نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسندگان

• امیر سلطان محمدی ¹
• سید منصور سادات ابراهیمی ²

¹ دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

² دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان ، ایران

چکیده

خاقانی از شاعران دشوارگوی زبان فارسی است که این دشوارگویی عامل دست­بردها و تحریف­ هایی برای آسان ­سازی اشعار او شده است؛ البته گاه نیز خط فارسی و دقت خاقانی در بهره­ گیری از خاصیت این خط در جناس­سازی عامل گشتگی در شعر او شده ­است. این همان‌چیزی است که جناس یا ایهام تصحیف گویند. خاقانی در پرداخت ایهام یا جناس تصحیف ذهن مخاطب را به‌سمت وجهی می­برد که منظور نیست؛ اما فضای بیت آن را تمهید کرده ­است. همین نکته باعث ورود وجه متبادر به متن به‌جای وجه متبادرعنه شده ­است و این تحریف وضعیت معنایی مبهم و چالش برای مصححان و شارحان بیت ایجاد کرده است. البته با تدقیق در فضای نسخه ­شناسی و معنایی بیت، می­توان شکل اصح آن را دریافت و مورد تصحیفی آن را هم که خاقانی در ذهن داشته ­است، حدس زد. با بررسی، تدقیق و تحقیق در برخی از ابیات مشخص می­شود که وجوه صحیح «اشتاد» و «بنات» در ابیات مصحَح به وجوه سقیم «استاد» و «نبات» بدل شده ­اند و به تَبَعِ آن و به طبع شروح نیز خالی از ایرادی نیست.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

• اشتاد (استاد!)
• بنات (نبات!)
• خاقانی
• نسخه ­پژوهی

موضوعات

• متون نظم

عنوان مقاله [English]

(Short Article): Investigation of Two Distortions (Ashtad and Banat) in Khaqani’s Divan

نویسندگان [English]

• Amir Soltan Mohammadi ¹
• Mansoor Sadat ebrahimi ²

¹ PHd candidate, in Persian Language and Literature of Isfahan University, Isfahan, Iran

² PHD candidate, in Persian Language and Literature of Isfahan University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Khaqani is one of the poets of Persian literature whose poems are difficult to read. The difficulty of his poems had subjected them to many distortions in diction (called Tas’hif in Persian) with the aim of making them simpler. One of the sources of difficulty in Khaqani’s poetry is his artistry in making use of the characteristics of Persian writing system. This is known as pun or ambiguity of distortion or “Iham-e Tashif” in Persian, a figure of speech in which the audience’s mind is directed toward the second meaning of a word in the poem but that meaning is absent from the line while it only establishes a horizontal connection with one or two other words in the line. This figure of speech creates a difficult semantic situation in the poem. The commentators of the verses have also had problems in correcting and explaining the poems. By carefully consulting different manuscripts and studying the meaning of the poems, one can understand the correct form of the distorted words. Therefore, through a careful examination of some of Khaqani’s poems, the researchers were able to find out that the words “oshtad” and “banat” have been incorrectly changed into the words “ostad” and “nabat” which create some problems in the meaning of the poems, too.
 
 




 

کلیدواژه‌ها [English]

• Khaqani
• codicology
• oshtad (ostad!)
• banat (nabat!)