مجله علمی پژوهشی شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز
شواهدی نویافته بر معنا و کاربرد «بلبل» در متون روایی فارسی
شواهدی نویافته بر معنا و کاربرد «بلبل» در متون روایی فارسی

محمد هادی خالق زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 دی 1403

https://doi.org/10.22099/jba.2024.51570.4580

چکیده
  بلبل به عنوان پرنده‌ای خوش‌خوان که به زندخوان، زندباف و زندواف نیز مشهور است، در ادبیات فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد. فردوسی، در ابتدای داستان رستم و اسفندیار بیتی آمده به قرار ذیل:ز بلبل شنیدم یکی داستانکه ...  بیشتر
ریخت­‌شناسی داستان پهلوان ببربیان مطابق با نظریه‌ی ولادیمیر پراپ
ریخت­‌شناسی داستان پهلوان ببربیان مطابق با نظریه‌ی ولادیمیر پراپ

علی رضا تابان مهر (طالبان)؛ محمد هادی خالق زاده؛ مهدی فاموری

دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 29-58

https://doi.org/10.22099/jba.2021.40927.4057

چکیده
  ریخت­‌شناسی داستان پهلوانببربیان مطابق با نظریه‌ی ولادیمیر پراپ علیرضا تابان‌مهر (طالبان)*محمدهادی خالق‌زاده **مهدی فاموری*** چکیدهامروزه در نقد ادبی با شناخت سازه­ها و گزاره­های یک اثر ...  بیشتر
آیا پادشاهی منوچهر صد و بیست سال بود؟ (بحثی درباره‌ی سال‌های زندگانی و پادشاهی منوچهر بر اساس روایات پهلوی، تاریخی و طومارهای نقّالی)
آیا پادشاهی منوچهر صد و بیست سال بود؟ (بحثی درباره‌ی سال‌های زندگانی و پادشاهی منوچهر بر اساس روایات پهلوی، تاریخی و طومارهای نقّالی)

محمد شیروئی؛ عبدالناصرعبدالناصر نظریانی

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 171-192

https://doi.org/10.22099/jba.2019.34690.3500

چکیده
  در نسخه­های شاهنامه سرنویس­هایی آمده که در آن­ها آغاز پادشاهی­­ای یا عنوان رویدادی بیان شده است. در آغاز پادشاهی منوچهر عبارت «پادشاهی منوچهر صد و بیست سال بود» آمده و در گفتار «اندر ...  بیشتر
ورا نام بانوگشسپ گو است (معرّفی داستانی منظوم از ازدواج بانوگشسپ با گیو گودرز)
ورا نام بانوگشسپ گو است (معرّفی داستانی منظوم از ازدواج بانوگشسپ با گیو گودرز)

رضا غفوری

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 219-250

https://doi.org/10.22099/jba.2019.34187.3450

چکیده
    چکیده بانوگشسپ، دختر رستم و همسر گیو، معروف‌ترین پهلوان بانوی ادب حماسی ایران است. در شاهنامه از این قهرمان نام برده نمی‌شود؛ امّا در چند متن پهلوانی پس از آن، از پهلوانی‌های او یاد می‌شود و در ...  بیشتر
ملاحظاتی درباره‌ی ضبط و شرح برخی از بیت‌های شاهنامه
ملاحظاتی درباره‌ی ضبط و شرح برخی از بیت‌های شاهنامه

قدرت اله رسم؛ محمود رضایی دشت ارژنه

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 61-86

https://doi.org/10.22099/jba.2019.33693.3402

چکیده
  شاهنامه‌ی فردوسی، آمیزه‌ای رازناک است که هرچه بیشتر در آن تأمّل کنیم و ژرف‌نگرانه‌تر بنگریم، بیشتر متوجّه ظرایف زبانی و معانی تودرتوی آن می‌شویم. این اثر سترگ، متن آسان‌نمای دیریابی است که با وجود ...  بیشتر
بررسی مصادیق رفاه و تأمین اجتماعی در شاهنامه ی فردوسی
بررسی مصادیق رفاه و تأمین اجتماعی در شاهنامه ی فردوسی

عبداله شهریار؛ رامین صادقی نژاد؛ مریم محمدزاده

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 113-134

https://doi.org/10.22099/jba.2019.32452.3296

چکیده
  رفاه و تأمین اجتماعی، یکی از شاخص‌های پیشرفت در جوامع مترقّی است. بررسی اسناد تاریخی و مشاهدات اجتماعی مورّخان از ایران دوره‌ی ساسانی، بیانگر آن است که پادشاهان ساسانی در دوران فرمانروایی خود، کم‌وبیش ...  بیشتر
پژوهشی در قدمت و اصالت جنگنامه‌های محمد حنفیه
پژوهشی در قدمت و اصالت جنگنامه‌های محمد حنفیه

رحیم فرج الهی؛ غلامحسین شریفی ولدانی

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 159-186

https://doi.org/10.22099/jba.2019.33137.3346

چکیده
  محمدبن علی‌بن ابی‌‎‌طالب، مشهور به محمدبن الحنفیه، به‌طور ناخواسته تبدیل به شخصیت محوری شماری از فرقه‌های غالیانه و افراطی از تشیع اعتدالی شده است. نخستین این‌ فرقه‌ها، فرقه‌ی کیسانیه است. فرقه‌های ...  بیشتر
جستجوی منابع جدیدی در رابطه با نام سراینده و تخمین زمان سرایش برزونامه کهن
جستجوی منابع جدیدی در رابطه با نام سراینده و تخمین زمان سرایش برزونامه کهن

فرزاد قائمی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 122-150

https://doi.org/10.22099/jba.2019.31543.3217

چکیده
  در تحقیقات پژوهشگران، بخش کهن برزونامه، ابتدا به عطایی رازی و سپس به شاعری به نام شمس‌الدین محمد کوسج که نامش فقط در یک نسخه که اقدم نسخ متن است، باقی مانده است، نسبت یافته است. عدم وجود اسناد دیگر دربارة ...  بیشتر
جهان را بلندی و پستی توی (بحث درباره یک بیت منسوب به فردوسی)
جهان را بلندی و پستی توی (بحث درباره یک بیت منسوب به فردوسی)

سجاد آیدنلو

دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-30

https://doi.org/10.22099/jba.2018.30122.3079

چکیده
  یکی از افسانه­های آشنا درباره­ی فردوسی داستان شیخی است که بر پیکر او نماز نخواند و شب­هنگام حکیم را در خواب دید که به سببِ یک بیت توحیدی آمرزیده و بهشتی شده است. در غالبِ منابعِ نقلِ این داستان، بیتِ ...  بیشتر
ملاحظاتی درباره‌ی منظومه‌ی قندهارنامه‌ی‌ میرزا عبدالقادر تونی
ملاحظاتی درباره‌ی منظومه‌ی قندهارنامه‌ی‌ میرزا عبدالقادر تونی

محمود رضایی دشت ارژنه؛ شراره تاجمیرریاحی

دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 41-64

https://doi.org/10.22099/jba.2018.28850.2957

چکیده
  قندهارنامه‌‌ی میرزا عبدالقادر تونی حماسه‌ای تاریخی مربوط به دوره‌ی صفوی است که تک‌نسخه‌ی موجود آن ناقص و تا به حال تصحیح و بررسی نشده است. این پژوهش ضمن معرفی این نسخه و بررسی زندگی سراینده‌ی آن، ...  بیشتر
تحلیل پیوند شعر، نگارگری و قدرت، در مطالعۀ معناشناختی کشتی شیعه در شاهنامه طهماسبی
تحلیل پیوند شعر، نگارگری و قدرت، در مطالعۀ معناشناختی کشتی شیعه در شاهنامه طهماسبی

منصوره حاجی هادیان

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 45-72

https://doi.org/10.22099/jba.2017.25603.2689

چکیده
  جایگاه ویژه‌شاهنامۀ فردوسى نزد ایرانیان، موجب شده است تا این اثر همواره مدّ نظر قدرت‌مداران قرار داشته باشد. یکی از مظاهر این توجه، در نگاره‌های متعددی جلوه می‌کند که بر مبنای اشعار شاهنامۀ فردوسی ...  بیشتر
حقوق اسرای جنگی در شاهنامه فردوسی با استناد بر کنوانسیون سوم ژنو (1949)
حقوق اسرای جنگی در شاهنامه فردوسی با استناد بر کنوانسیون سوم ژنو (1949)

سمیه ارشادی؛ احمد ذاکری

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.22099/jba.2017.25709.2701

چکیده
  از جمله مصادیق بارز حقوق بشردوستانه در مخاصمات بین‌المللی، قواعد مربوط به چگونگی رفتار با اسرای جنگی است که قدرت اجرایی بیشتری نیز نسبت به سایر مقررات مربوط دارد. از میان پیمان‌نامه‌های بین‌المللی، ...  بیشتر
نگرشی به شهریارنامه و دورۀ سرایش آن
نگرشی به شهریارنامه و دورۀ سرایش آن

رضا غفوری

دوره 9، شماره 4 ، اسفند 1396، ، صفحه 119-142

https://doi.org/10.22099/jba.2017.25212.2654

چکیده
  شهریارنامه یکی از متون پهلوانی پس از شاهنامه است و موضوع آن سرگذشت شهریار پسر برزو است که به حالت قهر، از خانوادۀ خود دور می‌شود و به هندوستان می‌رود و در آن‌جا پس از نشان دادن هنرنمایی‌های خود، به ایران ...  بیشتر
آوا و معنا در شاهنامه
آوا و معنا در شاهنامه

گیتا ذاکری؛ علی رضا شعبانلو؛ عبدالحسین فرزاد

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 97-120

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3891

چکیده
  میان صوت و معنی و نحوة به‌کارگیری واج‌ها در القای مفاهیم، رابطة تنگاتنگی وجود دارد. سخنوران در انتخاب واژگان، ناخواسته تحت تأثیر عواطف خود قرار می‌گیرند و واژگانی را به‌کار می‌برند که واج‌های آنها ...  بیشتر
بحثی درباره انتقال شکست منوچهر از افراسیاب به نوذر
بحثی درباره انتقال شکست منوچهر از افراسیاب به نوذر

حسین نجاری؛ علی فرزانه قصرالدشتی؛ محمود رضایی دشت ارژنه

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 169-184

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3892

چکیده
  بعضی از روایت‌های شاهنامه با دیگر منابع متفاوت است. یکی از دلایل این تفاوت، تغییراتی است که در روایت‌‌های حماسی رخ می‌دهد و به بعضی از منابع می‌رسد که یک نمونه از این تغییرات، انتقال یک خویشکاری، عمل ...  بیشتر
بررسی روایتی منظوم از پایان زندگی برزو
بررسی روایتی منظوم از پایان زندگی برزو

رضا غفوری

دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 105-128

https://doi.org/10.22099/jba.2017.3870

چکیده
  چکیده آوازه و شهرتی که داستان رستم و سهراب در میان مردم داشت و نیز پایان غم‌انگیز این داستان، سبب شد داستان‌هایی به تقلید از آن ساخته شود که برزونامه‌ یکی از آن‌ها است و روایت‌های متعدّدی از آن، به ...  بیشتر
بررسی روابط خسرو‌پرویز با شهر‌بَراز بر اساس منابع تاریخی و شاهنامه
بررسی روابط خسرو‌پرویز با شهر‌بَراز بر اساس منابع تاریخی و شاهنامه

اکبر نحوی؛ سمیه نبوی

دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 179-198

https://doi.org/10.22099/jba.2017.3784

چکیده
  شهربراز یکی از فرماندهان نامدار عصر خسروپرویز است که سالها با امپراطور روم(بیزانس) جنگید و پیروزی‌های فراوانی به دست آورد؛ از جمله اورشلیم را گرفت و صلیبی را- که به اعتقاد مسیحیان، عیسی مسیح بر آن مصلوب ...  بیشتر
بررسی چند اشاره‌ی نادر و یگانه در منظومه‌ی زرّین‌قبا‌نامه
بررسی چند اشاره‌ی نادر و یگانه در منظومه‌ی زرّین‌قبا‌نامه

رضا غفوری

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 191-214

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3534

چکیده
  زرّین‌قبانامه منظومه‌ای ‌است حماسی که موضوع آن آمدن فرستاده‌ای از سوی سلیمان نبی(ع) به دربار کی‌خسرو برای خواندن ایرانیان به دین خدایی‌ است. سپس جنگ‌هایی میان پهلوانان ایران با زرّین‌قبا درمی‌گیرد ...  بیشتر
بازشناخت نظریة «گذار فرامن قوم ایرانی از احکام غریزه‌محور شاه» در داستان سیاوش (با تکیه بر دیدگاه ادبی‌ـ روانکاوانة فروید)
بازشناخت نظریة «گذار فرامن قوم ایرانی از احکام غریزه‌محور شاه» در داستان سیاوش (با تکیه بر دیدگاه ادبی‌ـ روانکاوانة فروید)

مهیار علوی مقدم؛ علی صادقی منش

دوره 7، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 97-116

https://doi.org/10.22099/jba.2016.3167

چکیده
  این جستار ، بر بنیاد دیدگاه‌های فروید به طرح دیدگاهی ادبی‌ـ روانکاوانه می‌پردازد؛ اساس این دیدگاه، بر یافتن پاسخِ این پرسش استوار است که آیا می‌توان به وسیله‌ی نقد روانکاوانه‌ی داستان سیاوش، پیوندی ...  بیشتر
علل ابهام مکان در شاهنامه‌ی فردوسی
علل ابهام مکان در شاهنامه‌ی فردوسی

محمدرضا صالحی مازندرانی؛ نصرالله امامی؛ عبدالله ادیم

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 38-56

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2584

چکیده
  حماسه‌های بزرگ همواره دارای ساختار محتوایی، بیانی و زبانی خاصی هستند که گویای وجوه مشترک این آثار است. از آن‌جا که زمان و مکان در آثار حماسی و روایت‌های گوناگون آن‌ها در نسل‌های مختلف تا زمان تکوین ...  بیشتر
رویکرد روایت‌شناسی به شخصیت و سرنمون ازلی با تکیه بر داستان‌های شاهنامه
رویکرد روایت‌شناسی به شخصیت و سرنمون ازلی با تکیه بر داستان‌های شاهنامه

کاظم موسوی؛ ابراهیم ظاهری عبده وند

دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 177-198

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2410

چکیده
  روایت از شاخص‌های برجسته و از عناصر بسیار مهم در داستان، حماسه، اسطوره و بنیاد هرگونه جمله خبری است. تمامی دلالت‌های زبانی برای این‌که بتوانند به بهترین صورت پیام را از فرستنده به خواننده برسانند ازروایت ...  بیشتر
تحلیل ژرف‌ساخت گونه ی عشق و پیوند در حماسه
تحلیل ژرف‌ساخت گونه ی عشق و پیوند در حماسه

میلاد جعفرپور؛ محمدکاظم کهدویی؛ محمدرضا نجاریان

دوره 6، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 47-80

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2375

چکیده
  فرضیّه ی اصلی این جستار، اثبات تمایز و تفاوت موجود میان گونه ی عشق حماسی و غنایی بوده، موضوعی که تا کنون نه در ایران پژوهشی پیرامون آن انجام یافته و نه حتّی پژوهندگان چنین تمایزی را در تحقیقات خود مدّ ...  بیشتر
بررسی مقوله ی قدرت در شاهنامه از منظر هانا آرنت.
بررسی مقوله ی قدرت در شاهنامه از منظر هانا آرنت.

سیده سمانه صالحی؛ محمدرضا صالحی مازندرانی

دوره 6، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 107-126

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2402

چکیده
  چکیده برداشت هانا آرنت(Hannah Arendt)، در قرن بیستم از مقوله‌ی قدرت، با تعابیر متعددی که از این مفهوم شده، کاملاً متفاوت است؛ آرنت نیز همچنان‌که بعدها میشل فوکو (Michel Foucault) به چنین برداشتی از قدرت دست می‌یابد، ...  بیشتر
روانشناسی جنگ در شاهنامه
روانشناسی جنگ در شاهنامه

خیراله محمودی؛ آزاده کرمی

دوره 6، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 171-192

https://doi.org/10.22099/jba.2015.2404

چکیده
  چکیده جنگ و عوامل مؤثر بر آن از موضوعات اصلی یک اثر حماسی است و به تبع ، این موضوع بخش اعظم حماسه حکیم فرزانه توس را نیز به خود اختصاص داده است .از آن جایی که نیروی انسانی از مهم ترین عوامل تأثیر گذار بر ...  بیشتر
«بیژن» در روایت‌های حماسی ایران و نکته‌هایی درباره‌ی منظومه‌ی «بیژن‌نامه»
«بیژن» در روایت‌های حماسی ایران و نکته‌هایی درباره‌ی منظومه‌ی «بیژن‌نامه»

رضا غفوری

دوره 6، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 135-156

https://doi.org/10.22099/jba.2014.2053

چکیده
  «بیژن» در روایت‌های حماسی ایران و نکته‌هایی درباره‌ی منظومه‌ی «بیژن‌نامه»چکیده بیژن پسر گیو و فرزند زاده‌ی رستم دستان، یکی از پهلوانان نامدار ایران است. گذشته از شاه‌نامه‌ی فردوسی، ...  بیشتر