2دانشجوی کارشناسی ارشد رشته فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه شهید باهنر کرمان
چکیده
در بیت دومِ غزلی از حافظ به مطلعِ ای همه شکل تو مطبوع و همه جای تو خوش... واژه بود در مصراعِ همچو گلبرگ طری بود وجود تو لطیف، همواره بحث برانگیز بوده است. از آنجا که این واژه در معنی فعل ماضی با حال و هوای غزل مورد بحث مناسبتی ندارد؛ بعضی از مصحّحان دیوان حافظ، به جای آن واژه هست را که ضبط برخی از نسخه ها است، گذاشته اند و بعضی به دلیل اینکه بود از پشتوانه نسخه های قدیمی تر و بیشتری برخوردار است آن را همچنان در متن نگه داشته و گروه کمتری نیز ضبط بود و را ترجیح داده و یا بود را به پود تصحیح قیاسی کرده اند. در این مقاله با توجه به چهل نسخه کهن دیوان حافظ و نیز دلایل معنایی و بلاغی، ضبط بود را اصیل دانسته و نشان داده‌ایم که بود در اینجا، نه به معنای فعل ماضی بلکه به معنای همه/ تمام به کار رفته است. این معنا برای واژه مورد نظر هم در متون کهن شواهدی دارد و هم در گویش بعضی نقاط ایران هنوز رایج است. در این معنا واژه بود به کلمه وجود اضافه می شود: بودِ وجود. با این خوانش که هماهنگ با احساس شاعر در طی غزل و نیز زمان شعر در ابیات آغازین آن است، در عین حال که بر اصالت ضبط بود تأکید می شود، اشکال معنایی مصراع نیز مرتفع می گردد.
Gracious is all of Thy existence like a fresh rose-leaf
(Suggesting a new reading variant for a verse of Hafiz
based on dialectological evidence)
چکیده [English]
The word “bud” in the verse “hamčo golbarg-e tari bud vojud-e to latif,” the second verse of a ghazal of Hafiz with the opening line “’ay hama šakl-e to matbu’ o hama jāy-e to xvaš,” has always been controversial. Since the word does not make sense as a past tense verb and therefore is not relevant to the setting of the mentioned ghazal, some editors of the Divan of Hafiz have chosen the word “hast” according to some manuscripts. Some others have kept the word “bud” because it’s supported by older and more manuscripts and a minority of editors have preferred the variant “bud o” or edited the word analogically to “pud”. Considering forty old manuscripts of the Divan and semantic and rhetorical reasons, the authors of this article have shown that the word “bud” is the original choice. They believe that the word “bud” is not a past tense verb meaning “was”, but means “all”. The suggested meaning is used in old texts as well as some New Iranian dialects. Regarding the reading “bud-e vojud,” the verse is more harmonious to the poet’s emotions and more concordant to the grammatical tense of the first verses of the ghazal. By choosing this variant, the semantic defect of the first hemistich is also solved.
ابتدای صفحه