TY - JOUR ID - 6284 TI - نمونه‌هایی از تحلیل کارکردگرایانه‌ی تمهیدات ناپیدای هنری در شعر سعدی و حافظ JO - شعر پژوهی(بوستان ادب) JA - JBA LA - fa SN - 2008-8183 AU - امینی, محمدرضا AD - دانشیار بخش زبان و ادبیات دانشگاه شیراز ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 14 IS - 1 SP - 23 EP - 48 KW - واژه‌های کلیدی: بلاغت سعدی و حافظ KW - روش تحلیل شعر KW - صنایع ادبی تازه KW - کارکردهای زبان در شعر DO - 10.22099/jba.2021.40603.4035 N2 - نمونه‌هایی از تحلیل کارکردگرایانه‌ی تمهیدات ناپیدای هنری در شعر سعدی و حافظ محمدرضا امینی* چکیدهکشف راز جذابیت کلام گویندگان بزرگ جهان، همواره کنجکاوی محققان زبان و ادبیات را در شرق و غرب برانگیخته و آنان از اعصار کهن در قالب فن شعر، علوم بلاغی، مکاتب یا نظریه‌ها‌ی ادبی و دانش زبان‌شناسی به مشاهده، جست‌وجو و موشکافی در این زمینه پرداخته‌اند. امروزه توجه به شیوه‌های تحلیل و بررسی آثار در هنرهای دیگر ازجمله نقاشی و سینما می‌تواند نگرش به شعر را گسترده‌تر و دقیق‌تر کند. در مقاله‌ی حاضر کوشش شده بر اساس ترکیبی ذوقی از آنچه در سنن بلاغی و صنایع ادبی مرسوم بوده با نگاهی هنری به برخی نمونه‌های شعری از سعدی و حافظ، مقدمات تدوین مبانی و روش عملی شیوه‌ی تازه‌ی کارکردگرایانه‌ای مطالعه شود. در این نظریه نخست شناخت و تشخیص هدف اصلی شعر تدارک دیده می‌شود و سپس با محور قراردادن این هدف، همه‌ی اسباب و عناصر و تمهیدات زبانی و ادبی و هنری که به تقویت این هدف اصلی کمک می‌کنند، به‌تدریج شناسایی و به دقت تحلیل می‌شوند. بدیهی است که انجام درست و موفق این مرحله بستگی تام با چگونگی نگرش هنری و تجربه‌ی ادبی و دقت نظر زبانی و از همه مهم‌تر نوعی تخیل خلّاق و مرکب دارد که در اشخاص مختلف یکسان یافت نمی‌شود. با این همه به نظر می‌رسد نمونه‌هایی که برای تدوین و نیز راستی‌آزمایی این نظریه مطرح شده می‌تواند شاهدی بر باروری و قابلیت‌های عملی مفید آن در دیگر آثار نظم و حتی نثر فارسی در دست منتقدان مجرب و صاحب ذوق باشد.  * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز mza130@gmail.comتاریخ دریافت مقاله: 18/2/1400             تاریخ پذیرش مقاله: 17/5/1400 UR - https://jba.shirazu.ac.ir/article_6284.html L1 - https://jba.shirazu.ac.ir/article_6284_72f593b4148130995e345bb5947c24d3.pdf ER -