نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسندگان

• امیر سلطان محمدی ¹
• سید منصور سادات ابراهیمی ²

¹ دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی

² دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

خاقانی از شعرای دشوارگوی زبان فارسی است که این دشوارگویی عامل دست‌بردها و تحریف‌هایی برای آسان‌سازی اشعار او گشته‌است. البته گاه نیز خط فارسی و دقت خاقانی در بهره‌گیری از خاصیت این خط در جناس‌سازی عامل گشتگی در شعر او شده‌است. این همان چیزی است که جناس یا ایهام تصحیف گویند. طبعاً خاقانی در پرداخت ایهام یا جناس تصحیف ذهن مخاطب را به سمت وجهی می‌برد که منظور نیست اما فضای بیت آن را تمهید کرده‌است. همین نکته باعث ورود وجه متبادر به متن به جای وجه متبادرعنه شده‌است. این تحریف باعث ایجاد وضعیت معنایی مبهم و چالش برای مصححان و شارحان بیت گردیده‌است. البته با تدقیق در فضای نسخه‌شناسی و معنایی بیت، می‌توان شکل اصح آن را دریافت و مورد تصحیفی آن را هم که خاقانی در ذهن داشته‌است، حدس زد. با بررسی، تدقیق و تحقیق در برخی از ابیات مشخص می‌شود که وجوه صحیح «اشتاد» و «بنات» در ابیات مصحَح به وجوه سقیم «استاد» و «نبات» بدل شده‌اند و به تَبَعِ آن و به طبع شروح نیز خالی از ایرادی نیست.

کلیدواژه‌ها

• خاقانی
• نسخه‌پژوهی
• اشتاد (استاد!)
• بنات (نبات!)

موضوعات

• متون نظم

عنوان مقاله [English]

Investigation of two distortions (Eshtad and Banat) in the Khaqani court

نویسنده [English]

• Mansoor Sadat ebrahimi ²

¹

² Isfahan University

چکیده [English]

Khagani is one of the poets whose poems are difficult. The difficulty of his lyrics has caused his lyrics to be distorted to make them easy. Of course, the Persian script has sometimes been the factor of distortion in Khaqani's poems. This is what is called a Tashif pun. In this space, the audience's mind goes to the direction provided in the verse, but the poet means something else. This point makes the wrong thing replace the right thing. These distortions create a difficult semantic situation in the verse. The commentators of the verses have also had problems in correcting and explaining the verse. By carefully studying the space and meaning of the verse and researching the other parts of the verse, one can understand the correct state of the distorted word. By examining some verses of Khaqani, it was found that the correct words "Eshtad" and "Banat" have been changed to the words "ostad" and "Nabat".

کلیدواژه‌ها [English]

• Khaqani
• research version
• Eshtad (Master!)
• Banat (Nabat!)