خوانشی لاکانی از غمنامه رستم و اسفندیار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه رازی

چکیده

روانکاوی فروید و به تبع آن نقد روانکاوی به دلیل وجود پاره‌ای از مشکلات اساسی و عمده از جمله فروکاست‌ شدید و فردی شده این نظریه، مورد انتقاد بسیاری از روانشناسان و منتقدان قرار گرفت. فیلسوف و روانکاوِ پساساختارگرایِ فرانسوی، ژاک لاکان، با اصلاح این تناقض‌ها، رهیافت نوینی را نسبت به این یافته‌ی فروید، پیش روی همگان قرار داد و روانکاوی را از تنگنای محدود فردی به گستره اجتماع و نظم حاکم بر آن ارتقاء ببخشد. این جستار برآن است تا ضمن بیان نقش عمده پدر/قانون(و نه مادر) در هویت‌یابی سوژه، از گذرگاه این اندیشه‌ها، خوانشی متفاوت از متن باز و قابل تأویلِ غم‌نامه‌ی رستم و اسفندیار را به خوانندگان عرضه بدارد و به واسطه‌ی آن، تناقضات درونی و متوهم‌وار این پدر قانون‌گذار (که در این داستان گشتاسب نمود آن است) را درباره‌ی حس ربوده شدن لذتش، و انتقال این حس به سوژه/اسفندیار آشکار نماید تا در نهایت زوایای پنهان و علل اصلی به وجود آمدن این غم‌نامه‌ را از دیدگاهی نو بررسی کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Lacanian reading from Rostam and Esfandiar threnode

نویسنده [English]

  • behrouz mehri
چکیده [English]

Due to some of the major problems such as the reductive individualism in Freudian psychoanalysis, it has been severely criticized by many psychologists and critics alike. The French post- structuralist philosopher and psychoanalyst, Jacques Lacan, builds upon Freud, corrects his contradictions, and puts forward a new approach, releasing psychoanalysis from the limitations of Freudian individualism, extending it to the scope of community and its systematic order.This article refers to the major role of father / law in the identity formation of the subject and offers a new reading of the tragic text which is open to new interpretations. The Lacanian reading of the text exposes the internal and illusory contradictions of the father/law --Gushtāsb-- who feels his pleasure has been abducted and transfers this feeling to Esfandyār, the subject. Examining the psychological states of the characters from a new vantage point helps us to understand the hidden factors and major reasons behind this tragedy.
Keywords: Esfandyār, Father, lack, Rustam, subject, lack, Gushtāsb, Lacan
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criticism
  • Esfandiar
  • Father
  • lack
  • Lacan
  • Rostam

مراجع

آیدنلو، سجاد. (1379). «اسفندیار و رویین تنی او در شاهنامه». مجله‌ی فرهنگ و هنر، شماره 28، صص 42-47.
احمدی، شیده. (1386). «ژاک لاکان و نقد روان­کاوی معاصر».پژوهش­نامه فرهنگستان هنر، شماره 4، صص93- 108.
ارسطو. (1369). فن شعر. ترجمه­ی عبدالحسین زرین­کوب، تهران: امیرکبیر.
استاورا کاکیس، یانیس. (1392). لاکان و امر سیاسی. ترجمه­ی محمدعلی جعفری، تهران: ققنوس.
اسحاقیان، جواد. (1381). «مکتب لاکان و روان­شناسی ساختارگرا در نقد ادبی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه، آذر، صص30-35.
امیرقاسمی، مینو. (1379). «گشتاسب از اوستا تا شاهنامه». مجله­ی شعر، شماره­ی 28، صص 48- 53.
ایگلتون، تری. (1368). نظریه­ی ادبی. ترجمه­ی عباس مخبر، تهران: مرکز.
پاینده، حسین. (1388). «نقد شعر زمستان از منظر نظریه­ی روان­کاوی لاکان». فصلنامه‌ی زبان و ادبیات فارسی، شماره‌ی 42، صص 27ـ 46.
تاجیک، محمدرضا. (1386). «روان­کاوی و سیاست»، پژوهش علوم سیاسی، شماره‌ی 4، صص 19- 45
چاوش­اکبری، رحیم. (1385). «اساطیر و داستان­های شاهنامه:چشم‌زخم زدن به شاهنامه». حافظ، شماره‌ی 27، صص 84- 86.
دیچز، دیوید. (1379). شیوه­های نقد ادبی. ترجمه­ی محمّدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، تهران: علمی.
راباته، ژان میشل. (1382). «پیش درآمدی بر ژاک لاکان». ترجمه­ی فتاح محمدی، ارغنون، شماره­ی 22، صص 193ـ 227.
راگلند، الی. (1384). «مفهوم رانه­ی مرگ در نزد لاکان». ترجمه­ی شهریار وقفی­پور، ارغنون، شماره‌ی 26 و 27، صص 314 – 381.
ژیژک، اسلاوی. (1389). عینیت و ایدئولوژی. ترجمه‌ی علی بهروزی، تهران: طرح نو.
شمیسا، سیروس. (1376). طرح اصلی داستان رستم و اسفندیار (همراه با مباحثی در آیین مهر). تهران: میترا.
فردوسی، ابوالقاسم. (1388). شاهنامه. به تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: مرکزدائره‌المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی اسلامی).
فروید، زیگموند. ( 1382 ). «ورای اصل لذّت». ترجمه­ی یوسف اباذری، ارغنون، شماره‌ی 21، صص 25-82.
فیست، جس و فیست، گریگوری جی . (1384). نظریه­های شخصیت. ترجمه­ی یحیی سیدمحمدی، تهران: روان
قریب، مهدی. (1374). «بازخوانی داستان رستم و اسفندیار از شاهنامه­ی فردوسی». ایران‌شناسی، سال 7، صص 357-372.
کزازی، میرجلال­الدین. (1365). «نقدی بر رزم­نامه­ی رستم و اسفندیار». رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره‌ی 8، صص24 -31.
کلیگز، مری. (1388). درسنامه­ نظریه­ی ادبی. ترجمه‌ی جلال سخنور و دیگران، تهران: اختران.
گوئرین و دیگران. (1372ـ 1373). کاربرد روا­­ن­شناسی در نقد ادبی. ترجمه‌ی حسین پاینده، فرهنگ و هنر، شماره‌ی 24، زمستان و بهار، صص281ـ 289.
موللی، کرامت. ­(1391). مبانی روان­کاوی فروید ـ لکان. تهران: نی.
وجدانی، فریده. (1384). «تأملی دیگر در رویین­تنی اسفندیار». نشریه­ی آموزش زبان و ادبیات فارسی، شماره73: صص4-9.
وکیلی، شروین. (1389). «مفهوم دروغ در ایران باستان». ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، شماره‌ی 20، صص 129-154.
هومر، شون. (1388). ژاک لاکان. ترجمه‌ی محمّدعلی جعفری و سیّدابراهیم طاهانی، تهران: ققنوس.
Harari, J. V. ed. (1979). Textual Strategies: Perspectives in Post- structuralism, Cornell University Press.
Herodoti. (1988). Historiae, (ed. C. Hude). Oxford: Oxford Classical Text.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار