی مردمان کهن اهمیت بسیاری داشته است و همین امر باعث شده تا هاله‌ای از اشارات و ارجاعات فرهنگی پیرامون آن شکل گیرد. در بیشتر شاهکارهای ادبیِ قدیم، اسب نقش و جایگاه ویژه‌ای دارد. ما در جستارِ ...  بیشتر
رمزگشایی از مضمون شکار در هفت‌پیکر بر اساس رویکرد اسطوره‌شناختی
رمزگشایی از مضمون شکار در هفت‌پیکر بر اساس رویکرد اسطوره‌شناختی

حمید غلامی؛ محسن ذوالفقاری؛ جلیل مشیدی؛ حسن حیدری

دوره 11، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 43-62

https://doi.org/10.22099/jba.2018.30502.3121

چکیده
  مفاهیم اسطوره‌ای به دلیل گستردگی آنها در عمق ساختارهای ذهنی انسان قسمت وسیعی از زیر‌ساختهای وجودی ما را تشکیل داده‌اند. شکار نیز به منزله آیینی بنیادین و دیرینه و به دلیل شاخصه‌های اسطوره‌ای در دایره ...  بیشتر
کهن‌الگوی خدای شهیدشونده؛ تحلیل موردی تصویر اسطوره‌ای قیام میرزای جنگلی در شعر شاعران گیلانی
کهن‌الگوی خدای شهیدشونده؛ تحلیل موردی تصویر اسطوره‌ای قیام میرزای جنگلی در شعر شاعران گیلانی

نگین بی نظیر

دوره 10، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 23-42

https://doi.org/10.22099/jba.2018.26967.2811

چکیده
  سرریزشدن بن­مایه­ها (Motiv) و بینش اساطیری، چه در قالب بازتولید و بازآفرینی اسطوره­های کهن و چه در خلق  اسطوره­های مدرن، نشانگر ریشه­داری اساطیر در ذهن و زبان و جان و جهان بشر و گریزناپذیری او ...  بیشتر
«بررسی کارکردهای تقدیرباوری و پیشگویی در منظومه‌های حماسی پس از شاهنامه
«بررسی کارکردهای تقدیرباوری و پیشگویی در منظومه‌های حماسی پس از شاهنامه

رضا ستاری؛ سوگل خسروی

دوره 10، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 47-68

https://doi.org/10.22099/jba.2018.25450.2674

چکیده
  یکی از موضوعات و بن‌مایه‌های اسطوره‌ای که در حماسه‌های ملّی با آن روبه‌رو هستیم، بن‌مایه‌ی تقدیر و سرنوشت است. در این باور، سرنوشت آدمی به نوعی تقدیر وابسته است که از طرفی پیروزی و شادمانی و از طرف ...  بیشتر
تحلیل ساختاری الگوهای متکرر داستان‌های کودکان طردشده در شاهنامه و دیگر اساطیر
تحلیل ساختاری الگوهای متکرر داستان‌های کودکان طردشده در شاهنامه و دیگر اساطیر

مهدی رضائی؛ رها زارعی فرد؛ سیروس سینا

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 85-104

https://doi.org/10.22099/jba.2017.24655.2606

چکیده
  عناصر مشترک در فرهنگ و ادبیات ملل مختلف فراوان دیده می شود که یافت و تحلیل دلایل آن، کمک می کند تا در صورت لزوم، زمینه‌های اشتراک و نزدیکی فرهنگ‌ها تقویت شود. یکی از شباهت-های موجود در ادبیات فارسی و ادبیات ...  بیشتر
بنیانِ زروانی ناکُشتن و به بند کِشیدن ضحّاکِ شاهنامه
بنیانِ زروانی ناکُشتن و به بند کِشیدن ضحّاکِ شاهنامه

حمیدرضا اردستانی رستمی

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3897

چکیده
  مطابق شاهنامه، آن‌گاه که فریدون بر ضحّاک چیره می‌شود، دو بار اراده‌ی کُشتنِ او می‌کند که هر دو بار سروشِ خجسته، فریدون را از کُشتن ضحّاک بازمی‌دارد و بند کردنِ او را بهتر می-داند. پیش از این، در توجیه ...  بیشتر
غیبت بهرام گور (بررسی مضمونی حماسی- اساطیری در روایاتِ پایانِ زندگیِ بهرام پنجم ساسانی)
غیبت بهرام گور (بررسی مضمونی حماسی- اساطیری در روایاتِ پایانِ زندگیِ بهرام پنجم ساسانی)

سجاد آیدنلو

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 27-60

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3537

چکیده
  این مضمون که کسی به غار، چاه، گودال، قبر، زیر زمین و... می رود و در آنجا عروج می کند و غایب می شود یا زندگانی ابدی می یابد و تا رستاخیز زنده می ماند/ می خوابد تا در آخرالزمان ظاهر شود، نمونه های مختلفی در روایات ...  بیشتر
بازتاب خویشکاری «وایو » در منظومه های حماسی ملی
بازتاب خویشکاری «وایو » در منظومه های حماسی ملی

زهرا ریاحی زمین؛ طاهره فئوادی

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 131-156

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3386

چکیده
  بازتاب خویشکاری «وایو» در منظومه‌های حماسی ملی چکیدهوایو یکی از مرموزترین خدایان هندوایرانی است است که برخلاف دیگر ایزدان مزدایی، حاملِ مفهومی از تقابل دوگانه‌ی حیات و مرگ است. از وی در ریگ‌ودا، ...  بیشتر
بازشناخت نظریة «گذار فرامن قوم ایرانی از احکام غریزه‌محور شاه» در داستان سیاوش (با تکیه بر دیدگاه ادبی‌ـ روانکاوانة فروید)
بازشناخت نظریة «گذار فرامن قوم ایرانی از احکام غریزه‌محور شاه» در داستان سیاوش (با تکیه بر دیدگاه ادبی‌ـ روانکاوانة فروید)

مهیار علوی مقدم؛ علی صادقی منش

دوره 7، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 97-116

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3167

چکیده
  این جستار ، بر بنیاد دیدگاه‌های فروید به طرح دیدگاهی ادبی‌ـ روانکاوانه می‌پردازد؛ اساس این دیدگاه، بر یافتن پاسخِ این پرسش استوار است که آیا می‌توان به وسیله‌ی نقد روانکاوانه‌ی داستان سیاوش، پیوندی ...  بیشتر
تحلیل ساختار اسطوره‌‌ی «باد» در شاهنامه
تحلیل ساختار اسطوره‌‌ی «باد» در شاهنامه

عبدالله واثق عباسی؛ محمدامیر مشهدی؛ رؤیا رضایی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 153-170

https://doi.org/10.22099/jba.2015.3032

چکیده
  باد، این قدرت نیرومند و نامرئی طبیعت، که بخش بزرگی از اساطیر کهن ایرانی را به خود اختصاص داده است، با نام‌های «وای» یا «وایو»، «وات»، «واته» و...در گستره‌ی اساطیر ایران و برخی ملل ...  بیشتر
فریدون دهقان، کاوه آهنگر و ضحاکْ دیو
فریدون دهقان، کاوه آهنگر و ضحاکْ دیو

حمیدرضا اردستانی رستمی

دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-28

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2489

چکیده
  از میان پژوهندگان شاهنامه، علی حصوری و به پیروی از او احمد شاملو بر آن است که ضحّاک در پی بازسازیِ جامعه‌ی اشتراکی و بی‌طبقه، جمشید را که مطابق با اوستا، داراییِ دیوان (به گمان حصوری توده‌ی مردم) را ستانده ...  بیشتر
گرشاسب؛ شبه‌قهرمانِ حماسه‌ی اسدی
گرشاسب؛ شبه‌قهرمانِ حماسه‌ی اسدی

ساناز رجبیان؛ مهدی نیک منش

دوره 6، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 93-116

https://doi.org/10.22099/jba.2014.2037

چکیده
  امروزه بررسی متون گذشته از منظرهای نوین یکی از محورهای بنیادین مطالعات ادبی است. در این میان نقد اسطوره شناختی یا کهن الگویی که رویکردی تلفیقی از علومی چون روان‌شناسی و انسان‌شناسی است از اهمیتی ویژه ...  بیشتر
اسطورة زادنِ زروان؛ گذار از زن سروری به مردسالاری و انعکاسِ آن در شاهنامه
اسطورة زادنِ زروان؛ گذار از زن سروری به مردسالاری و انعکاسِ آن در شاهنامه

حمیدرضا اردستانی رستمی

دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 27-54

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1837

چکیده
  یکی از آیین های باستانی که ظاهراً در اواخر دورة هخامنشی از بطن دین زردشتی منشعب شده، آیین زروانی است. در این عصر، گروهی از زردشتیان با تأمل در دو مینوی نخستین؛ یعنی اهورامزدا و اهریمن به این باور دست یافتند ...  بیشتر
تحلیل میتوس‏های روایی لشکرکشی کیکاوس به مازندران در شاهنامه
تحلیل میتوس‏های روایی لشکرکشی کیکاوس به مازندران در شاهنامه

مصطفی ملک پائین؛ علی اکبر سام خانیانی

دوره 5، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 151-176

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1472

چکیده
       روایت‏های شاهنامه به ویژه در قسمت پهلوانی دارای ساختاری مشابه است که از اصلی اسطوره‏ای در شیوه‏ی روایت پیروی می‏کند. شخصیت‏ها، کنش‏ها و ترتیب وقایع در این روایات به طور فراوانی ...  بیشتر