TY - JOUR ID - 6408 TI - خوانش واپس‌نگر « قصه‌ی شهر سنگستانِ» اخوان ثالث JO - شعر پژوهی(بوستان ادب) JA - JBA LA - fa SN - 2008-8183 AU - محجوب, فرشته AD - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 14 IS - 2 SP - 257 EP - 284 KW - واژه‌های کلیدی: خوانش واپس‌نگر KW - ریفاتر KW - قصه­ ی شهر سنگستان KW - نشانه ­شناسی DO - 10.22099/jba.2021.41247.4093 N2 - خوانش واپس ­نگر «قصه ­ی شهر سنگستانِ» اخوان ثالث فرشته محجوب* چکیده«قصه­ی شهر سنگستان» اخوان ثالث به‌دلیل ماهیت سیاسی ـ اجتماعی و نیز ظرفیت­های خاص و ساختار دیالکتیکی از برجسته­ترین نمونه­های شعر معاصر است. مقاله­ی حاضر نخست به تبیین مبانی نظری نقد نشانه‌شناسی ریفاتر پرداخته و سپس بر مبنای آن و به شیوه­ی توصیفی ـ تحلیلی شعر مذکور را ازمنظر خوانش «اکتشافی» و سپس «واپس‌نگر» بررسی کرده است.­ حاصل این قیاس مبین آن است که «قصه­ی شهر سنگستان» محصول بسط خاستگاه «یأس و ناامیدی» است که دلالتمندی شعر به آن وابسته است. این خاستگاه ازطریق فرایندهایی همچون انباشت، تعین چندعاملی، تبدل و منظومه­های توصیفی گسترش یافته است. مؤلفه­های مذکور شعر را از سطح محاکات فراتر برده، آن را به منظومه­ای دلالتمند و واحد مبدل و با نشانه‌شناسی نظام­مند تحلیل پذیرکرده است. بدین‌ترتیب می­­توان­ دریافت اخوان ­در فرایند «انباشت»، در زنجیره­ی دوم یعنی «یأس و اندوه» که بنای اصلی مبحث است، به‌منظور حقیقت­نمایی بیشتر واژگانی عینی­تر را برگزیده است. در «منظومه­های توصیفی» منظومه‌ی کلان «شاهزاده» به‌دلیل داشتن اقمار فلکیِ بیشتر، در رأس دو منظومه‌ی خُرد دیگر قرار می­گیرد. این امر مؤید آن است که شعر، گرد محور این شخصیت و اموری که بر آن مترتب است، می­چرخد. به مدد فرایند «بسط» نیز موضوعی انتزاعی (ناامیدی) را به سه ایماژ متعین تبدیل کرده که هریک بر دیگری صحه می­گذارد و آن را تشدید می­کند.واژه‌های کلیدی: خوانش واپس‌نگر، ریفاتر، قصه­ ی شهر سنگستان، نشانه ­شناسی.  * استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران f.mahjoub2022@pnu.ac.irتاریخ دریافت مقاله: 2/5/1400             تاریخ پذیرش مقاله: 19/8/1400 UR - https://jba.shirazu.ac.ir/article_6408.html L1 - https://jba.shirazu.ac.ir/article_6408_e9248a498346d884bf0283c91157c789.pdf ER -