دوره 17 (1404)
دوره 16 (1403)
دوره 15 (1402)
دوره 14 (1401)
دوره 13 (1400)
دوره 12 (1399)
دوره 11 (1398)
دوره 10 (1397)
دوره 9 (1396)
دوره 8 (1395)
دوره 7 (1394)
دوره 6 (1393)
دوره 5 (1392)
دوره 4 (1391)
دوره 3 (1390)
دوره 2 (1389)
دوره 1 (1388)
موضوعات = ادبیات قدیم
تعداد مقالات: 36
حساب غالب و مغلوب: حسابی ناشناخته و گونه ای شکل نایافته
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 اسفند 1403
چکیده
فالنامه‌ها از انواع ادبی‌ای در زبان فارسی هستند که سیر تحول آنها تابحال مورد بررسی قرار نگرفته است، یکی از صورتهای پیشینی فالنامه‌ها "حساب غالب و مغلوب" است که در متون ادبی و تاریخی فارسی بازتاب یافته ... بیشتر
سبب تألیف منظومه‌های روایی عاشقانه فارسی تا قرن هشتم
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 فروردین 1404
چکیده
سرایش و خلق هر اثر ادبی انگیزه و سببی دارد که نویسنده یا شاعر در بیشتر مواقع بدان اشاره میکند و گاهی نیز برحسب دلایل برون متنی میتوان به آن پی برد. توجه به ذکر تالیف به حدی است که در بیشتر منظومه‌ها، ... بیشتر
چراییِ مادینگیِ آسمان در نگرشِ ناصرخسرو
دوره 17، شماره 1 ، اردیبهشت 1404، ، صفحه 19-34
چکیده
گذشتگان آسمان را پدر و زمین را مادر می‌انگاشتند که در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان ازجمله ناصرخسرو می‌توانیم این باور را ببینیم؛ اما همین ناصرخسرو در بیت‌هایی آسمان را «مادرِ» مردمان و در ... بیشتر
شعرِ ساختمان (معرفی و نقد گونه‌ای شعری در زبان فارسی)
دوره 16، شماره 4 ، اسفند 1403، ، صفحه 1-26
چکیده
یکی از انواع شعر فارسی، توصیف عمارت‌ها و ساختمانهاست. شعر ابنیه در تاریخ هزارساله‌ی شعر فارسی، نمونههای فراوان دارد و ازآنجاکه تاکنون پژوهشگران به تجزیه‌وتحلیل و بیان ویژگی‌های آن به‌عنوان نوعِ ... بیشتر
ایهام تناسبهای پنهان بر پایه‌ی اصطلاحات موسیقی در دیوان حافظ
دوره 16، شماره 4 ، اسفند 1403، ، صفحه 67-80
چکیده
ایهام تناسب یکی از ویژگی‌های مهم سبک حافظ است. ازسوی‌دیگر حافظ با عوالم موسیقی آشنا بوده و به همین سبب با استفاده از اصطلاحات موسیقی ایهام‌های پنهان و آشکاری در شعر خود ایجاد کرده است. در دیوان ... بیشتر
کاربست ویژة عام واژه ها: شگردی تأویل‌افزا در غزلهای حافظ
دوره 16، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 111-136
چکیده
افسونسازی های خواجه‌ی راز که به جذب خوانندگان و خواهندگان فراوانی انجامیده، اغلب حافظ پژوهان را بر آن داشته است تا پژوهش های پرشماری درباره‌ی رموز و اسرار این افسونگریهای جهانیسازِ ... بیشتر
مرآة‌الجمال‌های فارسی نوع‌شناسی و نسخه‌شناسی یکی از زیرگونه‌های سراپا
دوره 15، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 87-112
چکیده
یکی از مهم‌ترین زیرگونه‌های سراپانامه‌های فارسی، سراپانامه‌های تدوینی است که بیشتر با عنوان مرآة‌الجمال شناخته میشود و خود نیز از وجوه مختلف به زیرقسم‌هایی قابل‌بخش است. در کنار مشهورترین نمونه‌ی ... بیشتر
مقاله کوتاه: آیین پرستی یا پایین پرستی؟ تصحیح و شرح بیتی از امیرخسرو دهلوی
دوره 15، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 163-172
چکیده
در منظومه‌ی شیرین و خسرو امیرخسرو دهلوی (تولد: 651ق، وفات: 725ق) که به تقلید از خسرو و شیرین نظامی سروده شده، بیتی به قرارِ زیر آمده:کــه باشم مـن به خدمت زیردستی کنیــــزان تـــو را آیینپرستـــــیاین ... بیشتر
نقش تداعی در ساخت‌یابی خلاقانه‌ی حکایت شیخ احمد خضرویه و گریه کردن کودک حلوا‌فروش
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 1-28
چکیده
یکی از بارزترین و فعال‌ترین ویژگی‌های مؤثر بر شاعران در زمان سرودن شعر، مسئلة تداعی است. تداعی، فرایندی است که به صورت غیر‌ارادی، در ذهن ظاهر میشود و میان خاطرات، تصاویر، درونمایه‌ها و انباشته‌های ... بیشتر
سندی نویافته برای شناسایی سراینده قصیده «ام‌الکواعب»
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 150-175
چکیده
در زبان فارسی اشعار زیادی وجود دارند که سراینده اصلی آنها هنوز مشخص نشده است. یکی از این موارد، قصیده مشهوری با مطلع «سلام علی دار ام‌الکواعب/ بتان سیه‌چشم عنبرذوایب» است. تاکنون چند تحقیق در این ... بیشتر
جلوه های تضاد فکری و زبانی در قطعات ابن یمین فریومدی
دوره 11، شماره 4 ، اسفند 1398، ، صفحه 139-164
چکیده
یکی از شاعرانی که در زمینۀ قطعه‌سرایی و بهویژه قطعات اخلاقی و اندرزی در ادب فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد، ابن‌یمین فریومدی است. از ویژگی‌های برجستۀ این شاعرِ دهقان، تضاد در نگرش و نگارش است و با نگاهی ... بیشتر
بررسیِ سوگندهای سعدی در پرتوِ پارادایم بازیهای زبانی
دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 31-52
چکیده
سوگند گزارهای است اعتقادی / درونی با رویکرد ایجابی و مبتنی بر آیینها، باورها و نیز کُنشهای ایمانی و عاطفی که گونههای آن در منابعِ دینی، متون تاریخی و دیوان شاعران بسیار است. رایجترین نوعِ ... بیشتر
منوچهری و آغاز ترکیب در تصویر؛ بررسی مقایسه‌ای سازه‌های تصویر اشعار منوچهری با شاعران شاخص سبک خراسانی
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 1-22
چکیده
تأمل در ساختار بلاغی و هندسهی تصویرهای منوچهری، تمایز آشکار و میزان تفاوت دیدِ زیباشناسانهی او نسبت به دیگر شاعران سبک خراسانی را پدیدار میسازد و گسترهی این اختلاف، او را تا مرز یک نبوغِ ادبی ... بیشتر
بررسی و تحلیل داستان نخست دفتر اول مثنوی مبنی بر گزاره‌های معرفت‌نفسی یا روان‌کاوی
دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 151-174
چکیده
یکی از داستان‌های برجسته‌ی مثنوی، داستان شاه و کنیزک و زرگر است که در آغاز دفتر یکم به بهانه‌ی شرح حال مولانا، سروده شده است. داستانی که به گونههای دیگری، پیش از مولانا بر سر زبان‌ها رواج داشته؛ اما ... بیشتر
همچو گلبرگ طری بود وجود تو لطیف
دوره 9، شماره 4 ، اسفند 1396، ، صفحه 39-56
چکیده
در بیت دومِ غزلی از حافظ به مطلعِ ای همه شکل تو مطبوع و همه جای تو خوش... واژه بود در مصراعِ همچو گلبرگ طری بود وجود تو لطیف، همواره بحث برانگیز بوده است. از آنجا که این واژه در معنی فعل ماضی با حال و هوای ... بیشتر
تأثیر بافت بر هویت؛ بررسی رویکرد سعدی نسبت به مواجهه با «دیگری» در گلستان و غزلیات
دوره 9، شماره 4 ، اسفند 1396، ، صفحه 77-98
چکیده
هویت مفهومی متکثّر و چندبعدی است. این ویژگی باعث میشود تا هویت در بافت‌های گوناگون جلوه‌های متفاوت داشته باشد. تغییرات هویت در تغییر رفتار شخص قابل مشاهده است. بر این اساس ممکن است شخصی واحد در بافت‌های ... بیشتر
هنر حافظ در ترسیم فراز و فرود ابیات بر پایه‌ی عنصر تضاد و تقابل
دوره 9، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 163-188
چکیده
تضاد و تقابل از جمله آرایه‌های بدیعی و زیبایی‌شناسی و از شاخصه‌های مهم در غزلیات حافظ است. حافظ با استفاده از عنصر «تقابل» به بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی مضامین مورد نظر خود می‌پردازد و بیت را در ... بیشتر
«زن ستایی در شعر فارسی: بررسی و تحلیل ستایش ممدوحان زن در قصاید مدحی»
دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 121-144
چکیده
مدح و ستایش، از نخستین و گسترده‌ترین موضوعات شعر فارسی در عرصه‌ی ادبیات غنایی است. با نگاهی به شکل‌گیری، سیر تطور و نوع مدیحه‌پردازی شاعران از آغاز شعر فارسی تاکنون، آنچه بیش از همه به چشم می‌آید، ... بیشتر
استعاره زدایی از واژه آسمان در اشعار کلاسیک فارسی
دوره 8، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 71-94
چکیده
در زبان فارسی و اشعار کلاسیک درباره آسمان و تأثیر آن بر انسان‌ها مطالب متنوعی مشاهده می شود. معمولا هنگام شرح و توضیح این اشعار به آرایه استعاره یا مجاز متوسل شده و اغلب آسمان، استعاره یا مجاز از خداوند، ... بیشتر
بررسی تحلیلی عشق عذری در لیلی و مجنون مکتبی شیرازی
دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 1-26
چکیده
مکتبی شیرازی از شاعران پایان قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری و یکی از معروفترین نظیره‌پردازان لیلی و مجنون نظامی است. مشخصة بارز اثر او، چگونگی طرح خصوصیّات عشق عذری در میان برترین مقلّدان نظامی و حتّی خود ... بیشتر
بررسـی تطبیقی و آماری نیایش‌ها در نخستین منظومه ایرانیان (گاهان)
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 63-86
چکیده
نیایش به عنوان آسان‌ترین راه گفتگوی دوسویه انسان با خدا، از جمله ارکان و اجزای مقوم تمامی ادیان درطول تاریخ بوده است. بررسی ستایش‌ها و نیایش‌های رسمی ادیان مختلف نمایانگر نظام فکری، دینی وشرایط و نیازهای ... بیشتر
بررسی شخصیت پردازی داستانی _نمایشی زنان در منطق الطیر
دوره 7، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 167-182
چکیده
اقتباس دراماتیک از متون کهن فارسی از دغدغه‌های درام-نویسان بوده است. منطق الطیر عطار از جمله منابع ادبی مورد علاقه نمایشنامه‌نویسان ایرانی است. ضعف مشترک چنین اقتباس‌هایی فقدان شخصیت‌پردازی و کنش ... بیشتر
قافیه و مضمون آفرینی با تکرار قافیه در غزلیات صائب تبریزی
دوره 7، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 57-84
چکیده
قافیه یکی از مزایای عمدۀ کلام موزون است که هم در موسیقی شعر نقش اساسی دارد و هم مرکز ثقل بیت و مایۀ توجه مخاطب است. از مهم‌ترین ویژگی‌های قافیه این است که عواطف شاعر را سامان میدهد و مخاطب را مجبور میکند ... بیشتر
مسعود سعد از دیدگاه شاعران نزدیک به زمان او
دوره 7، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 85-104