نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• فاطمه سادات طاهری

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکدهادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه کاشان. کاشان. ایران.

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی رویکردی بینارشته‌ای است که زبان، جامعه، ایدئولوژی و قدرت از مؤلفه‌های اصلی آن شمرده‌می-شوند. ون‌دایک، به‌عنوان یکی از نظریه‌پردازان تحلیل گفتمان انتقادی با مطرح‌کردن مربع ایدئولوژیک خویش، به‌دنبال تبیین چگونگی اثرگذاری ایدئولوژی در متون اجتماعی- شناختی است؛ باتوجه به تأثیر متقابل جامعه و ادبیات، نگارنده می‌کوشد طبق نظریه‌ی ون‌دایک، قصیده‌ی «نامه‌ی اهل خراسان» انوری را -که تظلم‌نامۀ مردم خراسان به حاکم سمرقند ‌است- با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر متن شعر و پاسخ به این پرسش که انوری در این قصیده کدام‌یک از راهبردهای چهارگانه‌ی تحلیل گفتمان انتقادی ون‌دایک را برای برجسته‌کردن ویژگی‌های منفی دیگری و تقویت ویژگی-های مثبت خود/خودی به‌کارگرفته‌است؟، بررسی‌‌کند. یافته‌ها نشان‌می‌دهد انوری بدون اشاره به ویژگی‌های منفی خود/خودی و ویژگی‌های مثبت غیرخودی/دیگری با تمهیدات واژگانی، نحوی و بلاغی به بزرگ‌نمایی ویژگی‌های منفی دیگری و ویژگی‌های مثبت خود/خودی می‌پردازد تا ازطریق قدرت حاصل از کنترل ذهن مخاطب، وی را اقناع‌کند تا به هدف خود که مبتنی‌بر ایدئولوژی عدالت‌طلبی و ظلم‌ستیزی است، دست‌یابد.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل گفتمان انتقادی
• ون‌دایک
• انوری
• قصیده‌ی نامه‌ی اهل خراسان
• ایدئولوژی

موضوعات

• ادبیات قدیم

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Anvari’s Ode, "Name-ye Ahl-e Khorasan”, Based on Van Dijk's Critical Discourse Analysis

نویسنده [English]

• fatemesadat taheri

Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages. University of Kashan, Kashan. Iran.

چکیده [English]

Theory of critical discourse analysis. Critical discourse analysis is an interdisciplinary approach that considers language, society, ideology, and power as its primary components. Van Dijke is one of the theorists of critical discourse analysis who, by proposing his ideological square, seeks to explain how ideology affects socio-cognitive texts. Considering the mutual influence of society and literature, the author attempts to examine Anvari's ode "Letter from the People of Khorasan" - which is a complaint from the people of Khorasan to the ruler of Samarqand - using a descriptive-analytical method based on the text of the ode and answering the question: which of Van Dijk's four critical discourse analysis strategies does Anvari use in this ode to emphasize other's negative characteristics and to strengthen self's positive characteristics? It is determined that Anvari, without referring to the negative characteristics of self and the positive attributes of non-self/others, with lexical, syntactic, and rhetorical schemes to magnify other negative characteristics and positive characteristics. He tries to convince the audience through the power of controlling their mind to achieve their goal, which is based on the ideology of justice and anti-tyranny.

کلیدواژه‌ها [English]

• The Ode "Name-ye Ahl-e Khorasan" (A letter from the people of Khorasan)
• Anvari
• Van Dijk
• Critical Discourse Analysis
• Ideology