2024-03-28T22:01:17Z
https://jba.shirazu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1100
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
حیران مست یا هوشیار حیران؟ «بررسی و تحلیل دیدگاههای مولوی و شمس دربارة سکر و حیرت»
سمانه السادات
آقادادی
سیدعلی اصغر
میرباقری فرد
طاهره
خوشحال دستجردی
هرچند موافقت آرای شمس و مولانا و اثرگذاریهای دوسویهشان از کسی پنهان نیست؛ ولی در مواضعی با یکدیگر اختلاف دارند. سکر و حیرت از مواضع اساسی اختلاف در مشرب عرفانی و معرفتشناسی این دو عارف است که در وجوه مختلف، اعمّ از تعریف، مقدمات، اقسام و نتایج، شایستهی تأمل و مقایسهی تحلیلی است. این مقاله بر آن است علاوه بر بیان و بررسی تفاوت دیدگاهها، پاسخ مناسبی برای چرایی این اختلاف آراء داشته باشد. تبیین این اختلاف در مطالعات تطبیقی مولویپژوهی و شمسپژوهی اهمیت ویژهای دارد؛ زیرا میتوانگفت تفاوت آراء شمس و مولانا از همان دیدار اول با موضوع سکر و حیرت و در بیانی دقیقتر، رجحان صحو بر سکر آغاز میشود. به این دلیل که اهل صحوی همچون شمس از اهل سکری چون مولانا دربارهی میزان برتری مقام هوشیار اعلا یعنی پیامبر(ص) بر مرتبهی بایزید، مست مشهور، سؤال میپرسد. در واقع، غرض اصلی شمس از ملاقات با مولانا، رساندن وی به مرتبهی صحو و شناخت برترین هوشیار است تا بهتبعِ معرفت ایشان بتواند به معرفتالنفس، معرفتالرب و توحید اصیل دست یابد. بنابراین، همانطور که پیامبر(ص) بر تارک مقام ولایت و نبوت، خواهان دستگیری و هدایت بایزید است، شمس نیز با برخورداری از اوصاف قهر و لطف حق، چونان نبی و ولیّ صاحبسرّ هوشیاری است که بر همهی امور از جمله مرتبهی مستی مولانا آگاهی دارد و راضی به توقف او در مرتبهی دوم مستی نیست؛ بنابراین خود را بندهی نازنین حق میداند تا مولانا در سایهی هدایتش پس از طی مستی عالم روح به مستی راه خدا، مستی از خدا و درنهایت هوشیاری رسد تا در این جایگاه هرچند مستتر، هوشیارتر و هوشیارکنندهی جهان و عالمی باشد.
واژههای کلیدی: سکر و حیرت
شمس تبریزی
صحو
مشرب عرفانی
مولوی
2021
05
22
1
28
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5531_95308969cc0d2f55634b3d0f5d6950c9.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
تحلیل مربع تنشی طنز در فرایند نشانهمعناشناسی شعری از ابوالقاسم حالت
محمّدامین
احسانی اصطهباناتی
عنایت اللّه
شریف پور
محمّدرضا
صرفی
الگوی تحلیل نشانهمعناشناسی گفتمانی، بهعنوان رهیافتی نو برای دستیابی به کل معنای متن، یکی از روشهای مناسب تجزیه و تحلیل آثار ادبی است. این رویکرد، توانایی تحلیل ساختمان طنز را در اختیار مخاطب میگذارد. طنز، بهمثابه ژانری هنری، همواره در متون ادبی اهمیت و اقبال ویژهای داشته است. بررسی نشانگانی نمودهای طنز در یک اثر، میتواند نقاط پررنگ را در طیفِ اندیشهی خالقِ آن، آشکار سازد. ابوالقاسم حالت (1298-1371) یکی از موفقترین طنزپردازن در حوزهی ادب فارسی معاصر است و اشعار او بیان حقایق جدی و واقعی از موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در قالب عباراتی طنزآمیز است. در این مقاله، با خوانش دقیق طنز در شعر «ابوالقاسم حالت»، مؤلفههای نشانهمعناشناسی آن را باتوجهبه آرایش نیروهای همسو و معارض، بررسی و تمهیدات متن بر اساس مربع تنشی برای تأمین مقاصد گفتمانی را واکاوی میکنیم. بدین منظور، نخست به بررسی نشانهشناسی شعر میپردازیم و پس از آن، به تحلیل طنز در شعر وی خواهیم پرداخت. پژوهش حاضر از نوع توصیفیتحلیلی است و دادهها با استفاده از شیوهی تحلیل محتوا، به روش کتابخانهای و بر اساس دانش نشانهمعناشناسی بررسی، تجزیه و تحلیل شده است. در تحلیل گفتمانی طنز ابوالقاسم حالت، تلاش بر این است تا از نشانههای منفرد، خُردنشانهها، کلاننشانهها و مجموعهای از نشانهها عبور کنیم تا بتوانیم به ورای نشانهها، یعنی آنجایی که نشانهها با یکدیگر تعامل برقرار میکنند، برسیم و بدین ترتیب بتوانیم به خوانشی گفتمانی دست یابیم. یافتهها نشان میدهد که شاعر با گذر از مربع معنایی و رسیدن به مربع تنشی، چگونه شرایط گفتمان را تغییر میدهد و معانی سیال را تولید میکند.
واژههای کلیدی: مربع معنایی
طنز
ابوالقاسم حالت
نشانهمعناشناسی
شعر معاصر
2021
05
22
29
46
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5606_441efdb68fe015dfff6347e6d66df8da.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
وجوه فکری و اجتماعی حملۀ حیدری راجی کرمانی
اصغر
افشاری
سعید
شفیعیون
حملهنامه، خردهگونهای از حماسهی دینی است که توصیف رشادتها و بیان فضایل اخلاقی علی(ع) محور اصلی محتوای این آثار را تشکیل میدهد. حملهی حیدری راجی کرمانی یکی از مصادیق مهم این خردهگونهی ادبی است که از قواعد نوع حماسه و خردهگونهی حملهنامه پیروی میکند؛ ولی از جهت محتوا تمایز آشکاری با دیگر مصادیق این نوع دارد. شاعر در این منظومه، افزونبر اغراق حماسی مانند رشادت، دلاوری و شکوهمندی، تصویری خداگونه و رازآمیز از حضرت علی(ع) ارائه میدهد. این موضوع از یک سو، با اغراق حماسی و از سویی دیگر با عقاید شیعهی اصولی، ناسازگار است. مسئلهی اساسی این است که بروز این نوع غلو در حملهی راجی، ریشه در چه عواملی میتواند داشته باشد؟این پژوهش سعی دارد با تحلیل وجوه فکری و اعتقادی مسلط بر حملهی راجی و بررسی پیوند آن با جامعه، از زمینهی اجتماعی خلق این اثر پرده برداشته و دلایل موجهی را برای تمایز محتوای غلوآمیز آن از سایر حماسههای مذهبی بیابد. برای رسیدن به این مقصود، پس از مطالعهی تطبیقی حملهی راجی با آثار همسنخ، تمایز محتوایی و فکری آن مشخص گردید و سپس ضمن مطالعهی سرگذشت تاریخی بمانعلی راجی و فرقهی شیخیه، مطالب پیشگفته با متون شیخیه تطبیق داده شد. در فرجام، این نتیجه حاصل شد که آفرینندهی اثر ارتباط آشکاری با پایگاه اجتماعی خود دارد و این عقاید افراطی از طریق فرقهی شیخیه به تفکر بمانعلی راجی کرمانی و اثرش نفوذ کرده است.
واژههای کلیدی: حماسهی مذهبی
حملهی حیدری
راجی کرمانی
شیخیه
غلو
2021
05
22
47
74
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5543_7cb99fe040cb747eee1270c2a0e4dc87.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
کارکرد زبان و گفت وگو در حکایات اسرارنامه عطار
عباس
باقری
محمد
مهدی پور
ابراهیم
رنجبر
اسدالله
واحد
گفتوگو یکی از عناصر لازم و مهم ادبیات روایی است.اسرارنامهی عطارکه اثری رواییتعلیمی است، حکایتهای دلنشینی دارد. در این حکایتها گفتوگو نقش مهمی دارد تاآنجاکه جای کردار را گرفته است. عطار در این حکایتها با استفاده از شیوههای مختلف گفتوگو، از جمله گفتوگوی مستقیم، غیرمستقیم، درونی و نمایشی بهخوبی از این عنصر برای پیشبرد داستان بهره جسته است. در اسرارنامه گفتوگوها از نظر تعدد صداها، چندطرفه، دوطرفه، یکطرفه و روایت، تکصدایی راوی است. گفتوگوهای دوطرفه از حیث تعداد و از بُعد تنوع طرفین، بیشترین تعداد و تنوع را به خود اختصاص داده است. زبان در گفتوگوی حکایتهای اسرارنامه، حداقل یکی از شش کارکرد ارجاعی، عاطفی، ترغیبی، فرازبانی، همدلی و ادبی را به عهده دارد. سه کارکرد ارجاعی، عاطفی و ترغیبی بیشترین سهم از انواع نقشهای زبانی را دارند. در این مقاله، انواع گفتوگو، بهویژه گفتوگوهای دوطرفهی حکایتهای اسرارنامه و کارکرد زبان در آنها را بررسی کردهایم. نتیجهی بررسی نشان میدهد که عطار اسرارنامه را به منظور تعلیمات عرفانی سروده و روایت را راه مناسبی برای مقصود خود یافته است. وی بیش از همهی وجوه فعل، از وجه خبری استفاده کرده است و زبان او بیشتر نقش ارجاعی و در مرتبهی بعد نقش عاطفی و ترغیبی دارد و به اعجاز زبان در بیان مفاهیم آگاهی کافی داشته است.
واژههای کلیدی: اسرارنامه
ارجاعی
ترغیبی
عاطفی
گفتوگو
2021
05
22
75
100
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5541_83795740e89b25a243add821572b6b49.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
بررسی و تطبیق منظومههای عاشقانهی فارسیِ ایران و شبهقاره در عصر صفوی (با تأکید بر آثار موجود در کتابخانهی مرکزی آستان قدس رضوی)
سودابه
بخشایی
زرین تاج
واردی
منظومههای عاشقانه بخش وسیعی از ادبیات غنایی فارسی را تشکیل دادهاند. گسترش این حوزهی ادبی در عصر صفوی، بهویژه در شبهقاره بسیار چشمگیر است؛ کتابخانهی مرکزی آستان قدس رضوی بهعنوان یکی از کهنترین و غنیترین کتابخانههای ایران محافظت و نگهداری بخش عظیمی از این آثار را بر عهده دارد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفیتحلیلی به بررسی منظومههای عاشقانهی فارسیِ عصر صفوی، اعم از نسخههای خطی و چاپی این کتابخانه پرداخته است. نتایج حاصل از مطالعه و تحلیل آثار، حاکی از آن است که منظومهسرایان این دوره در نظم داستانهای خود، در مقایسه با آثار مشابهِ دورههای گذشته (آثار نظامی و جامی) تمایل بیشتری به ایجاز و خلاصهگویی و خلق منظومههای کوتاهتر داشتهاند؛ گرچه بیشتر منظومههای تألیفشده در ایران و شبهقاره در ساختار کلی، ویژگیهای لغوی و برخی بنمایههای داستانی مشابهت دارند، ولیکن در حجم و اندازه، دیباچه، ریشههای فرهنگی، نوع شخصیتها و عنصر پایانبخشِ داستانها اختلافات چشمگیری دارند.
واژههای کلیدی: ایران
شبهقاره
عصر صفوی
کتابخانهی مرکزی آستان قدس رضوی
منظومههای عاشقانهی فارسی
2021
05
22
101
126
https://jba.shirazu.ac.ir/article_6042_57c9eb9fc4b6b2517b492ef12f37898f.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
«کارکرد نحو روایی (مدل کنشگران) و پیرنگ در منظومه ی ویس و رامین»
آنیتا
خالقی
علیرضا
مظفری
عبدالناصر
نظریانی
گذر از سلیقه در توصیف و ارزیابی کیفیت اثر ادبی و بهکارگیری نقد ادبی در جایگاه مرجعی علمی برای ارزشگذاری آثار، مطلوبی است که همواره بسیاری از نظریهپردازان و منتقدان ادبی در پی آن هستند. روایتشناسی با تحلیل نظام حاکم بر روایتها و کشف ارتباط میان عناصر سازندهی روایت، در این راستا میکوشد. در این نوشتار کوشش شده است تا ساختار روایی داستان ویس و رامین بهعنوان یکی از برجستهترین منظومههای غنایی، بررسی شده و نحو روایی و در پی آن پیرنگی که مدل کنشگران بر بستر آن قرار میگیرد، تحلیل شود. پژوهش حاضر به روش توصیفیتحلیلی و منابع بهکاررفته در آن اسنادیکتابخانهای است. دستاوردهای پژوهش گویای این است که جایگاه والای این منظومه در ادبیات روایی بهدلیل کارکرد درست عناصر در قوانین روایتشناسی است. طرح داستان از ساختار و انسجام روایی برخوردار بوده و چهار نحو روایی دارد که همگی در خدمت روایت هستند.
واژههای کلیدی: الگوی کنشی
پیرنگ
روایتشناسی
گریماس
نحو روایی
ویس و رامین
2021
05
22
127
148
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5617_8605078c07f840c27f6cd03a6b55f7ff.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
تحلیل انتقادی گفتمان قدرت در مثنوی (بررسی موردی: قصه اهل سبا)
سیدمحمد
دشتی
مژگان
متوسل
طاهره
موسوی
تحلیل گفتمان انتقادی شامل نظریهها و روشهایی برای مطالعات تجربی روابط میان گفتمان و تحولات اجتماعی است. تحلیلگران گفتمان انتقادی برآنند که متنهای ادبی مانند سایر متنها در خدمت ارتباطند؛ بنابراین آنها را میتوان با نگرش و روش انتقادی تحلیل کرد. در این پژوهش جملات، عبارات و ساختهای دربردارندهی مؤلفههای گفتمانمدار در حکایت «اهل سبا و طاغیکردن نعمت، ایشان را» از دفتر سوم مثنوی با رویکرد توصیفیتحلیلی، بررسی و تحلیل شده است. نتیجهی این بررسی نشان میدهد که مولانا افزونبر بهرهگیری از دانش گستردهی خود در علوم رسمی، عرفان و ادب فارسی و عربی از بازتولید نظم گفتمانی نیز برای گستردن سلطهی معنوی خویش بر مریدان بهره جسته و توفیق او تا بدانجا است که گفتمان قدرت در مثنوی کاملاً طبیعی و در هماهنگی کامل با اندیشههای عرفانی جلوهگر میشود و زمینهی لازم را برای تغییر گفتمان عرفانی به دست جانشینان مولوی فراهم میسازد. وی به یاری تقابل واژگان، ساختار نحوی و مشروعیتبخشی به گفتمان خودی، سعی در تثبیت و گسترش سلطه بر مریدان دارد.
واژههای کلیدی: ایدئولوژی
تحلیل گفتمان انتقادی
گفتمان رقیب
گفتمان قدرت
مثنوی
مولوی
2021
05
22
149
178
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5532_035e18150bfef49b3dfdd07eaa506a3d.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
بررسی شیوهی استدلالورزی در مناظرات پروین اعتصامی بر اساس نظریهی تولیمن
ویدا
سبزواری بیدختی
سعید
روزبهانی
ابوالقاسم
امیراحمدی
محمد
داودی
مناظره، گفتوگویی است دوطرفه که در آن یکی از طرفین، حامیِ اقدام، عملکرد، روال، فرضیه یا نظریهای خاص است و طرف دیگر مخالفِ آن و تلاش میکند با ارائهی استدلال بر دیگری فایق آید. پروین اعتصامی یکی از سرایندگان بزرگ مناظره است و از طریق مناظره و با استفاده از صنایع بیانی مانند تشخیص و تمثیل، دعاوی و توصیههای اخلاقیاجتماعیاش را بیان کرده است. پژوهش حاضر با هدف شناخت سبک استدلالورزیِ پروین در مناظرهها، با کاربستِ نظریهی تولمین و بر اساس روش تحقیق پیشنهادی مزینانی و نصیری صورت گرفته است. نمونهی مناظرات از سه جنبهی الف. شناسایی برهانها؛ ب. شناسایی دعاوی و زمینه آنها و ج. شاخصهای قطعیت تحلیل شده که شرح کامل چهار قطعه در این مجال آمده است. در راستای شناسایی برهانها، 32 برهان (موضع عقلی) در نمونه اشعار پروین شناسایی شده که از این تعداد، مواضعِ تاریخ و تجربه؛ لزوم احتیاط و پیشگیری از خطر و تهدید؛ کنترل امیال نفسانی؛ استطاعت و تعریف، در شش مناظره (از دوازده قطعه) در نمونههای بررسیشده، بیشترین بسامد کاربرد را دارند. از طرفی، برهانهای بهکاررفته، زیربنای دعاوی و توصیههایی در زمینههایی همچون: وقتشناسی، جهانشناسی، تفرج، زیباییشناسی، حقشناسی، سعادت، احتیاط در برابر خطرات، مبارزه با فساد حکومتی و اداری، نفی ظاهربینی و خودپسندی، خرافهستیزی، ظلمستیزی، آسیبشناسی فقر، عقلگرایی، کمالگرایی، واقعگرایی، رسم خویشاوندی و آداب همنشینی قرار گرفتهاند. یافتهی دیگر این تحقیق، بسامد بالای شاخصهای تقویتکنندهی اطمینان و قطعیت مانند «باید»، «نباید»، «هیچ» و «هرگز» در سبک استدلالی شاعر است.
واژههای کلیدی: پروین اعتصامی
سبک استدلالگرایی
مناظره
نظریهی تولمین
2021
05
22
179
204
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5495_43620e33d632f52bd13e497d1ecf98cc.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
آمیختگی استعاره با پارادوکس در شعر معاصر
عبدالحمید
صادق پور
جلیل
نظری
محمدرضا
معصومی
شعر بهدلیل ترکیبات جدیدی از اندیشهها و فرایندهای استعاریِ نوآورِ دیریاب است که میتواند هم قوهی تخیل را تغذیه کند و هم باعث برجستگی کلام شود. شاعران معاصر در عرصهی بهکارگیری زبان استعاری، هرکدام به شگردهای گوناگون روی آوردهاند تا ذهن خواننده را با چالشهای غیرمنتظره روبهرو کنند؛ از جمله تصاویر چالشبرانگیزی که در شعر معاصر باعث پیچیدگی شبکهی تصویری کلام شده است، آمیختگی تصاویر استعاری با پارادوکس است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که این تناقضگوییهای استعاری، چه نقشی در برانگیختهشدنِ ذهن خواننده به اندیشهورزی و پرسشگری ایفا میکند. نگارنده، به روش توصیفیتحلیلی با ذکر مصداقهایی از شاعران معاصر به این نتیجه دست یافته است که اول، شاعران معاصر با چه شگردهایی تصاویر استعاری را با پارادوکس آمیخته کردهاند؟ دوم، انگیزه و هدف آنها از همراهکردن این دو تصویر با هم چه بوده است؟ همچنین نویسنده میکوشد خواننده را به این شگرد ادبی در تصویرپردازیهایِ نوینِ استعاریِ شعر معاصر آگاهتر و ذهن او را به تکنیکیترین برجستهسازی هنری که همان آمیختن هنریترین ابزارِ تخیل (استعاره) با مبهمترین تصویر شعری (پارادوکس) است؛ پربارتر کند.
واژههای کلیدی: آمیختگی
استعاره
پارادوکس
تخیل
شعر معاصر
2021
05
22
205
224
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5496_006a401ba4c802997798bf407ac3fd3a.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
تحلیل کاربستِ عناصرِ ادبیات عامه در شعر احمد شاملو
غلامرضا
کافی
در این مقاله، عناصری از ادبیات عامه از قبیل زبان محاوره یا شکسته، واژگان و اصطلاحات ادب عامه، اسم صوتها، باورها و افسانهها، ضربالمثلها، ترانهها و حتی شخصیتهای نامور در ادبیات عامه که در شعر شاملو بسامد بیشتری داشتهاند، بررسی شده است. دقیقهها و ظرایف چگونگی کاربست این عناصر بررسی و تحلیل شده است و در پایانِ هر عنوان، دلایل استفادهی شاعر از آنها بیان شده است. همچنین افزونبر مقدمه و بیان پیشینه، نسبت و رابطهی احمد شاملو با ادبیات عامه بهعنوان مدخل ضروری برای ورود به بحث اصلی بازنموده شده است. این مقاله ثابت کرده است که رویکرد شاملو به عناصر ادبیات عامه و کاربست آنها در شعرش پیامد یک تحول اندیشگانی است و زبانگرایی که در شعر شاملو ویژگی بارزی است، سبب شده تا وی بیشتر از دادههای لفظی ادب عامه سود ببرد تا عناصر معنوی آن. همچنین تبیین شده است که رویکرد شاملو به ادب عامه، اگرچه به سفارش اجتماع و نیاز جامعه صورت گرفته ولی هرگز سطح شعر او را به اثری بازاری یا عامهپسند تنزل نداده است.
واژههای کلیدی: احمد شاملو
ادبیات عامه
زبان محاوره
شعر معاصر
فولکلور
2021
05
22
225
248
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5530_f07ba41d9571104eda37c93b4da03337.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
مقایسهی شرحهای نقد نیازی و لطیفهی غیبی بر غزلیات حافظ بر اساس نظریهی دریافت یاوس
مرتضی
محسنی
آتنا
ریحانی
نظریهی دریافت با تأکید بر تأثیر ساختار و پارادایم جامعه بر گرایشها و افق انتظارات خوانندگان یک اثر در طول زمان به بررسی تفاوت دریافتهای خوانندگان در تداوم حیات اثر ادبی میپردازد. باتوجهبه اهمیت غزلیات حافظ بهعنوان شاهکاری ادبی در تمامی ادوار تاریخی ایران، این مقاله در نظر دارد با استفاده از روش توصیفیتحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانهای به بررسی و تحلیل تفاوتهای دریافت در دو شرح حافظ که در دو زمان مختلف و با افق انتظارات متفاوت بر غزلیات حافظ نگاشته شدهاند، بپردازد. بررسیها نشان میدهد که نقد نیازی بهعنوان نخستین شرح بر حافظ در قرن نهم باتوجهبه پارادایم دنیاگریز جامعهی تیموری در افقی عرفانی حافظ را فهمیده است و لطیفهی غیبی در قرن دوازدهم، در پارادایم دنیاگرا و شیعیکلامی جامعهی صفوی، متأثر از میراث خوانشهای قبلی تلاش کرده است که حافظ را عرفانی شرح کند؛ اما افق انتظارات عصر صفوی، برداشتهای شیعی و کلامی را در شرح دارابی پررنگتر کرده است. این تلفیق افقها در انتصاب ماهیت پیر و مرشد به ائمه و امامان عصر در لطیفهی غیبی مشهود است.
واژههای کلیدی: پارادایم
تشیع
تغییر افق انتظارات
شروح حافظ
عرفانگرایی
نظریهی دریافت
2021
05
22
249
274
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5544_4a215898e5b252d95ea0a3c8541f96d6.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
مقاله کوتاه : تلک /طاق /تاک /تاگ؟بررسی کلمهای در گرشاسبنامهی اسدی طوسی
اصغر
ابراهیمی وینیچه
محسن
محمدی فشارکی
محمود
براتی خوانساری
یکی از دلایل مهم توجه به تصحیح متون فارسی، وجود گنجینهی واژگانی محفوظ در این دستنویسها است و تأکید بر اهلیت در ورود به این عرصه، بهدلیل اهمیت شناختن راه و روش صحیح این کار است. در بسیاری از دستنویسهای موجود زبان فارسی، بهدلیل خطای کاتبان، کمدانشی و اعمال سلیقهی متعمدانهی آنها در تغییر و جایگزینکردن کلمات مهجور، بخشی از واژگان محفوظ در این متون دستخوش تغییر و فراموشی شدهاند. آشنایی با شیوهی درست برخورد با این متنها به پژوهشگران این امکان را میدهد که بخشی از این واژگان کهن را که از بلای تصحیف، تحریف و تغییر چنان کاتبانی جان به در بردهاند، بازیابی و معرفی کنند و آن را به گنجینـهی واژگانــی زبان فارسی بیفزایند. این مقاله به تغییر صورت یکی از این واژگان در متن گرشاسبنامه اسدی طوسی خواهد پرداخت و نشان خواهد داد چگونه صورت تحریفشدهی یک کلمه در درازنای زمان در متن پذیرفته میشود و فرهنگنویسان از طریق متن، صورت محرف آن کلمه وارد فرهنگها میکنند و باتوجهبه بافت متن برای آن معنایی ساخته میگردد و صورت اصلی کلمه به دست فراموشی سپرده میشود.
واژههای کلیدی: اسدیطوسی
تاک
تحریف
تصحیف
تلک
طاق
گرشاسبنامه
2021
05
22
275
286
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5721_2ddd5219acedbde3b70081b5ae6cbca5.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
1
مقاله کوتاه: سندی نویافته دربارۀ سرایندۀ سامنامه
رضا
غفوری
سامنامه یکی از منظومههای پهلوانی دربارهی دلاوریهای سام نریمان است که به تقلید از شاهنامهی فردوسی سروده شده است. شناخت سرایندهی این منظومه و نیز دورهی سرایش آن، یکی از مباحث پیچیدهی ادب حماسی ایران است. در برخی منابع متأخر، سامنامه را به خواجوی کرمانی، شاعر معروف سدهی هشتم نسبت دادهاند و توجه به این نکته و نیز نامبردن از خواجو در ابیاتی از این منظومه که در اصالت آنها تردید است، سبب شده که برخی محقّقان، سامنامه را سرودهی این سراینده بدانند؛ حال آنکه شمار دیگری از محققان، این انتساب را مردود دانستهاند. اخیراً یکی از پژوهشگران با بررسی نسخههای شبرنگنامه و بر پایهی عبارتی که در پایان یکی از دستنویسهای آن آمده، این فرضیه را مطرح کرده که سامنامه سرودهی شاعری گمنام به نام خواجوی شاهنامهخوان کراتی است. در این مقاله نخست به بررسی آرا و نظریههای متفاوت پژوهشگران دربارهی گویندهی سامنامه میپردازیم، سپس با آوردن ابیات پایانی یکی از دستنویسهای این منظومه، نشان میدهیم که سرایندهی سامنامه همان خواجوی شاهنامهخوان است و این منظومه را در حدود قرن دهم سروده است.
واژههای کلیدی: خواجوی شاهنامهخوان
خواجوی کرمانی
سامنامه
همای و همایون
2021
05
22
287
298
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5764_ca3ec3adbb90326bf516d8edc302641c.pdf