حقوق اسرای جنگی در شاهنامه فردوسی با استناد بر کنوانسیون سوم ژنو (1949)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

از جمله مصادیق بارز حقوق بشردوستانه در مخاصمات بین‌المللی، قواعد مربوط به چگونگی رفتار با اسرای جنگی است که قدرت اجرایی بیشتری نیز نسبت به سایر مقررات مربوط دارد. از میان پیمان‌نامه‌های بین‌المللی، کنوانسیون سوم ژنو، مصوب (1949) مهم‌ترین و جامع‌ترین سند در حمایت از حقوق اسرای جنگی است. بحث اسارت از جمله موضوعات قابل توجه در شاهنامه هم به‌شمار می‌آید که در خلال جنگ‌ها و با نمونه‌های گوناگون و گاه متفاوتی از سوی شاعر، دیده می‌شود و از آنجا که این اثر به دلیل وسعت همه‌جانبه‌، دربردارنده آداب و قوانین جنگ و مظاهر تمدنی اقوام ایرانی و انیرانی از روزگار کهن در این حوزه است، یکی از غنی‌ترین و مهم-ترین منابعی است که می‌تواند بازتابی از عناصر آیینی و سیاسی حکومت‌ها را پیرامون حقوق اسرا در ادوار مختلف تاریخی نمایان سازد.
هدف این پژوهش بررسی ابعاد گوناگون حقوق اسرای جنگی در شاهنامه و تحلیل آن بر مبنای مواد و بندهای کنوانسیون سوم ژنو است. بررسی‌های انجام شده، نشان‌ می‌دهد که شاهان ایرانیِ شاهنامه، نسبت به شاهان انیرانی به حقوق و کرامت انسانی اسرا بیشتر پایبند بوده و برخوردی بشردوستانه‌تر با آنان داشته‌اند؛ از سویی، توجه به حقوق اسرا در دوره تاریخی، به‌ویژه در میان شاهان ساسانی، نسبت به دو دوره دیگر محسوس‌تر است و در این میان، زنهاردهی به اسیران بیشترین نمونه‌ها را در بر می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Rights of Prisoners of War in Shahnameh According to the Third Geneva Convention (1949)

نویسندگان [English]

  • somayeh ershadi 1
  • ahmad zakeri 2
1 PhD student of Persian literature, Karaj, Islamic Azad University, Karaj, Iran.
2 Department of persian Langue Literature, karaj Branch. Iislamic Azad University. Karaj. Iran
چکیده [English]

The Rights of Prisoners of War in Shahnameh
According to the Third Geneva Convention (1949)
 
S. Ershadi*                   A. Zakeri**
Islamic Azad University of Iran, Karaj Branch
Abstract
One of the significant aspects of human rights in international conflicts that actually has greater executive power than other relevant provisions is the rules governing the treatment of prisoners of war. Among the international treaties, the Third Geneva Convention, adopted in 1949, is the most important and the most comprehensive document on the protection of the rights of prisoners of war. Captivity and discussion about the rights of prisoners of wars is one of the remarkable issues in Shahnameh that is seen during the wars and with various and sometimes different patterns by the poet. Since Shahnameh includes the customs and laws of war and represents Iranian civilization as well as other ethnicities of the ancient times in this area, it is one of the richest and important resources that can reveal aspects of rituals and policies of governments about the rights of prisoners in different historical periods. This study aims to evaluate different aspects of the rights of prisoners of war in Shahnameh based on the articles and provisions of the Third Geneva Convention. It is argued that Iranian kings in Shahnameh in comparison to non-Iranian kings were more committed to the human dignity and rights of prisoners of war and behaved more humanely towards  them. On the other hand, respecting the rights of prisoners of war in the historical period, especially among the Sassanid Kings, is more tangible than the other two periods and it mainly covers securing the prisoners. 
Keywords: prisoners of war, the rights of prisoners of war, the Third Geneva Convention, Shahnameh.



* PH. D. candidate in Persian Language & Literature, ershadi.s92@gmail.com


** Associate Prof of Persian Language & Literature, a- zakeri@kiau.ac.ir 

کلیدواژه‌ها [English]

  • prisoners
  • war
  • the rights of prisoners of war
  • the Third Geneva Convention
  • Shahnameh

مراجع

آقاحسینی، حسین و ربانی، رسول. (1383). «تحلیلی بر مسایل اجتماعی در نخستین داستان‌های شاهنامه (داستان­های گیومرث، هوشنگ و طهمورث)». نشریه­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورهجدید، شماره­ 15، صص1-22.
احمدی، مسلم. (1390). «راه‌بردها و فنون جنگ در شاهنامه». فصل‌نامه­ی مدیریت نظامی، سال 11، شماره­ 42، صص 147-180.   
اوستا. (1385). گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. ج 1 و 2، تهران: مروارید.
اوشیدری، جهانگیر. (1371). دانشنامه­ی مزدیسنا. تهران: مرکز.
برزگر خالقی، محمدرضا. (1379). «دیو در شاهنامه». متن­پژوهشی ادبی، سال 3، شماره­ 13، صص 76-100.
 
بهارمست، احمد. (1313). فرماندهی خداوند جنگ: سپهبد فردوسی. تهران: بی­جا. 
پریش­روی، عباس. (1390). «پژوهشی در معنی واژه­ی کاس در شاهنامه­ی فردوسی». فصلنامه­ی گیلان ما، سال 11، شماره­ 3، ص 268.
پیرنیا، حسن. (1362). تاریخ باستانی ایران. تهران: دنیای کتاب.
ثعالبی نیشابوری، عبدالملک­بن­محمدبن­اسماعیل. (1368). تاریخ ثعالبی. با دیباچه­ی مجتبی مینوی و مقدمه و ترجمه­ی محمد فضائلی، تهران: نقره.
جنیدی، فریدون. (1384). حقوق جهان در ایران باستان. تهران: بلخ.
حسن­دوست، محمد. (1393). فرهنگ ریشه­شناختی زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
خالقی مطلق، جلال. (1391). یادداشت­های شاهنامه. ج1-3، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژو­هش­های ایرانی اسلامی).
داعی، علی.(1387). حقوق اسیران جنگی در حقوق بین­الملل بشردوستانه. تهران: پیام آزادگان.
سرامی، قدمعلی. (1392). از رنگ گل تا رنج خار: شکل­شناسی داستان­های شاهنامه. تهران: علمی و فرهنگی.
شهزادی، رستم. (1387). قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان؛ گفتاری درباره­ی کتاب ماتیکان هزار داتستان. به کوشش مهرانگیز شهزادی، تهران: فروهر.
غفاری­فرد، عباسقلی. (1389). تاریخ سخت­کشی. تهران: نگاه.
فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. به تصحیح جلال خالقی مطلق، جلد1-8، تهران: مرکز دائره­المعارف بزرگ اسلامی.
فرزانه، محسن. (1369). سیری در شاهنامه: اندر کشف رمز ضحاک. تهران: گوته.
فره­وشی، بهرام. (1388). فرهنگ فارسی به پهلوی. تهران: دانشگاه تهران.
قاسمی، اسماعیل. (1389). قواعد حقوق جنگ در شاهنامه. پایان­نامه‌ی کارشناسی‌ ارشد حقوق دانشگاه پیام نور تهران.
کخ، هاید ماری. (1376). از زبان داریوش. ترجمه­ی پرویز رجبی، تهران: کارنگ.
کریستین سن، آرتور. (1385). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه­ی رشید یاسمی، تهران: صدای معاصر.
کنوانسیون سوم ژنو. (1949).راجع به معامله با اسیران جنگی، مورخ 12 اوت.
گزنفون. (1383). کورش­نامه. ترجمه­ی رضا مشایخی، تهران: علمی و فرهنگی.
محقق، مصطفی. (1374). مبانی و توسعه­ی مترقیانه­ی حقوق بین­الملل بشردوستانه. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، مؤسسه­ی آموزش عالی دانشگاه امام صادق (ع).
ممتاز، جمشید. (1377). حقوق بشر در تحولات بین­المللی. تهران: دادگستر.
موسوی میرکلایی، سیدطه. (1392). «راهکارها و ضمانت اجراهای حقوق بین­الملل بشردوستانه با تأکید بر ماده­ی 1 مشترک کنوانسیون­های ژنو 1949». مجله­ی حقوقی دادگستری، دوره 77، شماره­ 83، صص151-182.
میرزایی، مریم. (1391). جنبه­های حقوق بشردوستانه در شاهنامه و مقایسه با حقوق بشر. پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
ناتل خانلری، پرویز. (1313). «سپاه و جنگ در شاهنامه­ی فردوسی». مهر، سال2، شماره­ 5 و 6، صص 569-578.
هابیل، عبدالحمید. (1388). زندان، زندانی و شکنجه در شاهنامه و گرشاسب‌نامه. پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار