نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمیدرضا فهندژسعدی ¹
• عباس پارساطلب ²

¹ دانشگاه تهران

² خراسان رضوی - سبزوار - میدان سربداران - خ بهارستان - ک 6 - پ 1

چکیده

یکی از آثار ماندگار و کاربردی در پژوهش‌های معاصر شعر فارسی، فرهنگ‌ سخنوران است که به کوشش عبدالرسول خیّامپور در دو جلد تدوین یافته است. مؤلّف در این اثر، فهرستی از تخلّصِ شاعران فارسی‌زبان را بر اساس حروفِ الفبا ترتیب داده است که پژوهش‌گر می‌تواند با مراجعه به تخلّص شاعر مورد نظر خود، منابعی را دربارۀ آن سراینده شناسایی کند. این فرهنگ با همۀ ارج و اهمیّتی که دارد، مانندِ هر اثر بزرگ دیگر، خالی از ایراد و اشکال نیست و گویا تاکنون توجّه ناقدان و صاحب‎نظران را به خود جلب نکرده است. مقالۀ حاضر می‌کوشد به‌اختصار، تعدادی از همین مشکلات و چالش‌ها را که خواننده در استفاده از فرهنگ سخنوران با آن‌ها مواجه می‌شود، با دیگر پژوهش‌گران در میان بگذارد. از عمده ایرادهای این اثر، ایجادِ دو یا چند مدخل برای یک شاعر است. همین امر سبب می‌شود که خواننده هنگام رجوع به یک مدخل، از دیگر مدخل‌ها و اطّلاعاتی که در ذیلِ آن‌ها آمده است، بازبماند. به همین منظور، در این یادداشت ابتدا مقدّمه‌ای در معرّفی فرهنگ سخنوران و شیوۀ نگارش آن خواهد آمد. در ادامه، خواننده با برجسته‌ترین علّت‌هایی که باعث شده در این فرهنگ برای بعضی شعرا، دو یا چند مدخل ایجاد شود، آشنا خواهد شد و درمی‌یابد که مؤلّف گاه برای یک شاعر، هم با نام و هم با تخلّص، مدخل ایجاد کرده است؛ چنان‌که در مواردی، هم با شهرت و هم با اسم. گاه تصحیف موجب دو یا چندگانه‌خوانی شده است. در مواردی مؤلّف خود القابی را برای یک شاعر برساخته و دو یا چند مدخل در نظر گرفته است. بعضی از سرایندگانِ بدون تخلّص، با دو نسبت، مدخل شده‌اند. در جاهایی نیز، دو تخلّصِ کاملاً مشابه، و به صورت متوالی، برای یک شاعر مدخل شده است.

کلیدواژه‌ها

• تخلّص
• خیّامپور
• شاعران فارس
• فرهنگ سخنوران
• مدخل
• نقد

موضوعات

• نقد

عنوان مقاله [English]

A critique on the "Farhang-e Sokhanvaran" based on the poets of Fars province

نویسندگان [English]

• Hamidreza FahandejSaadi ¹
• Abbas Parsatalab ²

¹ univercity of Tehran

² Razavi Khorasan - Sabzevar - Sarbedaran Square - Baharestan St. - A 6 - P1

چکیده [English]

One of the lasting and useful works in the contemporary researches of Persian poetry is the Dictionary of Poets (Farhang-e Sokhanvaran), which was edited in two volumes by the effort of Abdul Rasul Khayampour. In this work, the author has organized a list of Persian-language poets' pen name (takhallos) based on the letters of the alphabet, so that the researcher can identify sources about that poet by referring to the poet's pen name of his choice. This Dictionary, with all its honor and importance, like any other great work, is not free of problems, and it seems that it has not attracted the attention of critics and experts. The present article tries to briefly share with other researchers some of the same problems and challenges that the reader faces in using the Farhang-e Sokhanvaran. One of the main problems of this work is creating two or more entries for one poet. This causes the reader to avoid other entries and the information below them when referring to an entry. For this purpose, in this note, first there will be an introduction to introduce the Farhang-e Sokhanvaran and its writing style. In the following, the reader will get to know the most prominent reasons that caused two or more entries to be made in this dictionary for some poets, and will find out that the author sometimes made an entry for a poet, both by name and pen name; As in some cases, both with surname and name. Sometimes error in reading or writing (tashif) has caused two or multiple readings. In some cases, the author himself has made up titles for a poet and has considered two or more entries. Some poets without pen name have been entered with two references. In some places, two completely similar pen names, ...

کلیدواژه‌ها [English]

• pen name
• Khayampour
• poets of Fars province
• Farhang-e Sokhanvaran
• entry
• critique