2024-03-28T20:30:19Z
https://jba.shirazu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1111
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
مجموعةالشعرای فضلی نمنگانی و تبیین اهمیت آن در نگارش تاریخ شعر فارسی در ماوراءالنهر
ابراهیم
خدایار
عبدالکریم فضلی نمنگانی (فوت پس از 1822م) تذکرهنویس ماوراءالنهری است که با تألیف تذکرهی مجموعةالشعرا، نقش بارزی در تاریخ شعر فارسی ایفا کرده است. مسئلهی اصلی پژوهش این است که فضلی کیست و تذکرهی وی چه اهمیتی در نگارش تاریخ شعر و ادب فارسی در ماوراءالنهر دارد؟ دیدگاههای انتقادی تذکرهنویس در کدامیک از رویکردهای سنتی نقد ادبی قرار میگیرد و دارای چه ویژگیهایی است؟ بررسی تذکره و اسناد مکتوب این دوره، بر اساس تحلیل محتوا و با استفاده از دستاوردهای ژانری، نشان داد فضلی، ملکالشعرای دربارِ امیر شاعر و هنردوستِ خوقند است که به فرمان وی، نخستین تذکرهی منظوم عصریناحیهای دوزبانهی فارسی و ترکی (ازبکی) را در ماوراءالنهر سروده است. این تذکره تنها منبع منحصربهفرد تحقیق در تاریخ تحولات شعر فارسی در منطقه است که تذکرهنویس آن را در شرححال 93 شاعر محیط ادبی خوقند و مناطق مرتبط با آن تدوین کرده است. دیدگاههای انتقادی فضلی در تذکره، فرصتی برای پژوهشگران نقد ادبی ایجاد کرده است تا بتوانند ارزیابیهای سنجشگرانهی صاحب تذکره را ذیل چهار رویکرد «تاریخیتحلیلی، اخلاقی، سیاسیاجتماعی و بلاغیجمالشناسانه» مطالعه کنند و در خلال آن، با شاخصهای نقد ادبی در این دوره آشنا شوند. این تذکره، سرشار از نکات ارزنده دربارهی تاریخ شعر و ادب فارسی در ماوراءالنهر سدهی نوزدهم میلادی است.
واژههای کلیدی: تذکرهنویسی ادبی فارسی
فضلی نمنگانی
ماوراءالنهر
مجموعةالشعرا
2021
08
23
1
28
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5598_2773ce364f0b1f20acd159b559c5d76f.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
گسست گفتمانی و تولید نمایههای معنایی درخشان ویژگی سبکی شعر سپید شاملو
مریم
درپر
شعر سپید شاملو در میان سپیدسرایان فارسی، برجستگی درخور توجهی یافته است و این برجستگی چنان آشکار است که بسیاری میگویند: شاملو راهی را که خود رفته، به دیگران نشان نداده است. پرداختن به عوامل این برجستگی، مسئلهی پژوهش حاضر است؛ با طرح این پرسشها که کدام ویژگی سبکی، شعر او را از دیگر سپیدسرایان متمایز کرده است و نقطهی کانونی در زیباییشناسی شعر او چیست، به بررسی برخی از وجوه مسئلهی مذکور میپردازیم. برای اثبات این فرض که از عوامل تمایز سبکی شعر شاملو، گسست گفتمانی، درآمیختن گفتمانهای متقابل و تولید نمایههای معنایی درخشان است، اشعاری از دیگر سپیدسرایان (منوچهر آتشی، بیژن جلالی، طاهره صفارزاده و مفتون امینی) بررسی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در تبیین ویژگیهای سبکی برجستهی شعر شاملو و توصیف فرایند زیباییشناسی آن، دو نکته حائز اهمیت است؛ نخست اینکه در این فرایند، نوعی از گفتمان به گفتمان دیگر تبدیل میشود. نکتهی دوم اینکه در هر شعر، یکی از حواس پنجگانه مرکزیت دارد و چگونگی تعامل آن با دیگر حواس بیرونی و درونی، سبب ایجاد نمایههای منحصربهفرد شده است و فرایند زیباییشناسی شعر را رقم میزند. بررسی نمونهها نشان میدهد که تغییر و توسعهی معنا در طی فرایندهای گفتمانی، ایجاد گسست گفتمانی، درآمیختن گفتمانهای متقابل و تولید نمایههای معنایی درخشان که حاصل کارکرد چندگانهی لایهی حسیادراکی است، ویژگیهای سبکی هستند که چگالی معنایی شعر سپید شاملو را بیشتر کرده و شعر او را در میان سپیدسرایان برجسته کرده است. میتوان گفت آن دسته از شعرهای شاملو که نشاندهندهی سبک فردی اوست یا در اصطلاح سبکشناسی، اثر انگشت او را داراست، بهدلیل برجستگی همین ویژگیهاست.
واژههای کلیدی: شعر سپید
سبکشناسی
گسست گفتمانی
نمایهی معنایی
شاملو
2021
08
23
29
56
https://jba.shirazu.ac.ir/article_6185_ce9ca0bd09407b421bc76512c1b194ac.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
جایگاه و کارکرد شعر و اندیشهی سعدی در منظومهی فکری مرتضی مطهری
نجمه
دری
جعفر
فسائی
چکیدهفعالیتهای ادبی مرتضی مطهری را غالباً در پیوند با حافظ در آثاری چون تماشاگه راز، آیینه جام و عرفان حافظ میشناسند. برهمینمبنا، تحقیقات صورتگرفته، بیشتر به جایگاه حافظ در نظام فکری مطهری معطوف است؛ اما تعمق در سایر آثار، نشاندهندهی توجه ویژهی مطهری به بزرگان زبان و ادبیات فارسی و بهصورت اخص سعدی شیرازی است. مطالعهی برداشتهای مرتضی مطهری از سعدی و متقابلاً، کارکرد آثار سعدی در منظومهی فکری مطهری، مسئلهی اصلی تحقیق حاضر است. بدین منظور آثار غیر ادبی مطهری که در نگاه نخست پیوند نسبتاً ضعیفی با ادبیات فارسی برقرار میکند، بهصورت دقیق بررسی محتوایی شده است. همچنین، گزارههایی که بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم، اندیشههای سعدی را به ذهن متبادر میکند، باتوجهبه شاخصههای فکری و جهتگیریهای فلسفی مطهری، طبقهبندی و تحلیل شده است. یافتهها نشان میدهد که مطهری در اثنای جدیترین و بنیادیترین مباحث سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژیک، از شعر و اندیشهی سعدی شیرازی استفاد کرده است. بااینحال، تبلور آرای سعدی و بازتاب اندیشگانی محتوای آثار او در سخن مطهری، بهمعنای پذیرش مفاهیم و معانی مورد نظر سعدی و تأیید منطبق با شرح پذیرفتهشدهی آن نیست، بلکه در پارهای از موارد، با انتقادهای جدی همراه است. بر این اساس، مطهری دریافتهای معمول را از زاویهای مخالف به چالش کشیده است. در تحلیل نهایی، برایند حاصل از تأیید سعدی یا انتقاد به برخی از ابعاد شعر و اندیشهی او، بیش از هر چیز ناظر بر پویایی، اثربخشی و کارکردهای سیاسیاجتماعی استاد سخن در دوران معاصر است.
واژههای کلیدی: ایدئولوژی
بوستان
سعدی
مرتضی مطهری
گلستان
2021
08
23
57
84
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5808_e0d2089855f100ab5cb1b753ec5649f4.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
بررسی ترجمة انگلیسی غزلی از حافظ بر پایة برداشت درست از متن
شیرین
رزمجو بختیاری
بررسی ترجمهی انگلیسی غزلی از حافظ بر پایهی برداشت درست از متن[i] شیرین رزمجو بختیاری* چکیدهمترجمان بسیاری شعر حافظ را به زبان انگلیسی ترجمه کردهاند. در ترجمهی شعر حافظ دو نکتهی بسیار مهم وجود دارد؛ نخست ضرورت فهم دقیق شعر حافظ است و دیگر ضرورت آگاهی دقیق و عمیق از واژگان، تعابیر، اصطلاحات و ساختار زبان مقصد. هراندازه که مترجم با زبان مبدأ و مقصد آشنایی داشتهباشد، زبان شعر و ادب در هر زمان و در هر فرهنگ به عنوان یک مؤلّفهی کاملاً مستقل نیازمند تخصّص و مهارت است. در پژوهشِ حاضر یکی از غزلهای حافظ با مطلعِ «مزرع سبز فلک دیدم و داسِ مه نو...» در پنج ترجمهی انگلیسی از مترجمان فارسیزبان، یعنی شهریار شهریاری و عبّاس آریانپور و انگلیسیزبان، یعنی ویلبرفورس کلارک، پل اسمیت، رابرت بلای و لئونارد لویسون به صورت همزمان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتهاست. در این پژوهش از نظریهی آنتوان برمن برای تحلیل ترجمهها بهرهبرده و با استفاده از نظریهی تحریفهای معمول در ترجمهی متون ادبی، ترجمهها مورد نقد و تحلیل قرار داده شدهاست. اگر چه تصوّر غالب این است که مترجمان فارسیزبان فهم بهتری از شعر حافظ دارند، امّا پس از بررسی و تحلیل ترجمههای این مترجمان، عیوب ترجمهی آنها که ناشی از دانش ناقص ادبی و اطّلاعات ناکافی آنها از زبان هنری حافظ بود، آشکار شد. مترجمانِ انگلیسیزبان اغلب به متنِ مبدأ پایبندتر بودهاند، امّا گاهی تلاش کردهاند با جایگزین کردن برخی مؤلفهها شعر حافظ را به فرهنگِ زبانِ مقصد نزدیکتر کنند.واژههای کلیدی: آنتوان برمن، ترجمهی دیوان حافظ، مترجمان انگلیسیزبان، مترجمان فارسیزبان، نقد ترجمه.*استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه shirin.razmjoo@gmail.comتاریخ دریافت مقاله: 24/2/99 تاریخ پذیرش مقاله: 12/5/99[i] - این مقاله مستخرج از طرح پسادکتریِ نگارنده با عنوانِ «بررسی، مقایسه و آسیبشناسی ترجمهی فارسیزبانان و انگلیسیزبانان از غزلهای حافظ» است که در مرکز حافظشناسی در بخشِ کرسیِ پژوهشی حافظ، با راهنماییهای ارزندهی دکتر کاووس حسنلی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز و با حمایت «صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور» (Iran National Science Foundation: INSF) انجام پذیرفته است.
آنتوان برمن
ترجمة دیوان حافظ
مترجمان انگلیسیزبان
مترجمان فارسیزبان
نقد ترجمه
2021
08
23
85
120
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5751_fac2e9d8319d7f8a79e42615a84b516a.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
پیشنهادهایی برای ضبط برخی واژگان و ترکیبات در حدیقهالحقیقه
سیدمهدی
طباطبایی
چکیدهحدیقهالحقیقه را میتوان از متون دیرینهی ادب فارسی بهشمار آورد؛ بهدلیل همین قدمت، واژگان، اصطلاحات و ترکیبات کهن و مهجوری در آن بهکار رفته که برخی از آنها حتی در فرهنگهای لغت هم ثبت نشده است. افزون بر این، بهدلیل اشتباه کاتبان و مصححان، بدخوانیهایی در متنهای کتابتشده یا مصحَح راه یافته است که شکل کتابتی پارهای از واژگان و ترکیبات آن را دگرگون کرده و آنها را از اصالت خویش دور کرده است. ضرورت این پژوهش در آن است که واژگان و عبارتهای بهکاررفته در حدیقه، جزو میراث ارزشمند زبان و ادبیات فارسی محسوب میشود و پیشرفتن زبان و ادبیات، فاصلهی اهل زبان را با آنها بیشتر خواهد کرد و ممکن است کشف صورت صحیح آنها با دشواری بیشتری روبهرو گردد. شیوهی انجام کار بهصورت توصیفیتحلیلی و ابزار جمعآوری اطلاعات، منابع کتابخانهای است که در آن، از دستاورد پژوهشهای دیگر محققان این حوزه بهره برده شده است. عمدهترین دستاورد این پژوهش، پیشنهادهایی برای ضبط برخی واژگان و ترکیبات در این منظومه است که مشکل مفهومی پارهای از ابیات را برطرف خواهد کرد.
واژه های کلیدی: سنایی غزنوی
حدیقهالحقیقه
واژگان و ترکیبات حدیقهالحقیقه
تصحیح
2021
08
23
121
148
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5602_11a9263ca46607af19f2d5a9b47ea2eb.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
آگاهیهای تازه دربارهی «ز گهواره تا گور دانش بجوی» و سرایندهی آن
حمیدرضا
فهندژسعدی
چکیده«ز گهواره تا گور دانش بجوی»، سرودهی مشهوری است که به مناسبت نبویبودنِ مضمون و نیز اشتمال بر جنبههای انگیزشی و آموزنده، دههها میان ایرانیان رواج داشته است. اگرچه سالهاست انتساب آن به فردوسی رد شده است، در بیشتر محیطهای آموزشی و فرهنگی، آن را متعلّق به فردوسی میدانند. دربارهی این سرودهی تأثیرگذار و شاعر فاضل آن، هنوز پژوهشی شایسته صورت نگرفته است و آگاهیهای موجود اندک و ناقص مینماید. نگارنده این موضوع را با هدف افزودن کلماتی چند به آگاهیهای موجود، بررسی کرده است: ابتدا به مسئلهی انتساب این مصراع به فردسی و سعدی میپردازد و در حدّ مطالعهی خود، قدیمترین تاریخ انتساب این مصراع به فردوسی را آشکار میکند. سپس به بحث دربارهی سرایندهی حقیقی این مصراع، میرزا ابوالقاسم فخرالاشراف شیرازی روی میآورد و از همین رهگذر، لقب صحیح و تخلّص وی را بههمراه دو قطعه شعر و نیز نامهای کوتاه که مخاطب اصلی آن، فخرالاشراف بوده است، ارائه میکند. همچنین، بر اساس مستنداتی، کیفیت پدیدآمدن این مصراع و حدود تاریخ فوت سراینده و نیز حدود تاریخ پدیدآمدن «چه خوش/ چنین گفت پیغمیر راستگوی» را بهدست میدهد. سپس برای تعیین اصالت ترکیب «پیغمبر راستگوی»، شواهدی از شاهنامه ارائه میکند و مطالبی چند دربارهی ترجمهی حدیث «اطلبوالعلم من المهد الی اللّحد» یادآور میشود. در پایان نیز نمونهای از کاربرد و شهرت این سروده را در خارج از ایران نشانمیدهد.
واژههای کلیدی: بیت منسوب
فخرالاشراف
فردوسی
علی اصغر حکمت
2021
08
23
149
172
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5668_777b4ba269646ddc33e496ba69fe81da.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
تحلیل چرایی و چگونگی ورود و جلوهی بافتار سپاهیانه در غزل سدهی ششم هجری (با تکیه بر اوصاف معشوق)
قدرت
قاسمی پور
نصراله
امامی
محمد رضا
صالحی مازندرانی
لیلی
عباسی منتظری
تحلیل چرایی و چگونگی ورود و جلوهی بافتار سپاهیانه در غزل سدهی ششم هجری (با تکیه بر اوصاف معشوق) چکیدهنظر به بازتاب سیمای معشوق، بر مبنای اوصاف سپاهیانه در شعر پارسی، این پرسش اساسی پیش میآید که ویژگیهای یادشده، چگونه و متأثر از چه عواملی موردتوجه شاعران قرار گرفته است؟ بنابراین، در پژوهش حاضر بر آن هستیم تا با واکاوی دقیق و همهجانبهی این تصاویر در غزل سدهی ششم هجری و نیز با بهرهگیری از دو شیوهی تحلیلی و آماری، ضمن ارائهی فهرست جامعی از این تصاویر، چرایی ورود آنها به حوزهی شعر و ادب و دلایل ماندگاریشان در ادوار بعد را بررسی کنیم. بدیهی است مقارن با ورود ترکان به ایران و بهدنبال تکامل تدریجی قالب غزل، بهلحاظ ساختار و درونمایه، معیارهای زیبایی نیز تغییر مییابند. ازآنجاییکه این ترکان غالباً به حسن و جنگاوری شهرت داشتند، شاعران تحتتأثیر تحولات سیاسیاجتماعی و نیز باتوجهبه سلیقهی شخصی و ذائقهی معمول عصر، نوعی ژانر حماسی را در بستر نرم و لطیف غزل وارد کردند که بعدها غزل حماسی نام گرفت. ازاینرو در این مقاله، ضمن بررسی دقیق علل و عوامل مؤثّر، صبغهی سپاهیانهی معشوق بر مبنای رویکردهای ادبی و جامعهشناسی و روانشناسی، در سه سطح تحلیل شده است: 1. سازوبرگ سپاهیانه؛ 2. تعابیر عیّارانه؛ 3. رفتار سپاهیانه.
واژههای کلیدی: ادب غنایی
تصاویر سپاهیانه
غزل
معشوق
2021
08
23
173
202
https://jba.shirazu.ac.ir/article_6149_55cc8f1ee8459f9e812916dc93dc7b7a.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
دگرگونیهای ایدئولوژیک در دیوان ملک الشعرای بهار
مجتبی
مجرد
چکیدهاخیراً دیوانی از اشعار ملکالشعرای بهار (1265-1330ش) به چاپ رسیده است که بهکوشش مرحوم، سیدمحمود فرخ خراسانی (دوست بسیار صمیمی بهار) در طول شش دهه گردآوری شده است. خوشبختانه این دیوان، از تغییرها، حذفها و دستکاریهای ناشی از سانسورها که در دیوانهای دیگر بهار به چشم میخورد، مصون مانده است. اکنون با مقایسهی این دیوان که آن را باید تحریر اولیه و اصیل اشعار بهار به شمار آورد، با دیوانهای مرسوم و تحلیل تغییرات شعری آنها، میتوانیم روند تطور شعر و اندیشهی بهار را واکاوی کنیم و نشان دهیم که به تعبیر متنپژوهان اجتماعی، در فرایند تولید و نشر دیوان بهار، چه تغییرات معناداری رخ داده است. در این مقاله میکوشیم با ذکر و تحلیل چند نمونه از تغییرات شعری بهار، روند تغییرات ایدئولوژیک شعری او را در چهار محور بررسی و تجزیهوتحلیل کنیم. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بجنورد mojarrad_mojtaba@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 17/9/98 تاریخ پذیرش مقاله: 10/2/99
واژههای کلیدی: تغییرات ایدئولوژیک
متنپژوهی
ملکالشعرای بهار
2021
08
23
203
220
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5616_7b27df1cedaf970eb734a2d7c5e7abeb.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
تجسم آمال: عطار و بازآفرینی آرزوها از طریق حلاج و شیخ صنعان
مهدی
محبتی
چکیدهدر هر هنر روایی و بهطورکلی در هر روایتی، اگر نه کلِ شخصیتِ راوی، دستکم بخش عمدهای از شخص و شخصیت او بازگویی میشود؛ چه در آثاری که خود مستقیم میآفریند و چه در آثاری که به بازآفرینی شخصیتها و حادثهها میپردازد. عطار هم بهعنوان یک راوی بزرگ که مهمترین آفرینندهی آثار ماندگار ادبی در میراث رواییعرفانی ماست، از این قاعده برکنار نیست. هدف این مقاله آن است که بهصورتی مستدل و مستند و با تکیه بر آثار اصلی عطار، اثبات کند که هدف اولیه و عمدهی عطار از آفرینشِ شیخ صنعان در منطقالطیر و حلاج در تذکرةالاولیاء و منطقالطیر و دیگر آثار، بازتولید آمال و ا هداف و بهویژه «منِ برتر و نهادِ خویش»، از طریق خلق و بسط آن دو شخصیت است که یکی چهرهای کاملاً تاریخی و عینی دارد و دیگری در مرز میان افسانه و واقعیت جا گرفته است. در واقع، عطار از طریق این دو، تمامی خواستهها و آرزوها و آمالی که در ذهن و روان داشته، اما بهدلیل وضعیت خاص سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، موفق به تحققبخشی بدانها نشده است، بهصورتی بسیار جذاب و گیرا باز میآفریند و در متن این قصهها و از طریق آنها، به تماشای منِ تحققیافتهی خود مینشیند. * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان golmakan110@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 4/9/98 تاریخ پذیرش مقاله: 20/2/99
واژههای کلیدی: بازآفرینی راوی
حلّاج
روای
شیخ صنعان
عطار
2021
08
23
221
246
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5649_c66fd9d5ff0cd21426f01613ffcd8865.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
سیمای معشوق در شعر محجوبه هروی
عباس
نیکبخت
علیرضا
پودینه
سیمای معشوق در شعر مَحجوبه هِروی چکیدهوصف و ستایش معشوق و بیان ویژگیهای او، از ارکان اصلی شعر و ادب غنایی به شمار میآید؛ اما گاه زندگی در جغرافیایی خاص مانند افغانستان، قواعد عرفی و سنت حاکم بر آن جامعه، سخنگفتن از معشوق را برای بانوان شاعر و نویسنده محدود کرده است؛ باوجوداین، تعدادی از شاعران و نویسندگان، با گذر زمان و رشد فرهنگی جامعه، توانستهاند قلم بهدست بگیرند و احساسات زنانهی خود را دربارهی موضوعهای مختلف، ازجمله معشوق، به تصویر بکشند. در میان این شاعران و نویسندگان زنِ افغانستان، «محجوبه هروی» از بانوان خویشقریحه و خوشذوق قرن 13ه.ق است که معشوق را در دو هیئت: سیمای ظاهری (رخسار، زلف، چشم و...) و سیمای باطنی مثبت یا منفی (باوفا، بیوفا، مغرور، بدعهد و...) نمایش میدهد و از هجران و نرسیدن به معشوق ناله سر میدهد. نگارندگان برآنند تا با بررسی سیمای معشوق در دیوان این شاعر، به روش کتابخانهای و تحلیل محتوا، شاخصههای ظاهری و منشهای باطنی معشوق را از دیدگاه یک زن و در محیط اجتماعی خاص، واکاوی و موجبات آشنایی خوانندگان را با فرهنگ عشق در این ناحیه فراهم کنند.
واژههای کلیدی: ادب غنایی
شعر افغانستان
محجوبه هروی
معشوق
2021
08
23
247
276
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5672_69a4dabbd30a6ffb7a25740630ce2fec.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
مقاله کوتاه: معرفی، تصحیح و واکاوی یک بیتی تازه منسوب به رودکی سمرقندی در فرهنگ عجایباللغه
سجاد
دهقان
زهرا
نصیری شیراز
نصراله
امامی
چکیدهبازیابی و تصحیح اشعار شاعران پیشگام و متقدم، بهویژه استاد شاعران رودکی سمرقندی، یکی از بایستههای فرهنگی برای پیشبرد زبان و ادبیات فارسی است. شعر رودکی در طول تاریخ، همواره موردتوجه شاعران و ادیبان بوده و امروزه نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. از دیوان پُرشعر این شاعر که بنا بر گفتهی محققان، بیش از صدهزار بیت بوده، اکنون مقدار ناچیزی موجود است. همین مقدار اندک نیز با مراجعهی متعدد و بیشمار محققان و رودکیپژوهان معاصر، مانند سعید نفیسی، براگینسکی، میرزایف، علیاشرف صادقی و شماری از رودکیپژوهان در ایران و تاجیکستان، به دست ما رسیده است. نگارندگان باتوجهبه اهمیت وافر بازیابی اشعار رودکی در سرچشمههای کهن، با بررسی یکی از فرهنگهای شعری متعلق به عهد عثمانی، بهنام عجایباللغه از فردی بهنام ادیبی، بنا دارند بیتی منسوب به رودکی را که تاکنون از دید مصححان و رودکیپژوهان مستور مانده است، در بخش نخست این جستار معرفی و ایراد موجود در مصرع دوم آن را برطرف کنند. در بخش پایانی نیز موضع بیت را در دو مثنوی کلیله و دمنه و سندبادنامه از رودکی بررسی کردهایم.واژههای کلیدی: ادیبی، بیت نویافته، تصحیح، رودکی، عجایباللغه، ادیبی.
رودکی
عجایباللغه
ادیبی
بیت نویافته
تصحیح
2021
08
23
277
290
https://jba.shirazu.ac.ir/article_5733_6fdd81529f2c3edaeeee6a62b8ce6ed4.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1400
13
2
مقاله کوتاه: نویافتههایی در باب مأخذ یک حکایت مثنوی معنوی
کتایون
نمیرانیان
ماندانا
فیروزآبادی
نویافتههایی در باب مأخذ یک حکایت مثنوی معنوی چکیدهبررسی متون ادبی و تاریخی ملل عالم، شاهد یکسانیهایی است که از دیرباز اندیشهی پژوهشگران را بهخود مشغول کرده است. اگر در خصوص داستانها به مقولهی توارد و اقتباس تکیه کنیم، دربارهی همسانیهای تاریخی چه باید گفت؟ آیا وقایع تاریخی تکرارشده یا دخل و تصرف تاریخنگاران و فرضیهی اقتباس روایی در میان است؟ به هر روی، یکی از مباحث مهم دراینخصوص، بررسی مشابهتها و تبیین دلایل آن است. در این مقاله، ضمن بررسی یکی از داستانهای دفتر اول مثنوی مولوی، با عنوان «پادشاه جهود که نصرانیان را میکشت»، نیز یادکرد مآخذ معهود، به شواهد تازهای از منابع ادبی و تاریخی دست یافتهایم که در بخش سوم آمده است.واژههای کلیدی: حیلههای جنگی، داستان پادشاه جهود و نصرانیان، مثنوی معنوی، مجازات مُثلهکردن.
واژگان کلیدی: 1. حیلههای جنگی
۲. داستان پادشاه جهود و نصرانیان
۳. مثنوی معنوی
۴. مجازات مُثله کردن
2021
08
23
291
300
https://jba.shirazu.ac.ir/article_6155_ddf44fdf7a9a0ba20147eb2eb1704889.pdf