نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا جوان ¹
• کتایون کتیبه ²
• سمیرا بختیاری‌نسب ³

¹ دانش‌آموخته‌ی کارشناسی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز ‏

² دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

³ دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

چکیده

منظومه‌ی اسرارالولایه از آثار میرزاابوالقاسم رازشیرازی، عارف شیعی قرن سیزدهم هجری‌قمری، است. پژوهش حاضر که به شیوه‌ی توصیفی‌-تحلیلی و با کمک منابع کتابخانه‌ای و مراجعه به چهار نسخه‌ی خطّی و یک نسخه‌ی چاپ‌سنگی انجام شده‌، به معرفی شاعر، شالوده‌ی اندیشگانی او و ویژگی‌های منظومه‌ی اسرارالولایه می‌پردازد. ازنظر ساختاری، اسرارالولایه شامل سه بخش است. متن در بخش میانی با پرداختن به نبردهای حضرت علی (ع) و کرامت‌های ایشان در زمره‌ی حماسه‌ی ‌دینی قلمداد می‌شود؛ امّا در بخش ابتدایی و پایانی، متن آشکارا بر مباحث عمیق عرفانی متمرکز است. آنچه باعث انسجام ساختار این اثر و ارتباط سه بخش آن با یکدیگر می‌شود، مفهوم ولایت است. راز شیرازی در ابتدا و انتهای اثر به باطن ولیّ و در میانه‌ی آن به ظاهر او پرداخته است. بدین‌ترتیب او با جایگزین ‌کردن مفهوم ابرانسان یا قهرمان با مفهوم ولیّ، دو ویژگی مهم به اسرارالولایه بخشیده است: ۱. این مثنوی را با ساختاری منسجم در مرز میان حماسه‌ی دینی و حماسه‌ی عرفانی قرار داده‌است؛ ۲. با جدا کردن (نسبی) مباحث عرفانی و حماسی از یکدیگر، هوشمندانه دو وجه ظاهر و باطن ولیّ را در ساختار اثر گنجانده است و به مخاطب عرضه می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

• اسرارالولایه
• حماسه‌ی دینی
• حماسه‌ی عرفانی
• راز شیرازی
• ولایت

موضوعات

• متون عرفانی

عنوان مقاله [English]

Raz Shirazi’s Asrar al-Velayeh: A Religious and Mystical Epic

نویسندگان [English]

• Reza Javan ¹
• Katayoon Katibeh ²
• Samira Bakhtiari nasab ³

¹ BA Graduated in Persian Language and Literature of Shiraz University

² PHD of Persian Language and Literature in Tarbiat Modares University

³ PhD in Persian Language and Literature of Shiraz University

چکیده [English]

Asrar al-Velayeh is one of the works of Mirza Abulqasem Raz Shirazi, the Shia mystic of the 13th century AH. The present research, which is conducted with a descriptive-analytical method using library sources, refers to four manuscripts and one lithographic version of this book in order to introduce the poet, his intellectual foundation, and the stylistic features of the poem. Using difficult Arabic words and verbal and philosophical terms, using Arabic poems, using poems of other poets, being influenced by the style of Ferdowsi's Shahnameh in the narration of battles, the abundance of literary allusions to verses and hadiths, frequent Quranic elements and terms are the most important stylistic features of this mystical text. From a structural point of view, Asrar al-Velayah consists of three parts: the middle part of the text is about the battles of Imam Ali and his honors and is considered a religious epic; but the beginning and the end of the text are clearly focused on deep mystical topics. The concept of “velayat” is what makes the structure of this work coherent and connects its three parts. At the beginning and the end of the work, Raz Shirazi deals with the internal concept of “vali” and in the middle with its external concept. In this way, by replacing the concept of superhuman or hero with the concept of vali, he gives two important features to Asrar al-Velayah; first, he places this poem in the form of couplet (mansavi) with a coherent structure on the border between a religious epic and a mystical epic; second, by almost separating the mystical and epic topics from each other, he intelligently includes both the external and internal aspects of the concept of vali in the structure of the work and presents it to the audience.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Raz Shirazi
• Asrar al-Velayah
• religious epic
• mystical epic
• velayat