Khaqani Shirvani and Jerusalem

Document Type : Research Paper

Author

Abstract

As he himself says, Khaqani has an eccentric style of writing. He is one of the pioneering Persian poets for employing a particular artistic and systematic style forming certain poetics. The most prominent demonstrator of his intellectually eccentric style is his wide use of cultural background. Employing such a background as a raw material, Khaqani creates some new concepts, images, and creative interpretations to make his words flee from the trap of banality and repetition. Part of this background deals with the poet's awareness of different places and lands and their belongings. Jerusalem, one of these lands, is a land considered holy in Islam, Judaism, and Christianity and is an appealing and inspiring land for Khaqani to the extent that he is very much interested in visiting this place. This study analyzes and investigates Khaqani’s knowledge of this land.

Keywords


قرآن کریم. (1380). ترجمه‌ی ناصر مکارم شیرازی، قم: چاپ‌خانه بزرگ قرآن کریم.
ابراهیم، محمود. (1406). فضائل بیت المقدس فی مخطوطات عربیّه قدیمه، کویت: معهد مخطوطات العربیه (المنظمه العربیه التربیه و الثقافه و العلوم).
ابن­إیاس. (1995). نزهه­الأمم فی العجائب و الحکم. تقدیم و تحقیق محمّد زینهم محمّد عزب، القاهره: مکتبه مَدبُولی.
ابن­الجوزی، أبی­الفرج عبدالرحمن ابن علی. (1400). فضائل القدس. تحقیق و تقدیم جبرائیل سلیمان جبّور، بیروت: منشورات دارالافاق الجدیده.
ابن­خلدون، ابوزید عبدالرحمان­بن محمّد. (1383). العبر (تاریخ ابن­خلدون)، ترجمه­ی عبدالمحمّد آیتی، جلد اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابن­العبری، غریفوریوس أبی­الفرج­بن اهرون الطبیب الملطیّ. (1415). تاریخ مختصر الدول، تحقیق أنطون صالحانی الیسوعی، الحازمیه: دارالرائد اللبنانی.
ابن­عثمان. (1418). القدس و الخلیل فی الرحلات المغربیه: رحله ابن­عثمان نموذجا. تحقیق عبدالهادی التازی، مغرب: منشورات المنظمه الإسلامیه للتربیه و العلوم و الثقافه.
ابن­فقیه، ابی­بکر احمدبن محمّد الهمدانی. (1302). مختصر کتاب البلدان. لیدن: بریل.
ابن­الوردی، سراج­الدّین أبی­حفص‌عمر.(1303). خریده­العاجب و فریده الغرائب. مصر: بی­نا.
ابن­الوردی، سراج­الدّین أبی­حفص عمر. (1341). خریده­العاجب و فریده الغرائب. مصر: مصطفی البابی الحلبی و اولاده.
ابی­الفداء، عمادالدّین اسمعیل­بن محمّدبن عمر. (بی­تا). تقویم­البلدان. بیروت: دار صادر.
ابی­الفداء، عمادالدّین اسمعیل­بن محمّدبن عمر. (1840). تقویم­البلدان. پاریس: دارالطباعه السلطانیّه.
الإدریسی، أبی­عبدالله. (بی­تا). نزهه­المشتاق فی اختراق الآفاق. المجلد الأول،القاهره: مکتبه الثقافه الدّینیه.
استعلامی، محمّد. (1387). نقد و شرح قصاید خاقانی. تهران: زوّار.
امامی، نصرالله. (1379). ارمغان صبح (برگزیده­ی قصاید خاقانی شروانی). تهران: جامی.
امامی، نصرالله. (1369). «رخسار صبح در آینه». نشر دانش، شماره­ی 57، صص41-38.
انصاری دمشقی، شمس­الدین محمّدبن ابى­طالب. (1382). نخبه الدهر فی عجایب البر و البحر. ترجمه­ی سیدحمید طبیبیان، تهران: اساطیر.
بامخرمه‌الحمیری، جمال­الدین‌عبدالله.(بی­تا). النسبه إلى‌المواضع‌والبلدان. بی­جا:مکتبه‌الوسطی.
البدوی، خلیل. (1419). موسوعه شهیرات النساء. عمان: دارأسامه.
البغدادی، صفی­الدّین عبدالمؤمن بن عبدالحق. (1412). مراصد الاطلاع علی أسماء الأمکنه و البقاع. تحقیق و تعلیق علی محمّد البجادی، بیروت: دار الجلیل.
البکری الأندلسی، أبوعبید عبدالله­بن عبدالعزیز. (بی­تا). معجم ما استعجم من أسماء البلاد و المواضع. تحقیق مصطفى السقا، بیروت: عالم الکتب.
بوشنجی، ابوالحسن­بن‌الهیصم. (1384). قصص الانبیا. ترجمه­ی محمّدبن اسعدبن عبدالله الحنفی التستری، تصحیح سیّدعباس محمّدزاده، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
بیرونی، ابوریحان. (1363). آثارالباقیه. ترجمه­ی اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.
الحاج الروسی، دانیال الراهب. (1992). وصف الارض المقدسه فی فلسطین. تحقیق سعید البیشاوی و داود أبوهدبه، الطبعه الأولی، عَمان: دارالشروق للنشر و التوزیع.
حموى، شهاب­الدین یاقوت­بن‌عبدالله. (1998). الخزل والدال(بین الدّور و الدَّارات و الدِّیره). تحقیق یحیی‌زکریّا عبّاره و محمّدادیب جُمران، دمشق: منشورات وزاره‌الثقافه.
حموى، شهاب­الدین یاقوت­بن عبدالله. (1397). معجم البلدان. بیروت: دارصادر.
حمیرى، محمّدبن عبدالمنعم. (1984). الروض المعطار فى خبر الاقطار. تحقیق احسان عباس، الطبعه الثانیه، بیروت: مکتبه لبنان.
الحنبلی، قاضی مجیرالدّین. (بی­تا). الأنس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل. بی­جا: بی­نا.
خاقانی شروانی، افضل­الدّین ابراهیم. (1316). دیوان. تصحیح علی عبدالرسولی، تهران: وزارت فرهنگ.
خاقانی شروانی، افضل­الدّین بدیل. (1357). تحفه­العراقین. تصحیح یحیی قریب، تهران: کتاب­های جیبی و امیرکبیر.
خاقانی شروانی، افضل­الدّین بدیل. (1387). تحفه­العراقین (ختم­الغرایب). تصحیح علی صفری آق­قلعه، چاپ اول، تهران: میراث مکتوب.
خاقانی شروانی، افضل­الدّین بدیل. (1386). ختم­الغرایب (تحفه­العراقین). تصحیح یوسف عالی عباس­آباد، تهران: سخن.
خاقانی شروانی، افضل­الدّین‌بدیل.(1374). دیوان. تصحیح ضیاءالدّین سجّادی، تهران: زوّار.
خاقانی شروانی، افضل­الدّین بدیل. (1384). منشأت خاقانی. تصحیح محمّد روشن، تهران: دانشگاه تهران.
الخلیلی، جعفر. (1407). موسوعه العتبات المقدسه: قسم القدس. بیروت: منشورات مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
دهخدا، علی­اکبر. (1373). لغت­نامه. تهران: دانشگاه تهران.
خطاب، عبداللطیف. (1422). «ادیره القدس الشریف». التراث العربی، العدد 83 و 84، جمادی الآخر، 177-184.
راشد، سیدفرج. (1406). القدس عربیّه إسلامیّه. الریاض: دارالمریخ للنشر.
سجّادی، ضیاء­الدّین. (1382). فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی شروانی. تهران: زوّار.
سرکیس،خلیل.(1421).تاریخ القدس‌المعروف بتاریخ أورشلیم. القاهره: مکتبه الثقافه‌الدّینیه.
ساوجی، سلمان. (1389). کلیات. تصحیح عباسعلی وفایی، تهران: سخن.
السیوطی،أبی­عبدالله محمّدبن شهاب­الدّین.(1982). اتحاف الأخِصّا بفضائل المسجد الأقصی. القسم‌الأول، تحقیق أحمدرمضان أحمد، القاهره: الهیئه المصریّه العامه للکتاب.
العارف، عارف باشا. (1999). المفصل فی التاریخ القدس. الجزء الاول، القدس: فوزی یوسف (مکتبه الأندلس).
العارف، عارف باشا. (بی­تا). تاریخ القدس. القاهره: دارالمعارف.
العمری، شهاب­الدّین أحمدبن یحیی­بن فضل­الله. (2003). مسالک الأبصار فی ممالک الأمصار. السفر الأول، تحقیق عبدالله­بن السریحی، ابوظبی: المجمع الثقافی.
غازی، خالد محمّد. (1998). القدس (سیر مدینه). بی­جا: دارالهدی للنشر و التوزیع.
غوشه، عبدالله عاصم. (2002). «الحرم القدسی الشریف... مدرسه للعماره». القدس بین الماضی و الحاضر، عمان: دارالمناهج: 493-508.
فروزانفر، بدیع­الزمان. (1389). شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدّین عطار نیشابوری. تهران: زوّار.
قبادیانی، ناصرخسرو. (1384). سفرنامه. تصحیح محمّد دبیرسیاقی، تهران: زوّار.
القرشی الدمشقی، أبی­الفداء اسماعیل­بن عمربن کثیر. (1420). تفسیر القرآن العظیم. تحقیق سامی­بن محمّد السلامه، الریاض: دارطیبه.
قزوینی، زکریاء بن محمّد. (بی­تا). آثار البلاد و اخبارالعباد. بیروت: دار صادر.
قزوینی، زکریاء بن محمّد. (1371). آثار البلاد و اخبار العباد. ترجمه­ی محمّد مرادبن عبدالرحمان، تصحیح سید محمّد شاهمرادی، جلد اول، تهران: دانشگاه تهران.
الکاتب، عبدالحمید. (بی­تا). القدس. القاهره: الهیئه المصریّه العامه للکتاب/دارالشروق.
کنتن،هنری.(1997). القدس. ترجمه‌ی ابراهیم الراهب، دمشق: دارکنعان للدراسات و النشر.
کزّازی، میرجلال­الدّین. (1386). گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی. (ویرایش دوم)، تهران: نشر مرکز.
کندلی هریسچی، غفار. (1374). خاقانی شروانی: حیات، زمان و محیط او. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
اللقیمی، مصطفی‌أسعد. (1420). لطائف أنس الجلیل فی تحائف القدس والخلیل. تحقیق خالدعبدالکریم الهمشری و إشراف هشام أبوارمیله، نابلس: جامعه‌النجاح الوطنیه.
ماهیار، عباس. (1388). مالک ملک سخن (شرح قصاید خاقانی). تهران: سخن.
مجلسی‏، محمّدباقر. (1384). حیاه­القلوب. قم‏: سرور.
مستوفی‌قزوینی، حمداللّه.(1381). نزهه‌القلوب.تصحیح محمّددبیرسیاقی،تهران:حدیث‌امروز.
محمّد مسعود، جمال عبدالهادی وجمعه،وفاءمحمّدرفعت. (1986). ذریه ابراهیم علیه‌السلام و المسجد الاقصى. دار الوفاء.
مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین. (1387). مروج الذهب و معدن الجواهر. ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین. (1389). التنبیه و الاشراف. ترجمه­ی ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
مصفّی، ابوالفضل. (1388). فرهنگ اصلاحات نجومی (همراه با واژه­های کیهانی در شعر فارسی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
معدن­کن، معصومه. (1387). جام عروس خاوری (شرح شش قصیده از دیوان خاقانی). تهران: نشر دانشگاهی.
معموری، عبدالوهاب بن محمّد، شرح اشعار خاقانی (محبّت­نامه). نسخه­ی خطی کتابخانه­ی مجلس شورای اسلامی، شماره­ی 11562.
مقدسی، ابوعبدالله محمّدبن احمد. (1385). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ترجمه­­ی علینقی منزوی، تهران: کومش.
مقدسی، مطهربـن طاهر. (1374). آفرینش و تاریخ. ترجمه­ی محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگه.
مقدسی، مطهربـن طاهر. (بی­تا). البدء و التاریخ. بی­جا: بی­نا.
المقدسی حنبلی، ضیاء­الدّین محمّدبن عبدالواحدبن احمد. (1405). فضائل بیت‌المقدس. تحقیق محمّد مطیع الحافظ، دمشق: دارالفکر.
الموسوی الزنجانی، سیدابراهیم. (1405). جوله فی الأماکن المقدسه. بیروت: منشورات مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
موسوی سرابی، مصطفی قلی­بن محمّدحسن، شرح لغات قصاید و تحفه­العراقین خاقانی. نسخه­ی خطی کتابخانه­ی مجلس شورای اسلامی، شماره­ی 14197.
مهدوی­فر، سعید. (1390). فرهنگ‌نامه­ی تحلیلی تصاویر برجسته و بدیع در قصاید خاقانی شروانی. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز.
مهدوی­فر، سعید.(1391الف).«شرح مشکلات دیوان خاقانی (شرح لغات قصاید خاقانى و منظومه­ی تحفه‌العراقین)». پیام بهارستان، دوره­ی2، سال4، شماره­ی 15، 1023-1069.
مهدوی­فر، سعید، (1391ب)، «کاستی عمده‌ی گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی». گزارش میراث، دوره‌ی 2، ضمیمه‌ی شماره‌ی 3، زمستان: 133-152.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین. (1357). کشف الاسرار و عده­الابرار. تصحیح علی­اصغر حکمت، جلد اول، تهران: امیرکبیر.
نفیسی، علی اکبر. (1355). فرهنگ نفیسی. تهران: خیّام.
نیشابوری، ابوبکرعتیق.(1370).قصص قرآن مجید. به اهتمام یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
هروی، أبی­الحسن علی­بن أبی­بکر. (1423). الاشارات الی معرفه الزیارات. تحقیق علی عمر، القاهره: مکتبه الثقافه الدّینیه.