نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ناصر جابری ¹
• سمیه شرونی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

² استاد مدعو گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

چکیده

مولانا صوفی محمد هراتی شاعر گمنام قرن نهم هجری است. با آنکه اشعار قابل‌تأملی در زمینه‌ی اطعمه سروده است، در تذکره­ها و منابع شناخته‌شده نامی از او و طرز شاعرانگی­اش نیست. گمنامی و درعین‌حال قابلیتش در زمینه‌ی اطعمه‌سرایی بستری برای انجام تحقیقی برای معرفی او و شیوه‌های نقیضه‌سرایی او شد. روش تحقیق تحلیلی‌-تطبیقی‌-توصیفی است. بدین‌گونه که معیار شعر اطعمه دیوان بسحق بوده است و بر اساس عملکرد او و مطالعه‌ی تطبیقی آن با دیوان صوفی، گونه‌ها و سبک و سیاق صوفی هروی تبیین شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که صوفی هروی در انواع اشعار و مطالبی که با موضوع اطعمه سروده و نگاشته، از بسحق متأثر بوده است؛ اما برخی ویژگی‌ها  کار او را متفاوت و قابل‌توجه کرده است. در زمینه‌ی غزل آنچه شعر او را متفاوت کرده است، بسامد استفاده از فضای عشق و عرفان است. او غذا را معشوق قرار داده و به کمک فضای آیرونیکِ شعر حافظ که بیشترین استقبال را از آن داشته است، برخی از مفاهیم عرفانی را برای ایجاد یک فضای آیرونیک به کار گرفته است. بر این اساس راوی در شعر او خوراک‌ستایی است که شمسِ دلخواهش نان است و از مشرق تنور طلوع می‌کند و تکه‌نانی در نظر او بر دو جهان برتری دارد. علاوه‌براین فضای آیرونیک، او در زمینه‌های دیگری مانند استعاره، تشبیه، استثنا و... برای غنای تصاویر نقیضی خود بهره برده است و ازاین‌نظر علاقه‌مندان شعر طنز با خواندن اشعار او از استحصال خنده و ظرافت تهی‌دست نخواهند ماند.
 

کلیدواژه‌ها

• واژه‌های کلیدی: بسحق اطعمه
• صوفی محمد هراتی
• طنز
• نقیضه‌ی اطعمه.  

موضوعات

• متون نظم

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Literary Status and Abilities of Sufi Haravi in Writing Food Satire and His Techniques of Humor-writing with a Look at His Influence from Boshāq At’ameh

نویسندگان [English]

• Naser Jaberi ¹
• Somayeh Sharooni ²

¹ Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Persian Gulf University, Bushehr

² Department of Persian Language and Literature, Persian Gulf University, Bushehr

چکیده [English]

Abstract
Sufi Mohammad Haravi is a little-known poet of the 9th century AH (15th century CE). Although he has composed appreciable poems in the field of food satire, he and his poetic style are seldom mentioned in well-known biographies and sources. His anonymity, combined with his capabilities in satire, provides a basis for conducting research to introduce him and his methods in writing satirical works. The hypothesis of this research is that Sufi Haravi, while adopting the style of Boshaq (satire), demonstrates innovation and creativity. The research methodology employed is analytical-comparative-descriptive, using the criterion of "at'ameh" (food) poetry from Boshaq’s Divan and comparing it with Sufi Haravi's style, genre, and context. This study demonstrates that Sufi Haravi has been influenced by the topics and themes of "at'ameh" poetry in various verses and writings, but certain characteristics distinguish his work and make it noteworthy. In the realm of "Ghazal", what sets his poetry apart is the frequency of utilizing the realms of love and mysticism. He places food as the beloved and employs Hafez's ironic poetic space, which has received the most acclaim, to incorporate certain mystical concepts and create an ironic atmosphere. Accordingly, the narrator in his poetry is a food seeker, and his desired beloved is bread, which rises from the eastern oven, and in his view, a piece of bread surpasses the two worlds. In addition to this ironic atmosphere, he utilizes techniques such as metaphor, simile, exception, etc., to enhance the richness of his contrasting imagery.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Satire
• food parodies
• Sufi Mohammad Haravi
• Boshaq At'ameh