شهود، نماد و شعرِ سهراب سپهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت معلم آذربایجان

چکیده

سهراب سپهری، شاعر نوپرداز و صاحب سبک معاصر، همواره از بیانی نمادین در عین حال، نامتعارف برای تبیین احوال، اشراق و شهود عارفانه‌ی خویش، بهره برده که در نوع خود، منحصر به فرد است. کلیت شعر او ترسیمِ سمبولیک و شاعرانه‌ای از عرفانی ساده و همه‌فهم بوده که از عناصر، پدیده‌ها و واژگان،به شکل متفاوت سود می‌جوید تا ناخودآگاهانه، نگاهِ خواننده را متوجه چشم‌اندازهایی تازه کند. سپهری به دلیل داشتن احوال، ذهنیت و دریافت‌هایی غریب، ناگزیر از رویکرد به زبانی نامتعارف و سمبولیسمی ویژه و مبتنی بر نگرش شهودی بوده است. در این راستا، به زیبایی‌شناسی خاصی دست یافته و شعرش در مسیری از آشنایی‌زدایی معنایی، زبانی، تصویری و سمبولیک، حرکت کرده است. همین مختصات، او را به عنوان شاعری متفاوت و مدرن در روزگار ما مطرح ساخته است. 
این نوشتار، ابعادی از سمبولیسم سپهری و چگونگی بهره‌مندی وی را از کلمات، اشیا و موجودات در حوزه‌ی نگرش شهودی و عرفانی وی، بررسی نموده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Intuition, Symbol and Sepehri's Poems

چکیده [English]

Sohrab Sepehri, the contemporary innovative literary stylist poet, has always employed a symbolic and, at the same time, a peculiar language which is unique by itself. In general, his poem is a symbolic and a poetic description of a kind of mysticism intelligible to common people. Through drawing upon poetic elements, phenomenon, and lexicon, Sepehri has tried to awaken the unconscious nature of his readers and divert their attention to new horizons. Due to his mentality and also his peculiar understanding of the events, he has had to resort to an unusual and symbolic language based on intuition. In this way, he has achieved a certain kind of aestheticism in his works. Semantic, linguistic, imagery and symbolic defamiliarization can be traced in his poetry. These very peculiarities have made him a different and modern poet in our time. The present paper reviews some aspects of Sepehri's symbolism through exploring his use of words, objects and the living things as perceived through his intuition and mysticism.

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Sepehri
  • Symbol
  • Imagery
  • Mysticism
  • Intuition
آشوری، داریوش. (1375) باغ تنهایی. (یادنامه‌ی سهراب سپهری)، به کوشش حمید سیاهپوش، تهران : سهیل.
آنده، میشل. (1369) «چرا برای کودکان می‌نویسیم». ترجمه‌ی حسن پستا، پویش (مجموعه‌ای درباره‌ی هنر و ادبیات کودکان و نوجوانان)، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، زمستان، (صص 37 -51).
اُشو، راجینیش. (1382) تائوئیزم و عرفان شرق دور. ترجمه‌ی فرشته جنیدی، تهران:  هدایت الهی. 
باباچاهی، علی. (1377) گزاره‌های منفرد. تهران: نشر نارنج.
پاشایی، علی. (1376) ‌هایکو شعر ژاپنی از آغاز تا امروز. تهران: چشمه.
جلیلی، فروغ. (1378) آیینه‌ای بی‌طرح (آشنایی‌زدایی در شعر شاعران امروز). تبریز: آیدین.
چوپرا، دیپاک. (1381) پرسش و پاسخ. ترجمه‌ی رامین بشارتی، تهران: گفتار.
چوپرا، دیپاک. (1386) ذهن بی‌انتها، جسم پردوام. ترجمه‌ی مهدی قراچه داغی، تهران: آسیم.
حسینی، صالح. (1371) نیلوفر خاموش، نظری به شعر سهراب سپهری. تهران:  نیلوفر.
حقوقی، محمد. (1378) شعر زمان ما. سهراب سپهری. تهران: صدر.
دلاشو، م. لوفر. (1364)  زبان رمزی افسانه‌ها. ترجمه‌ی جلال ستاری،  تهران: توس.
دوبوکور، مونیک. (1373) رمزهای زنده جان. ترجمه‌ی جلال ستاری، تهران: مرکز. 
دورانت، ویل. (1383) لذات فلسفه(پژوهشی در سرگذشت و سرنوشت بشر). ترجمه‌ی عباس زریاب، تهران: علمی ‌و فرهنگی.
دوروژمون، دنی. (1374) اسطوره‌های عشق. ترجمه جلال ستاری، تهران: نشانه.
رازی، نجم‌الدین. (دایه) (1374) مرصادالعباد. به اهتمام محمدامین ریاحی، تهران: علمی ‌و فرهنگی.
سپهری، سهراب. (1363) هشت کتاب (مجموعه اشعار سپهری). تهران: طهوری.
سرکوهی، فرج. (1375) «عارفی غریب در دیار عاشقان». باغ تنهایی (یادنامه‌ی سهراب سپهری)، به کوشش حمید سیاهپوش، تهران: سهیل.
شایگان، داریوش. (1371) بت‌های ذهنی و خاطره‌ی ازلی. تهران: امیرکبیر.
شمیسا، سیروس. (1368) «مسافری چون آب». کیهان فرهنگی، سال6، ش2،  اردیبهشت، (صص 28 - 31)
شوپنهاور، آرتور. (1375) هنر و زیبایی‌شناسی. ترجمه‌ی فواد روحانی، تهران: زریاب.
فروزانفر، بدیع الزمان. (1345) ترجمه‌ی رساله‌ی قشیریه. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
کاسیرر، ارنست. (1378) فلسفه‌ی صورت‌های سمبولیک. ترجمه‌ی یداله موقن، تهران: هرمس.
لوکا، نیانه تی. (1362) سخن بودا. ترجمه‌ی ع. پاشایی، تهران: طهوری.
محیط، احمد. (1369) «خلاقیت هنری، آفرینش زیبایی». ماهنامه‌ی گردون، سال 1، ش2، آذرماه (صص12-15).
مصفا، محمد جعفر. (1382) آگاهی. تهران: پریشان.
مورتی، کریشنا. (1384) حضور در هستی. ترجمه‌ی محمدجعفر مصفا، تهران: قطره.
نفیسی، آذر. (1370) «نقد فرم‌گرا – کشف خلاق منتقد». ماهنامه گردون، سال1، ش 17 و 18، شهریور، (صص 14 - 18).
نیوتن، اریک. (1381) معنی زیبایی. ترجمه‌ی پرویز مرزبان، تهران: علمی‌و فرهنگی.
ولف، فرد آلن. (1384) متافیزیک از نگاه فیزیک (زمان‌ها و جهان­های موازی). ترجمه‌ی شهریار شهرستانی، تهران: یاهو.
هجویری، علی عثمان. (1383) کشف المحجوب. مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر محمود عابدی، تهران: سروش.
یونگ، کارل گوستاو. (1372) انسان و سمبول‌هایش. ترجمه ابوطالب صارمی، تهران:  امیرکبیر.
یونگ، کارل گوستاو. (1382) روان‌شناسی و دین. ترجمه‌ی فواد روحانی، تهران:  علمی‌ و فرهنگی.
یونگ، کارل گوستاو. (1383) روان‌شناسی ضمیر ناخودآگاه. ترجمه‌ی محمدعلی امیری، تهران: علمی‌ و فرهنگی.