بازشناخت نظریة «گذار فرامن قوم ایرانی از احکام غریزه‌محور شاه» در داستان سیاوش (با تکیه بر دیدگاه ادبی‌ـ روانکاوانة فروید)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضوهیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

این جستار ، بر بنیاد دیدگاه‌های فروید به طرح دیدگاهی ادبی‌ـ روانکاوانه می‌پردازد؛ اساس این دیدگاه، بر یافتن پاسخِ این پرسش استوار است که آیا می‌توان به وسیله‌ی نقد روانکاوانه‌ی داستان سیاوش، پیوندی در میانه‌ی رخدادهای این داستان با تغییر احکام ‌فرامنیِ قوم ایرانی، یافت؟ با چنین رویکردی است که یک دیدگاهی نوین ادبی‌ـ‌ روان‌کاوانه، هم‌راستا با پرسش فوق مطرح می‌گردد: سیاوش، قربانی گذارِ فرامنِ قوم ایرانی از احکامِ غریزه محورِ شاه است؛ دیدگاهی که نگارندگان، از نقد روانکاوانه‌ی داستان سیاوش، به‌سان ابزاری برای اثبات آن‌ بهره می‌برند. بر اساس این دیدگاه، رویدادهای زندگی و مرگ سیاوش، بخشی از باورهایی را که در ذهن و فرامنِ مردم نهادینه شده بود به چالش کشیده است؛ مهم‌ترینِ این باورهای نهادینه شده در فرامن ایرانیان، آن بود که حکم شاهی همواره هم‌راستای احکام فرامنی است و البته این بدان سبب بود که احکام فرامنی در آن زمان، بیش از هر چیز تحت تأثیر و حتی ساخته‌ی احکام شاهی بود. در داستان سیاوش شاهد چالش‌هایی هستیم که فرامن ایرانیان را درگیر خود می‌کند و شرایط را برای عبور از فرامن شاه‌ساخته‌ی قوم ایرانی به فرامنی فراشاهانه مهیا می‌سازد. امری که فرهنگ ایرانی را از عصر خداشاهی به عصر نوینی وارد می‌کند و سبب می‌گردد که ایرانیان یک گام از پذیرش خودکامگی حکومت‌ها فاصله گیرند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Recognition of Siavash's story based on a psychoanalytic -Literary opinion: Siavash, the victim of a consciousness transition of Iranian people from the Instinct - based Provisions of the King (With

نویسنده [English]

  • Ali Sadeghi Manesh 2
1
2
چکیده [English]

This study proposes a literary-psychoanalytic theory built upon Freud's paradigm. In short, through a psychoanalytic criticism of the story of Siavash, researchers try to find out whether it is possible to trace a relation between the events of the story and the shifting paradigm of Persian superego. With this approach, a modern literary- psychoanalytic theory emerges in line with the above question. Siavash is sacrificed in order for the Persian superego to move beyond the Instinct-based Provisions of the King. Researchers benefit from the psychoanalytic Criticism of the story of Siavash as a tool to defend the thesis. Based on this theory, issues such as the life and death of Siavash, partly challenge the beliefs embedded in the conscious and unconscious mind of Persians. The most important of these beliefs was that King's verdict at any time and order is moral and it was because the Persian superego was shaped and constructed by royal provisions more than anything else; this paradigm is challenged throughout the story of Siavash and the way is paved for the political and psychological transition of Persians from the rule of GodKing to a new phase in which the nation begins to refuse tyranny.
Keywords: Siāvash, Shāhnāmah, Firdawsī, Freud, superego, psychoanalysis

کلیدواژه‌ها [English]

  • Siavash's story
  • The Shahnameh of Ferdowsi
  • Freud
  • conscience of Iranian people
  • psychoanalytic critism

مراجع

استونز، راب. (1388). متفکران بزرگ جامعه­شناسی. ترجمه­ی مهرداد میردامادی، تهران: نشر مرکز.
امامی، حسن. (1382). «تجلی میترائیسم در شاهنامه». فصل‌نامه­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند، سال 3،شماره 3، صص 5ـ20.
شایگان­فر، حمیدرضا. (1386).  نقد ادبی(معرفی مکاتب نقد، همراه با نقد و تحلیل متونی از ادب فارسی). تهران: دستان.
شمیسا، سیروس. (1385). نقد ادبی. تهران: میترا.
شولتز، دوان و شولتز، سیدنی­الن. (1384). تاریخ روان‌شناسی نوین. ترجمه­ی علی اکبر سیف و دیگران، تهران: دوران.
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1386). نظریه‌های شخصیت. ترجمه­ی یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش.
طغیانی، اسحاق و خسروی، اشرف. (1389). «تحلیل روان­کاوانه­ی شخصیت سودابه و رودابه». کاوش­نامه­ی زبان و ادبیات فارسی، سال 11، شماره­ی 21، صص9ـ38.
فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
فروید، زیگموند. (1382 الف). تفسیر خواب. ترجمه­ی شیوا رویگران، تهران: مرکز.
ـــــــــــــــــ. (1382 ب). «رئوس نظریه روان­کاوی». ترجمه­ی حسین پاینده، ارغنون، سال 9، شماره­22، صص1ـ74.
ـــــــــــــــــ. (1382پ). «ورای اصل لذت». ترجمه­ی یوسف اباذری، ارغنون، سال 9، شماره­ی21،صص25ـ82 .
ـــــــــــــــــ.  (1387). موسی و یکتاپرستی. ترجمه­ی هورا رهبری، تهران: فرهنگ صبا.
ـــــــــــــــــ. (1382ت). «ناخودآگاه». ترجمه­ی شهریار وقفی­پور، ارغنون، سال 9،شماره­ی 21، صص133ـ152.
قشقایی، سعید و رضایی، محمدهادی. (1388).«تحلیل روان­کاوانه­ی شخصیت گُردآفرید». ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، سال 5، شماره­ی14، صص99ـ128.
مرادی، مهران و امین، احمد. (1385). «تحلیل روانشناسی شخصیت و زندگی فریدون در شاهنامه فردوسی بر پایه­ی مکتب روان­کاوی زیگموند فروید». زبان و ادب، سال 10، شماره­ی 27، صص92 ـ113.
مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقدادبی (از افلاطون تا عصرحاضر). تهران: فکرروز.
هرگنهان، بی.آر. (1389). تاریخ روان­شناسی. ترجمه­ی یحیی سیدمحمدی، تهران: ارسباران.
یاحقی، محمدجعفر. (1375). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران: سروش.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار