2024-03-29T16:47:35Z
https://jba.shirazu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=87
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
تحلیل رمزشناختی داستان «شیخ صنعان»
محمدعلی
آتش سودا
این مقاله به بررسی رمزشناختی داستان شیخ صنعان از کتاب منطقالطیر عطار نیشابوری اختصاص دارد. در این بررسی با درنظر گرفتن جایگاه این داستان در منظومهی عطار، نمادهای آن با توجه به روایت متون مقدس از خلقت آدم و حوا و هبوط آن دو از بهشت به زمین، بازتعریف شده است. به نظر میرسد که هدف غایی عطار از بیان این روایت رمزی، ارائهی تفسیری عاشقانه از سرگذشت انسان باشد. بر این اساس میتوان شیخ صنعان را سرنمون ازلی آدم، دختر ترسا را سرنمون ازلی حوا، مکه را سرنمون ازلی بهشت، روم را سرنمون ازلی دنیا و سفر شیخ صنعان را از مکه به روم و بازگشت از روم به مکه، سرنمون ازلی هبوط آدم و حوا به زمین و بازگشت آن دو به آسمان دانست.
رمز
سرنمون ازلی
شیخ صنعان
عطار
منطقالطیر
هبوط
2012
10
07
1
22
https://jba.shirazu.ac.ir/article_456_23660f04d7df28e5b098584925f59fa0.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
تصویرگری بیصورت خیال در شعر سعدی
سوسن
جبری
تجربه­ های برجسته و موفق گذشتگان در عرصه­ی شعر، گنج به میراث رسیده­ی شاعران امروز است. از میان آن­ها، تجربه­ی آفرینش تصاویر شعری، بدون به کارگیری صورخیال، می­تواند همچون گذشته، به شعرامروز نیز غنای اندیشه، غنای زبان و قدرت تأثیرگذاری ببخشد. در جست­وجوی ویژگی­های شعر تصویری، برجسته­ترین نمونه­ی آن یعنی غزل­های سعدی بررسی شد. یافته­ها نشان می­دهند تصویرآفرینی بدون صورخیال یا بازنمایی تصویری زیبای واقعیت در شعر، خود از شیوه­های آفرینش تصویر و خیال­انگیزی است. این شیوه­ی تصویرگری بر ماهیت زبان، خیال، اندیشه و عاطفه­ی شعری، تأثیری بسزا دارد. در حوزه­ی اندیشه­ی شعری، محورهای عشق، زیبایی، بیان عواطف و اندیشیدن به انسان، مرکز معنایی شعر را تشکیل می­دهد. در حوزه­ی خیال، عناصر روایی چون پیرنگ، صحنه­پردازی، شخصیتپردازی، حادثه­پردازی، گفت­وگو و لحن، نمایش تصویری زیبا، عینی، پویا و تأثیر­گذار از واقعیت، را به عهده دارند. در حوزه­ی زبان نیز کاربرد گروه­های وصفی، قید حالت، بسامد فعل، جملات ساده و کوتاه، در تصویرگری، نقشی برجسته­ به عهده دارند.
تصویرگری
روایت
شعر سعدی
شعر تصویری
صور خیال
2012
10
07
23
48
https://jba.shirazu.ac.ir/article_457_c0aa6fd1ed9d36afd48d8de4a83eeabd.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
سبکشناسی نشانه ها در پنج حکایت از مصیبتنامه ی عطار نیشابوری
کاووس
حسن لی
ساناز
مجرد
با ظهور دیدگاههای جدید انتقادی و ورود آنها به حوزهی مطالعات پژوهشگران ایران – به ویژه در دو، سه دههی گذشته - آثار ادبی به شیوهای متفاوت دیده شده است. یکی از نظریههایی که سازگاری فراوانی با متنهای ادبی دارد، نگاه به ساختار نشانههاست. یکی از روشهای کشف سبک ویژهی یک نویسنده یا شاعر، بررسی نشانههایی است که در متن اثرش بهکار میگیرد. در این پژوهش به منظور نشان دادن چگونگی کارکرد نشانهها که در نهایت بیانگر بخش مهمی از سبک یک اثر روایی است، یک نوع روایی پرکاربرد در ادبیات فارسی یعنی حکایتهای عرفانی، بررسی شده است. عطار یکی از شاعران عارفی است که به سبب آگاهی از اصول داستانپردازی، نقطهی عطفی در داستانپردازی عرفانی است. بدین ترتیب، پس از بررسی انواع نشانهها – از دیدگاه بارت – در پنج حکایت از حکایتهای انبیا در مصیبتنامهی عطار که دارای ساختار مشابه بودند، نتایج قابل توجهی در شناخت سبک پرداخت نشانهها به دست آمد؛ از جمله: بهرهگیری از صفتهایی که کارکرد براعت استهلالی دارند، استفاده از صفتهایی که فضای تقابل را ایجاد میکنند، استفاده از گفتوگوهای داستانی که کارکرد فضاسازانه مییابند، استفادهی هدفمند از صفتهایی که در خدمت القای پیام محوری داستان هستند و...
سبکشناسی
نشانهشناسی ساختگرا
مصیبتنامهی عطار
حکایتهای انبیا
2012
10
07
49
76
https://jba.shirazu.ac.ir/article_458_de7f7d15cec67163f33b0de1ed792aa5.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
دیالکتیک شکل و محتوا در شعر «زمستان» اخوان ثالث
محمد
خسروی شکیب
مجتبی
جوادی نیا
جریان ادبی که نیمایوشیج بنیان نهاد در جایگاه یک سبک مشخص و مستقل، مقلدان فراوانی را به خود جذب کرد. اخوان ثالث یکی از شاعرانی است که هم در سبک و بیان و هم در انتقال اندیشههای ضمنی سیاسی و اجتماعی، تابع نیماست. «زمستان» یکی از موفقترین شعرهایی است که از نظر شکل و انتظارات فرمالیستی، تقلیدی است محکم و گویا از نظریهی ادبی نیمایوشیج. سر و شکل این شعر که از معنای دردآور و جهانشمولش جدا نیفتاده، در کنار مضمون تکاندهندهاش، باعث شده تا همواره مخاطبان از چالشهای ساختاریش در سطحی متعالیتر، محظوظ شوند. سوال این است که راز توفیق و اشتهار شعر «زمستان» در چیست؟ در این شعر چه رازی نهفته است که در دیگر اشعار اخوان وجود ندارد، تا جایی که خوانندگان عام و خاص، اخوان را با نام «زمستان» میشناسند؟ به نظر میرسد راز موفقیت شعر «زمستان» در مضمون و پیام تکراری آن نیست؛ بلکه در شکل و ترفندهای تعبیه شده در ساختمان این شعر است؛ مولفههایی چون «برهم نمایی عینیّت و ذهنیّت»، «وحدت اندیشه و احساس»، «دیالکتیک پذیرش و انکار»، «غنای موسیقی»، «همسانسازیهای هنری»، «پایانپذیری خلاق» و.... از مهمترین عواملی هستند که باعث تصعید این شعر در سطحی بالاتر از دیگر اشعار اخوان شدهاند. این مقاله به دنبال کشف و ضبط اشارتهای کمتر آشنا در نظام صوری شعر «زمستان» برای نشان دادن راز توفیق آن است.
اخوان ثالث
شکل و محتوا
شعر «زمستان»
شعر معاصر
2012
10
07
77
98
https://jba.shirazu.ac.ir/article_459_fb882a6bc0cc09e8190c0c611a787cdc.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
بررسی کارکرد دیو در منظومههای پهلوانی پس از شاهنامه
زهرا
ریاحی زمین
عظیم
جباره ناصرو
شناخت دیوها یکی از بنیادهای دین­پژوهی و اسطوره­شناسی ایرانی است. در این جستار، به بررسی جایگاه دیوان در منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامه­ی فردوسی پرداخته شده است. در پاره­ای از این منظومه­ها مانند بانوگشسب­نامه و کُک کُهزاد، دیوها حضوری کم­رنگ دارند و تنها به عنوان صفاتی برای انسان­های پلید به کار می­روند. در برخی دیگر از این منظومه­ها مانند سامنامه، شهریارنامه و فرامرزنامه، دیوان حضوری پررنگ­تر دارند؛ به گونه­ای که یکی از مراحل هفت­خانی که پهلوان از آن می­گذرد، مبارزه با دیو است و پهلوان برای نجات دختر/ دختران از چنگال دیو، ناگزیر می­شود با دیو بجنگد. در برخی دیگر از این منظومه­ها مانند کوشنامه و گرشاسبنامه، افزون بر حضور دیوان به عنوان موجوداتی اهریمنی و دشمن قهرمان داستان و نیز صفاتی که نشانگر کنش­های پلید انسانی است، به دیوهایی مانند آز، خشم، نیاز، رشک و... که ریشه در اساطیر ایران باستان و متون پهلوی دارند، نیز برمی­خوریم.
دیو
منظومه های پهلوانی
دیو سیاه
دیو وارون
غول
2012
10
07
99
128
https://jba.shirazu.ac.ir/article_460_00d45bcdc675bd74d9489613998404af.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
بوسه بر روی خداوند (بررسی تقابلهای دوگانه در رمان روی ماه خداوند را ببوس)
غلامحسین
شریفی ولدانی
کلثوم
میری اصل
ساختارگرایی ادبی از روش­های تحلیل متون ادبیست که ریشه در مطالعات زبانشناسی دارد. اساس مکتب ساختارگرایی را بر پایهی تقابل­های دوگانه و جهتگیری عام ساختارگرایانه را مبتنی بر تحلیل تقابلهای دوگانه و رابطهی بین آن­ها می­دانند. در این مقاله، رمان روی ماه خداوند را ببوس اثر مصطفی مستور، بر مبنای تقابل­های دوگانه تحلیل شده است. نویسندگان در سطح روساخت رمان به بررسی تقابل شخصیتها، توصیفها و حکایتها پرداخته و در سطح ژرفساخت آن نیز به بیان تقابل­ها در مضمون و محتوای اثر توجه کردهاند.
تقابلهای دوگانه
روساخت
روی ماه خداوند را ببوس
ژرفساخت
ساختارگرایی
مصطفی مستور
2012
10
07
129
150
https://jba.shirazu.ac.ir/article_461_e849d63e1664a48f8b05f3ed04504213.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
بررسی ساختار استدلال در سه متن دورهی قاجار
منیژه
عبدالهی
احیاء
عمل صالح
استفان تولمین (2003؛ 1958) برای تحلیل ساختارهای استدلالی در کلام، ارکان اصلی سهگانهی ادعا، پشتیبان و زمینه را مطرح کرد که با سه رکن غیراصلی تعدیلساز، پیشبینی و پشتوانه، بر روی هم، اساس استدلال در کلام را قانونمند ساخت. در نوشتار حاضر، تلاش شده است با بهرهمندی از ارکان یاد شده، سه متن استدلالی از سه نویسندهی دورهی قاجار: سیدجمالالدین اسدآبادی، میرزا عبدالرحیم طالبوف و میرزا ملکمخان تحلیل شود و تشابهات و تفاوتهای ساختار استدلالی آنها بررسی گردد. این سه نویسنده از نظر جنبههای مختلف فکری و ساختار عقیدتی، نمایندهی سه جریان اصلی تفکر در صدر مشروطیت هستند و نوشتهها و عقاید آنها در نهضت روشنگری دوران قاجار، تأثیرگذار بوده است. مهمترین دستاورد مطالعهی حاضر آن است که تمایل ملکمخان و طالبوف به تعامل و اقناع خواننده بیش از اسدآبادی است که نشانگر ان است که اسدآبادی تمایل بیشتری دارد که خواننده ادعاهای او را به عنوان واقعیت مطلق بپذیرد.
استدلال
تولمین
مشروطیت
سیدجمالالدین اسدآبادی
میرزا عبدالرحیمخان طالبوف
میرزا ملکمخان
2012
10
07
151
174
https://jba.shirazu.ac.ir/article_462_9019a363130d222ab085da3bb25e9643.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
قیصر امینپور و رویکرد نوستالژیک
ناصر
علیزاده
عباس
باقی نژاد
قیصر­امین­­پور، شاعر متعهد و تاثیرگذار پس از انقلاب، اشکال و ابعادی از دردمندی، حسرت و آرزومندی را در شعر خود به نمایش گذارده است. او آرمانها و گم­شدههایی چون ارزشهای اخلاقی و انسانی، پاکی، سادگی و مهربانی را جستوجو میکند که پیگیری مداومِ چنین گم­شدههایی، شعر وی را با وجوهی از نوستالژی درآمیخته است. روستا و دوران کودکی از منظرِ نگاهِ قیصر به چشماندازی آرمانی و دل­خواه شباهت مییابند که میتوان آن را تجسمی از آرزوها و جلوهای از نوستالژی او تلقی نمود. این مقاله در رویکردِ نوستالژیکِ قیصر به روستا و کودکی،­ تاملی نموده و در صدد برآمده تجلیات و ابعاد آن را تبیین سازد.
امینپور
روستا
شعر
کودکی
نوستالژی
2012
10
07
175
204
https://jba.shirazu.ac.ir/article_463_c34073cbc9e0c6b6e5e567e5bba18354.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
حرکت بر اساس داستان «اسطقس» سیمین دانشور از منظر نقد اساطیری
فاطمه
مدرسی
الناز
عزتی
هدف نوشتار حاضر، نشان دادن مبنای اصلی روایت بر اساس عنصر حرکت است؛ حرکتی به سوی خاستگاه واقعی و منشأ اساطیری قهرمان – خاستگاهی عجین شده با نور- که با گذر از موانع و ستیز با آنان- به تعبیر یونگ نبرد با سایه- امکان­پذیر می­شود. چگونگی گذر از این موانع با یاری پیر که واسطه­ی آشتی بین دو جنبه­ی به ظاهر متضاد و ناهم­گون قهرمانان و راهنمایی قهرمانان در­ بند و هبوط یافته به خاستگاه مینویشان می­گردد، میسر می­شود. جذابیت عبور از موانع، شامل سرسپاری، تجربه­ی استعلای حیات و مسالهی بازگشت جاودانه است. بدین منظور مبنای روایت را با یاری از ساختار هفتگانه­ای که در حوزه­ی ریخت­شناسی وجود دارد - البته با اندکی تفاوت - نشان داده­ایم، سپس به چگونگی پیوند این عناصر با انگاره­ها و باورهای اساطیری و مبحث توتم پرداخته­ایم.
اسطقس
پیر
تجربهی استعلای حیات
حرکت
ریختشناسی
موانع/سایه
نور
هبوط
2012
10
07
205
220
https://jba.shirazu.ac.ir/article_464_0e522520eebbb9e94dd91730c5dbb634.pdf
شعر پژوهی(بوستان ادب)
بوستان ادب
2008-8183
2008-8183
1391
4
2
رؤیای خاکستری، تفسیر کلیدواژهی رنگ خاکستری در بوفکور هدایت بر پایه ی فرهنگ باستانی «سفال خاکستری»
سیامک
نادری
محسن
ساجدی راد
صادق هدایت نویسندهی نامدار ایرانی، از جمله نگارگرانی بود که قلم را همواره در مُرکب تاریخ میگردانید و با شوری باستانگرایانه به گذشتهی ایران مینگریست؛ به همین دلیل، شاید بتوان بسیاری از آثارش را از این دیدگاه مورد نقد و بررسی قرار داد. بوفکور از جمله نوشتارهاییست که از این حیث، تن به بازخوانی میدهد. این اثر حاوی اشاراتیست که میتواند بیانگر یک فرهنگ باستانی باشد. فرهنگی موسوم به فرهنگ «سفال خاکستری» که متعلق به آریاییان مهاجر به فلات ایران بوده و با مناطق ری، ترکمنستان و هند، ارتباط داشته است. اشارات مداوم هدایت در این داستان به عواملی چون: رنگ خاکستری، علایم و نمادهای مهاجرت اقوام آریایی و محل وقایع که شهر باستانی ری است، در تقارن با گرایشهای فرهنگ پژوهی او، این ظن را ایجاد میکند که شاید ارتباطی بین این فرهنگ و بوفکور وجود داشته باشد که مقالهی پیش رو در صدد کشف این ارتباط است.
آریاییان
باستانگرایی
بوفکور
ری
سفال خاکستری
هدایت
2012
10
07
221
242
https://jba.shirazu.ac.ir/article_465_95ca3ade6ed23aea6220e0daded02727.pdf