نقدی بر تصحیح اشعار تاریخ ذوالقرنین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیات علمی دانشگاه جهرم

چکیده

چکیده
تصحیح نسخه‌های خطّی، از کارهای ارزشمند علمی، در یک قرن اخیر است که زمینه‌ی احیای بسیاری از آثار منظوم و منثور گذشته را فراهم کرده‌است. این کار، باعث شده تا متون علمی، ادبی، تاریخی و دینی بسیاری، در دسترس علاقه‌مندان به تاریخ، ادبیات و فرهنگ ایران قرار گیرد. تاریخ ذو‌القرنین، اثر خاوری شیرازی، یکی از این متون تاریخی و از منابع دست‌اوّل دوره‌ی فتحعلی‌شاه قاجار است که مؤلّف در آن، بسیاری از وقایع تاریخی و اجتماعی آن دوره را به رشته‌ی تحریر در آورده‌است. این کتاب، در دو جلد با مقدمه و تصحیح ناصر افشار‌فر، به چاپ رسیده و در آن نزدیک به دو‌هزار بیت از خاوری، در موضوعات مختلف آمده، که به آن اهمیت خاصی بخشیده‌است.
در این مقاله، ابتدا اشکالات مقدمه‌ی مصحّح و حواشی متن را بررسی می‌کنیم و سپس به نقد تصحیح اشعار دو هزار بیتی کتاب، به لحاظ محتوا، خوانش متن، فنون تصحیح و نگارش، می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A criticism on correction of poems of Tarikh e zolqarnain

چکیده [English]

The correction of literary and historical manuscripts is a valuable academic pursuit throughout the last hundred years, helping the revival of many classics written in verse or prose. As a result, scientific, literary, historical and religious texts have been rendered accessible to those interested in Iran’s history, literature, and culture. Ẕolqarnayn History, by Khāvarī Shīrāzī, is a historical text and a first-hand source dating back to the time of Fathali Shah Qajar. Many of the historical and social events of that period are recorded in the book. It has been published in two volumes; Nāsīr Afshārfar has corrected the manuscript and has added an introduction to it. The two thousand lines that appear in the book under different subjects have given it particular significance. In this article, we, first, investigate the defects in the introduction and marginal notes, then; we attend to the criticism of all the corrections made to the two thousand lines in terms of content, reading, writing and techniques of correction.
Keywords: The History of Ẕolqarnayn, correction, content, reading, writing.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Zolgharnain history
  • correction
  • content
  • text readability
  • writing
خاوری شیرازی، میرزا فضل‌الله. (1379). تذکره­ی خاوری. تصحیح میرهاشم محدث، زنجان: زنگان.  
خاوری شیرازی، میرزا فضل‌الله. (1380). تاریخ ذوالقرنین. تصحیح ناصر افشار­فر، تهران: سازمان چاپ و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شعبانی، بهرام. (1387). مقدمه و تصحیح دیوان خاوری شیرازی. پایان‌نامه­ی دکتری دانشگاه اصفهان.
دیوان بیگی شیرازی، احمد. (1364). حدیقة الشّعرا. تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: زرین.
رکن‌زاده آدمیت، محمدحسین. (1338). دانشمندان و سخن‌سرایان فارس. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
فرهنگستان زبان وادب فارسی. (1385). دستور خط فارسی. تهران: آثار.
فسایی، میرزاحسن. (1382). فارسنامه­ی ناصری. تصحیح منصور رستگار فسایی، تهران: امیرکبیر.      
قاجار، محمودمیرزا. (1346). سفینة المحمود. تصحیح عبدالرسول خیامپور، مؤسسه­ی تاریخ و فرهنگ ایران.
گرّوسی، فاضل‌خان. (1376).  انجمن خاقان. تصحیح توفیق سبحانی، تهران: روزنه.
مایل هروی، نجیب. (1380). تاریخ نسخه­پردازی و تصحیح انتقادی نسخه­های خطی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مفتون دنبلی، عبدالرزاق. (1342).  نگارستان دارا. به کوشش عبدالرسول خیامپور، تبریز: شرکت چاپ کتاب آذربایجان. 
نواب شیرازی، (بسمل) حاج علی‌اکبر. (1371). تذکره­ی دلگشا. تصحیح و تحشیه­ی منصور رستگار فسایی، شیراز: نوید.
هدایت، رضاقلی­خان. (1380). تاریخ روضه الصفا. تصحیح جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
همایی، جلال‌الدین. (1367). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: مؤسسه­ی نشر هما.