نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدحسین نیکداراصل ¹
• فرود عبدالهی ²

¹ دانشیار . دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه یاسوج. یاسوج. ایران

² کارشناسی ارشد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

چکیده

نظامی گنجوی، از بزرگ‌ترین شاعران اثرگذار و صاحب سبک در داستان‌سرایی ادب فارسی، با آفرینش آثاری همچون «خسرو و شیرین» و «هفت‌پیکر» مضامینی همچون خیر و شر، عشق و وفاداری را در ادبیات فارسی جاودانه کرده است. این مضامین در بسیاری از آثار ادبی پس از او بازتاب یافته‌اند؛ از جمله در داستان‌ عامیانه‌ی «کوراوغلو». در این پژوهش، به شیوه توصیفی - تحلیلی، به بررسی مضامین وام‌گرفته از آثار نظامی در داستان‌های کوراوغلو پرداخته‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که شروع داستان «کوراوغلو» با مضمون خیر و شر، به‌ویژه در ماجرای کور شدن علی‌کیشی توسط حسن پاشا، به‌گونه‌ای مستقیم از گنبد پنجم «هفت‌پیکر» الهام گرفته است. به‌علاوه، نژاد اسبان در «کوراوغلو» که از دریاها می‌آیند، با نژاد اسب شبدیز در «خسرو و شیرین» همگونی‌های اساطیری دارند و آفرینش هر دو ریشه کهن ایرانی دارند و رفتارها و ظاهر اسبان(قیرآت و دورآت) در داستان کوراوغلو نیز با شبدیز و گلگون همانندی قابل‌توجه دارند.. عنصر خواب نیز در هر دو اثر به‌عنوان پیشگو و راهنما به‌کاررفته است. به‌طورکلی، این پژوهش نشان می‌دهد که داستان‌های کوراوغلو در مضامین بنیادین خود، همچون خیر و شر، تقدس اعداد ، سفر، چشمه زندگی‌بخش به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر آثار نظامی بوده‌اند. این تأثیرات نشان‌دهنده‌ی پیوندهای عمیق بینامتنی بین این آثار و تأکید بر نقش کلیدی نظامی در شکل‌گیری ساختار حماسی و عاشقانه این داستان‌هاست.

کلیدواژه‌ها

• کوراوغلو
• نظامی
• خسرو و شیرین
• هفت‌پیکر
• پنج‌گنج

موضوعات

• متون غنایی

عنوان مقاله [English]

Examining the Influence of Nizami Ganjavi's Works on the Folk Tale of Koroğlu, with a Focus on Haft Peykar and Khosrow and Shirin

نویسندگان [English]

• Mohammad Hossien Nikdarasl ¹
• Foroud Abdolahi ²

¹ Associate Professor . the Faculty of Literature and Human Sciences. Yasouj University. Yasuj Iran

² Master's degree, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Yasuj University, Yasuoj, Iran.

چکیده [English]

Nezami Ganjavi, one of the greatest and most influential poets and stylists in Persian storytelling, immortalized themes such as good and evil, love, and loyalty in Persian literature through masterpieces like Khosrow and Shirin and Haft Paykar. These themes have been reflected in many later literary works, including the folk tale Koroğlu. This study, conducted through a comparative approach based on the French school of comparative literature, considers linguistic differences and historical context as determining factors. The results indicate that the opening of the Koroğlu story—centered around the theme of good and evil, especially in the episode of Ali Kishi’s blinding by Hasan Pasha—is directly inspired by the fifth dome of Haft Paykar. Moreover, the horse breeds in Koroğlu, which emerge from the seas, show mythological similarities to Shabdiz’s breed in Khosrow and Shirin; both have ancient Iranian origins. The behavior and appearance of the horses (Gyrat and Dorat) in Koroğlu also bear notable resemblance to Shabdiz and Golgun. The motif of dreams likewise appears in both works as a prophetic and guiding element. Overall, this research demonstrates that the Koroğlu tales, in their fundamental themes—such as good and evil, the sanctity of numbers, journey, and the life-giving spring—have been directly and indirectly influenced by Nezami’s works.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Koroğlu
• Nezami
• Khosrow and Shirin
• Haft Peykar
• Panj Ganj