نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین آقاحسینی
• سمانه زراعتی

دانشگاه اصفهان

چکیده

جنبه‌های رمزی و زبان اشارت در داستان ابراهیم(ع) در متون عرفانی تا پایان قرن هفتم هجری
 
دکتر حسین آقاحسینی*        سمانه زراعتی*^*
دانشگاه اصفهان
 
چکیده                                                    
در متون عرفانی، دو زبان متفاوت کاربرد دارد: یکی، زبان عبارت و دیگری، زبان اشارت، زبان اشارت زبانی است که از طریق رمز، اشاره، نماد و تمثیل، برای القای معانی بهره می­برد و در عین غیرصریح بودن، زبانی قانون‌مند و منسجم است که از ارزشی والا برخوردار است. اساس این زبان تأویلی را باید در آیات قرآن کریم و روایات ائمه‌ی دین(ع) جست­وجو کرد؛ زیرا بسیاری از مفاهیم کلام الهی با زبان رمز و تمثیل، بیان شده است. یکی از این داستان­های رمزی در قرآن کریم، داستان حضرت ابراهیم (ع) است که عرفا در آثار خویش به جنبه­های رمزی آن توجه کرده­اند؛ زیرا ماجرای عبرت‌آمیز ابراهیم(ع) در پیمانه‌ی قصه، همراه دیگر شخصیت­های داستان بیان شده است و عرفا گاهی به طور صریح یا غیرصریح، به رمزگشایی از آن پرداخته­اند. بررسی متون عرفانی، ما را با این جنبه­های رمزی داستان آشنا می­کند و نشان می­دهد که ابراهیم، رمز سالک حقیقی و پیر طریقت، اسماعیل، رمز سالک و مرید حقیقی و آزر و نمرود نیز از موانع سیر و سلوک­اند. بررسی داستان­های دیگر پیامبران نیز می­تواند ما را با جنبه­های رمزی این داستان‌ها آشنا کند.    
 
 
* دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه اصفهان h.aghahosaini@ltr.ui.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)
** کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی sm.zeraati@yahoo.com  
تاریخ دریافت مقاله: 9/6/89                تاریخ پذیرش مقاله: 17/5/90

کلیدواژه‌ها

• آتش
• آزر
• ابراهیم
• اسماعیل
• زبان اشارت
• نمرود

20.1001.1.20088183.1390.3.4.1.6

عنوان مقاله [English]

Symbolic Dimensions and Allusive Language of Ibrahim’s Tale In Mystical Texts till the End of Seventh Century (A.H)

چکیده [English]

 Aghahoseini* S. Zeraati^**
Isfahan University
 
Allusive language is a language which uses symbol, allusion, codes, and allegory to convey meaning; in spite of being implicit, it is quite systematic and coherent. The basis of this hermeneutic language, which is against literal language, should be sought in the Quran and the quotations of Imams because most of divine concepts have been stated through symbolic and allegorical language in such a way that each person can receive some parts of it proportional to his understanding. In some commentaries of the Quran, there are some quotations which show special languages have been defined for common people, elites, prophets, and saints. One of the tales of the Holy Quran, which has been mentioned many times is the tale of Ibrahim (PBUH). He is one of Ololazm Prophets (prophets who possess firmness and determination) and great messengers of God. In the Quran there is an exemplary tale about him, whose symbolic dimensions have been mentioned in the form of fiction. The views of mystics and commentators towards this tale are different. In mystical texts different dimensions and characters of this tale have been used symbolically. Ibrahim and Ismail symbolize true Wayfarers and Azar and Nimrud represent obstacles against Progression. In this article the symbolic view of mystics to the elements of this tale has been explained.
 
 
*  Associate Professor in Persian Language & Literature, h.aghahosaini@ltr.ui.ac.ir
** M.A. Student in Persian Language & Literature, sm.zeraati@yahoo.com
Received: 08/31/2010             Accepted: 08/08/2011

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: allusive language
• Ibrahim
• Ismail
• Azar
• Nimrud
• fire