جلوه های ناز معشوق در شعر حافظ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

یکی از ویژگی های معشوق این است که به جلوه های گوناگون خود را بر عاشق عرضه می دارد و سعی می کند دل او را برباید. این جلوه گری ها بیانگر ناز معشوق هستند. حاصل این پژوهش این است که گاه عشق الهی به صورت عشق انسانی تجلی می کند، بنا براین می توان گفت که ناز برخاسته از زیبایی انسان نیز تجلی ناز الهی است و بین جلوه های ناز خداوند ومعشوق انسانی رابطه وجود دارد.و صفات لطف معشوق انسانی تجلی صفات جمال خداوند و صفات قهر معشوق انسانی تجلی صفات جلال خداوند است. در شعر حافظ، معشوق گاه زمینی است؛ در این صورت با اوصاف و جلوه های معشوق زمینی ناز می کند و گاه آسمانی و معنوی است که در این صورت، جلوه های ناز او با مفاهیم معنوی خاص خود بیان می شوند و گاه، هم زمینی است و هم آسمانی که در اینصورت ناز او نازی است با رمز و رازهای معنوی که در صورت و قالب جلوه و ناز معشوق زمینی بیان می شود. در این پژوهش ضمن بیان مفاهیم ناز در ادبیات عاشقانه و عارفانه و ارتباط بین معشوق زمینی و خداوند ، جلوه های ناز معشوق حافظ را تحت دو عنوان کلی جلوه های جلی و خفی بررسی و تحلیل می کنیم و در کنار انواع جلوه ها ی ناز معشوق زمینی، مفاهیم و علت های آنها از دید عرفا بیان می شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

the manifestations of leman's affectation in hafiz's poem

نویسنده [English]

  • hadi edalatpour
چکیده [English]

One of features of leman is that is unfolded for lover with various manifestations and try to attract lover. These manifestations construed as the affectation of leman. The results of research shows that sometimes divine love manifest in the form of humankind love. So it can be said that affectation arisen from the humankind beauty is also the manifestation of divine affectation. There's a relationship between the manifestations of god's affectation and the one of a humanlike leman. And the characteristics of humanlike leman showing his/her grace can manifest Jamal characteristics of god and characteristics of of humanlike leman showing his/her disgrace can manifest the jalal characteristics of god. sometimes hafiz's leman is earthly that unfolds with manifestations of earthly leman and sometimes, leman is heavenly and spiritual that him/her manifestations are expressed to specific spiritual meaning and sometimes leman is both earthly and heavenly that him/her affectations have spiritual secrets and they are expressed in the format of manifestation of earthy leman.. In the research, manifestations of affectation of hafiz's leman under the titles of jali and khafi and also the relationship between the earthly leman and the god besides the interpretation of the concepts related to affectation will be investigated from the mystic's point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hafiz
  • leman
  • the concepts of affectation
  • the manifestations of affectation

مراجع

جامی، عبدالرحمن بن محمد. (1383). اشعه اللمعات. تهران: بوستان کتاب.
حافظ شیرازی، شمس­الدین محمد. (1379).  دیوان غزلیات حافظ. به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علی شاه.
رازی، نجم الدین. (1352). مرصادالعباد. به سعی و اهتمام حسین الحسینی النعمه اللهی، تهران: علمی و فرهنگی.
دهخدا، علی‌اکبر. (1384).  لغت‌نامه. زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
روزبهان بقلی شیرازی. (1344).  شرح شطحیات. به تصحیح و مقدمه فرانسوی از هانری کربن، تهران: بخش ایران­شناسی انجمن ایران و فرانسه.
ـــــــــــــــــــــ (1365). عبهر العاشقین.  چاپ هنری کربن و محمد معین، تهران: انتشارات منوچهری.
ستاری، جلال. (1379). پیوند عشق میان شرق و غرب. (ویرایش 2)، اصفهان: فردا.
سجادی، جعفر. (1383). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1384). غزلیات سعدی. از روی نسخه­ی تصحیح شده محمد علی فروغی، تهران: مهرداد.
سنایی غزنوی، مجدود بن آدم. (1385). دیوان سنایی. مدرس رضوی، تهران: سنایی.
شمیسا، سیروس. (1381). شاهدبازی در ادبیات. تهران: فردوس.
عدنانی، روجا. (1391). «بررسی تطبیقی جلوه­ی معشوق در غزلیات خاقانی و سعدی». فصلنامه­ی در دری، سال 1، شماره 2، صص123-134.
عراقی، فخرالدین. (1363). لمعات. تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.
عطار نیشابوری، فرید­الدین. (1375). مختارنامه. تصحیح محمد­رضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
غزالی، احمد بن محمد. (1359). سوانح العشاق. بر اساس تصحیح هلموت ریتر با تصحیحات جدید، مقدمه و توضیحات نصرالله پورجوادی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ـــــــــــــــــــــ (1370). مجموعه آثار فارسی احمد غزالی. به کوشش احمد مجاهد، تهران: دانشگاه تهران.
فرجی­فر، شیما و خدیور هادی. (1391). «ناز و نیاز در ادبیات غنایی فارسی». فصل‌نامه­ی تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، پاییز91، شماره 13، صص177-192.
مرادی، محمد و کرمی، محمد­حسین. (1389). «بررسی سیمای معشوق در غزلیات انوری». پژوهش­نامه­ی ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 8، شماره 15، صص99-118.
مرتضوی، منوچهر. (1388).  مکتب حافظ. تهران: توس.
همدانی، عین القضات. (1377). رساله لوایح. تصحیح و تحشیه­ی رحیم فرمنش، تهران: کتابخانه­ی منوچهری.
ـــــــــــــــــــــ (1362). نامه­های عین القضات همدانی. به اهتمام علینقی منزوی- عفیف عسیران، تهران: چاپ گلشن.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار