نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ماریه نورالدینی گچینی ¹
• مهدی دهرامی ²
• حشمت اله آذرمکان ¹

¹ گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، هرمزگان، ایران

² گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم اسنانی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، کرمان، ایران

چکیده

سرایش و خلق هر اثر ادبی انگیزه و سببی دارد که نویسنده یا شاعر در بیشتر مواقع بدان اشاره می‌کند و گاهی نیز برحسب دلایل برون متنی می‌توان به آن پی برد. توجه به ذکر تالیف به حدی است که در بیشتر منظومه‌ها، بخشی از مقدمه اثر بدان اختصاص یافته است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است و هدف آن بررسی سبب تالیف منظومه‌های روایی عاشقانه فارسی تا قرن هشتم است و سعی دارد نشان دهد شاعران چه انگیزه‌هایی برای سرایش اثر خود داشته‌اند و آیا همواره آنچه شاعر در سبب تالیف آورده قابل پذیرش است یا موضوعی خیالی و بن‌مایه‌ای ادبی محسوب می‌شود. این مقاله با بررسی سبب تالیف در نوزده منظومه غنایی تا قرن هشتم نشان داده که آنها در دو دسته مولف‌محور و مخاطب‌محور جای می‌گیرند. در نوع نخست شاعر منفعت شخصی و فردی مثل ماندگاری نام نیک و نشان‌دادن توانایی و مهارت خود یا دریافت صله مدنظر داشته و در نوع دوم، شاعر منظومه‌ای را به سفارش دیگران و اجابت درخواست آنها سروده است. پربسامدترین سبب تالیف سفارش دیگران از جمله صاحبان قدرت و درباریان است که در دوازده اثر بدان اشاره شده است. مردم پسندی و تمایل آنها به داستان‌های عاشقانه نیز دومین انگیزه سرایش محسوب می‌شود که هردو انگیزه مخاطب‌محور است. از میان صاحبان منظومه‌های مورد بررسی، نظامی توجه خاصی به ثبت آن داشته و بخش مستقلی بدان اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

• سبب تالیف
• منظومه فارسی
• ادبیات غنایی
• مقدمه‌سرایی

موضوعات

• ادبیات قدیم

عنوان مقاله [English]

The reason for the composition of Persian lyric poems until the 8th century

نویسندگان [English]

• marieh nooradini gachini ¹
• mahdi dehrami ²
• Heshmatollah Azarmakan ¹

¹ Department of Persian Language and Literature, Hormozgan University, Bandar Abbas, Hormozgan, Iran

² Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Jiroft University, Jiroft, Kerman, Iran

چکیده [English]

The writing and creation of every literary work has a motivation and a reason that the writer or poet refers to in most cases, and sometimes it can be understood based on extratextual reasons. The attention to mention the authorship is so much that in most of the poems, a part of the introduction of the work is dedicated to it. This article has been done with a descriptive and analytical method and its purpose is to investigate the reason for the composition of Persian lyrical poems until the 8th century and it tries to show what motivations the poets had for composing their work and whether what the poet gave as the reason for the composition is always acceptable or an imaginary issue. And it is considered a literary source. The reason for writings can be divided into two categories: self-centered and other-centered. In the first type, the poet has a personal and individual benefit, such as perpetuating his good name, showing his ability and skill, or receiving a favor, and in the second type, the poet has written a poem at the request of others and in response to their requests. Sometimes, for some reasons, the poet did not mention the real motivation, and it can be understood in terms of currents of the period or goals such as competition and challenge with others.

کلیدواژه‌ها [English]

• Author's reason
• Persian poetry
• lyrical literature
• introduction