نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ماریه نورالدینی گچینی ¹
• مهدی دهرامی ²
• حشمت اله آذرمکان ³

¹ کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، هرمزگان، ایران

² دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم اسنانی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، کرمان، ایران

³ استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، هرمزگان، ایران

چکیده

سرایش و خلق هر اثر ادبی انگیزه و سببی دارد که نویسنده یا شاعر در بیشتر مواقع بدان اشاره می‌کند و گاهی نیز برحسب دلایل برون متنی می‌توان به آن پی برد. توجه به ذکر تالیف به حدی است که در بیشتر منظومه‌ها، بخشی از مقدمه اثر بدان اختصاص یافته است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است و هدف آن بررسی سبب تالیف منظومه‌های روایی عاشقانه فارسی تا قرن هشتم است و سعی دارد نشان دهد شاعران چه انگیزه‌هایی برای سرایش اثر خود داشته‌اند و آیا همواره آنچه شاعر در سبب تالیف آورده قابل پذیرش است یا موضوعی خیالی و بن‌مایه‌ای ادبی محسوب می‌شود. این مقاله با بررسی سبب تالیف در نوزده منظومه غنایی تا قرن هشتم نشان داده که آنها در دو دسته مولف‌محور و مخاطب‌محور جای می‌گیرند. در نوع نخست شاعر منفعت شخصی و فردی مثل ماندگاری نام نیک و نشان‌دادن توانایی و مهارت خود یا دریافت صله مدنظر داشته و در نوع دوم، شاعر منظومه‌ای را به سفارش دیگران و اجابت درخواست آنها سروده است. پربسامدترین سبب تالیف سفارش دیگران از جمله صاحبان قدرت و درباریان است که در دوازده اثر بدان اشاره شده است. مردم پسندی و تمایل آنها به داستان‌های عاشقانه نیز دومین انگیزه سرایش محسوب می‌شود که هردو انگیزه مخاطب‌محور است. از میان صاحبان منظومه‌های مورد بررسی، نظامی توجه خاصی به ثبت آن داشته و بخش مستقلی بدان اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

• سبب تالیف
• منظومه فارسی
• ادبیات غنایی
• مقدمه‌سرایی

موضوعات

• ادبیات قدیم

عنوان مقاله [English]

Origins of Persian Romantic Narrative Poems Up to the Eighth Century A.H.

نویسندگان [English]

• Marieh Nooradini gachini ¹
• Mahdi Dehrami ²
• Heshmatollah Azarmakan ³

¹ MA in Persian Language and Literature, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Hormozgan, Iran

² Associate Prof in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Jiroft University, Jiroft, Kerman, Iran

³ Assistant prof in Persian Language and Literature, Hormozgan University, Bandar Abbas, Hormozgan, Iran

چکیده [English]

The creation of any literary work has a motivation or a reason to which the writer often refers or which can be deduced from extra textual situations. The importance of mentioning the cause of composition is such that in most epic poems, a part of the preface is dedicated to this. This article is conducted through a descriptive-analytical method, aiming to explore the reasons for composing Persian romantic narrative masnavis up to the eighth century A.H. It seeks to show what motivations poets had for composing their works and whether what the poet states as the cause of composition is always acceptable or should be treated as a fictional subject and an artistic motif.This article, by analyzing the reasons for composition in nineteen lyrical poems until the eighth century A.H., shows that these works fall into two categories: author-centered and audience-centered. In the first type, the poet has personal and individual benefits in mind, such as gaining of a good name, demonstrating his/her ability and skill, or receiving rewards from patrons. In the second type, the poet composes the poem at the request of others. The most common reason for composition is the commission by others, including those in power and courtiers, which is referenced in twelve works. Popular appeal and the public attraction to romantic stories are also considered the second motivation for composition, both of which are audience-centered. Among the authors of the poems examined, Nezami gives special attention to recording this reason and has dedicated a separate section to it. This article aims to explore the motivations and reasons that poets have considered in composing lyrical poems. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• cause of composition
• Persian narrative poems
• lyrical literature
• preface‎