بررسی برخی مولفه های پسامدرن در اشعار منوچهر آتشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 شورای آموزش زبان فارسی وزارت علوم

2 دانشگاه خلیج فارس بوشهر

3 دانشگاه پیام نور

چکیده

منوچهر آتشی با گذر از سنت نیمایی و روی آوردن به تجربه‌های مدرن، نام خود را در شمار یکی از شاعران نوگرای معاصر فارسی ثبت کرده است؛ این در حالی است که بررسی اشعار وی نشان می‌دهد که در برخی اشعار روایی- تاریخی او به‌ویژه در آخرین مجموعه شعری که پس از مرگ وی به چاپ رسید (بازگشت به درون سنگ، 1386)، به دنیای پسامدرن نیز گام نهاده و در پی خلق روایت‌هایی به شیوه‌ی فراداستان تاریخ‌نگارانه برآمده است. در این مقاله ضمن نشان دادن گستره‌ی تاریخ در اشعار آتشی، با استفاده از آرای برخی نظریهپردازان پسامدرن تاریخ از جمله لیندا هاچن، برایان مک هیل و هایدن وایت، ویژگیهای فراداستان تاریخ‌نگارانه مطرح و سپس یازده شعر از اشعار مجموعه‌ی »بازگشت به درون سنگ» بر اساس پنج شاخصه‌ی فراداستان تاریخ‌نگارانه بررسی و تحلیل شد. این شاخصه‌ها عبارتند از: زمان‌پریشی (نابهنگام‌گرایی)، نقد خردگرایی، انکار غایت‌مداری تاریخ، به چالش کشیدن حقایق تاریخی، طنز و آیرونی. نتیجه‌ی به دست آمده، مؤید رویکرد پسامدرن آتشی و تلاش او برای آفرینش فراداستان تاریخی در حوزه‌ی شعر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study of some postmodern parameters in the poems of Manoochehr Atashi

نویسندگان [English]

  • zahra ostadzadeh 1
  • leila rezaei 2
  • ABAS JAHEDJAH 3
چکیده [English]

Manūchihr Ātashī, the contemporary poet who passed through Nimai' poetry and turned into modernist experimentations, registered himself as a modern contemporary Persian poet. Nevertheless, an examination of his poetry—particularly his last collection of poems, Return into Stone—reveals that this poet has adopted postmodern features in some of his historical narrative poems and has created metafictional historiographies. In this paper, the expanse of history in Ātashī's poetry is highlighted, then the main features of metafictional historiography, taken from the theories of Linda Hutcheon, Brian McHale, and Hayden White, are delineated; eleven poems are extracted from Return into Stone and analyzed according to the five parameters of metafictional historiography. Postmodern parameters can be listed as: anachronism, critique of rationalism, denial of history as a goal-oriented and purposeful movement, challenging historical truth, satire and irony. The findings of the research reveal Ātashī's postmodern approach and the efforts he put into the creation of metafictional historiography within the genre of poetry.
Keywords: Manūchihr Ātashī, Postmodernism, Metafictional Historiography, History, Narrative

کلیدواژه‌ها [English]

  • postmodernism
  • historical metafiction
  • Narrative
  • History
  • Manoochehr Atashi

مراجع

آتشی، منوچهر. (۱۳۸۶). مجموعه‌اشعار منوچهر آتشی. تهران: نگاه.
پاینده، حسین. (۱۳۹۰). داستان کوتاه در ایران؛ داستان‌های پسامدرن.ج۳، تهران: نیلوفر.
ــــــــــــــ . (۱۳۸۴). «تاریخ به‌منزله‌‌ی داستان؛ رویکرد پسامدرنیستی به تاریخ در داستان «میزگرد». نامه‌ی فرهنگستان، شماره۳ (پیاپی۲۷)، صص۱۴۳-۱۵۷.
پیروز، غلامرضا و همکاران. (۱۳۹۳). «فراداستان تاریخ‌نگارانه؛ مطالعه‌ی موردی: مارمولکی که ماه را بلعید». ادب‌‌پژوهی، شماره۲۷، صص۱۶۳-۱۸۶.
تمیمی، فرخ. (۱۳۷۸). پلنگ دره‌‌ی دیزاشکن؛ زندگی و شعر منوچهر آتشی. تهران: ثالث.
دستغیب، عبدالعلی. (۱۳۸۶). «منوچهر آتشی و اشعارش». نامه‌ی فرهنگستان، شماره۴ (پیاپی۳۶)، صص۱۵۹-۱۷۱.
رحیمی‌فرد، شهناز. (۱۳۸۹). تأثیر اقلیم بر شعر شاعران معاصر با تأکید بر نیما یوشیج، فروغ فرخزاد و منوچهر آتشی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه لرستان.
سجادی، بختیار و سمیه قربانی. (۱۳۹۲). «بازروایی هویت از طریق تاریخ؛ خوانش پساساختارگرایانه‌ی رمان مامبوجامبو اثر ایشمائیل رید». نقد زبان و ادبیات خارجی، شماره۹، صص۳۱-۵۰.
سلایی، شهربانو. (۱۳۹۰). بررسی زبان و اندیشه‌ی شعری منوچهر آتشی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه شهرکرد.
سیدخشک بیجاری، سیده‌سمیرا. (۱۳۹۰). نخل بلند قامت نخلستان؛ پژوهشی پیرامون زندگی، اندیشه و اشعار منوچهر آتشی. تهران: لیان.
شکری، داوود. (۱۳۸۹). بررسی امید و نومیدی در اشعار منوچهر آتشی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه یزد.
شمس لنگرودی، محمد. (۱۳۸۴). تاریخ تحلیلی شعر نو. ج۲، تهران: مرکز.
عالی عباس‌آباد، یوسف. (۱۳۸۷). «شعر منوچهر آتشی و جایگاه اسطوره در آن». پژوهشنامه‌ی ادب غنایی، شماره۱۱، صص۱۳۱-۱۵۲.
طحان، احمد و خلیل نیکخواه. (۱۳۹۰). «تأثیر مدرنیسم در شعر منوچهر آتشی». فصلنامه‌ی تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادبیات فارسی، شماره۹، صص۱۳۳-۱۵۹.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (۱۳۹۰). سبک‌شناسی. تهران: سخن.
محسنی‌فرد، محمدعلی. (۱۳۸۶). سبک‌شناسی شعر منوچهر آتشی بر اساس نظریه‌ی روایت‌شناسی و شعرشناسی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور.
مختاری، محمد. (۱۳۷۸). منوچهر آتشی. تهران: طوس.
مرادی، لیلا. (۱۳۸۹). شعر منوچهر آتشی از نظر زبانی و ادبی با تکیه بر نظریه‌‌ی صورتگرایی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
مشهدی، محمدامیر و همکاران. (۱۳۹۲). «رویکردی به مدرنیته در شعر منوچهر آتشی». ادبیات پارسی معاصر، شماره۳، صص۱۰۳-۱۲۳.
منصورنژاد، حسین. (۱۳۸۴). تحلیل و بررسی اشعار منوچهر آتشی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه سیستان و بوچستان.
نجومیان، امیرعلی. (۱۳۸۵). «تاریخ، زبان و روایت». پژوهشنامه‌ی علوم انسانی، شماره۵۲، صص۳۰۵-۳۱۸.
ولی‌‌زاده، محمد. (۱۳۹۰). مرا تلنگر یادت بس؛ یادنامه‌‌ی منوچهر آتشی. شیراز: داستان‌‌سرا.
Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. London: Harcourt Brace.
Bakhtin, Mikhail. (1992). The Dialogic Imagination: Four Essays. Austin: University of Texas Press.
Barthes, Roland. (1977). Image, music, text. Hill and Wang.
Benveniste, Émile. (1971). “Relationships of person in the verb”, In Problems in General Linguistics. Translated by Mary E. Meek. Coral Gables: Miami University Press, PP. 195–215.
Gérard, Genette. (1990). “Fictional Narrative, Factual Narrative”. Poetics Today, Vol. 11, No. 4, Narratology Revisited II. PP. 755-774.
_____________ . (1980). Narrative Discourse. Translated by Jane E. Lewin. Oxford: Blackwell.
Himmelfarb, Gertrude. (1999). “Postmodernist History”, In Reconstracting History: The Emergence of a New Historical Society. Edited by Elizabeth Fox-Genovese and Elisabeth Lasch-Quinn. New York: Routledge, PP. 71-93.
Hutcheon, Linda. (1988). A Poetics of Postmodernism. London: Routledge.
 McHale, Brian. (1994). Postmodernist Fiction. London: Routledge.
White, Hayden. (1973). Metahistory: The Historical Imagination in the Nineteenth-Century Europe. London: John Hopkins U P.
____________ . (1978). Tropics of Discourse: Essays in Cultural Criticism. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
___________ .(2001). “The Historical Text as Literary Artifact”, In The History and Narrative. Edited by Geoffrey Roberts, London: Routledge, PP. 221-236.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار