تحلیل میتوس‏های روایی لشکرکشی کیکاوس به مازندران در شاهنامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

2 دانشگاه بیرجند

چکیده

     روایت‏های شاهنامه به ویژه در قسمت پهلوانی دارای ساختاری مشابه است که از اصلی اسطوره‏ای در شیوه‏ی روایت پیروی می‏کند. شخصیت‏ها، کنش‏ها و ترتیب وقایع در این روایات به طور فراوانی همساز و همگام با بخش‏های روایت آن‏ها است. در این مقاله کوشش شد خوانشی نو با تکیه بر کهن‏الگوها و نمادهای نظریّه‏ی یونگ و تلفیق آن با نظرِ نورتروپ فرای درباره‏ی میتوس‏های شکل دهنده‏ی اثر ادبی، در بافت روایت منظومِ "حمله‏ی کیکاوس به مازندران" در شاهنامه‏ی فردوسی ارائه شود. به همین سبب نمادهای اسطوره‏ای این حکایت بررسی و مفاهیم آن به استناد بیان شد، سپس نقش این نمادها در پیرفتِ بخش‏های مختلف حکایت در ارتباط با میتوس‏های فرای بیان شد. در پایان روشن شد روایت مذکور داری سه بخش ساختاری است که بیانگرِ میتوس‏های تابستان، زمستان و بهار در نظریه‏ی نورتروپ فرای است و نمادها و کهن‏الگوهای هر بخش در خدمت ساختار میتوس همان بخش هستند. چنین رویکردی در دیگر روایت‏های شاهنامه هم‏چون حمله‏ی کیکاوس به هاماوران هم به روشنی قابل مشاهده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Archetypal Analysis of the Story of Keykavous Attack in Mazandaran

نویسنده [English]

  • aliakbar samkhaniani 2
1
2
چکیده [English]

Myth has close relations with literature and mythical concepts and foundations have been always present and have had different forms in poems, stories and narratives and so on. Young and Fry ideas on unconsciousness and myth have helped critics to make a new approach to mythically readout texts. In this essay it is tried to offer a new reading based on the Ancient Archetypes and Symbols in Young ideas and its combination with those of Northrop Fry on the nature mitoses forming a literary work, in context of verse story of “Keykavous Attack in Mazandaran” in Ferdowsi’s Shahname; therefore the mythical symbols of this story are reviewed and its concepts are expressed using different proofs, then the role of these symbols is determined in sequence of different sections of story in relation with the Fry’s mitoses. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahname
  • myth
  • Archetype
  • symbol
  • Mitosis

مراجع

امامی، نصرالله. (1385). مبانی و روش‏های نقد ادبی (با تجدید نظر و ویرایش جدید). تهران: جامی.
امینی، محمدرضا. (1381). «تحلیل اسطوره‌ی قهرمان در داستان ضحاک و فریدون بر اساس نظریه‌ی یونگ». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. دوره 17، پیاپی 34، شماره‌ی 2، صص 53-64.
تایسن، لُیس. (1387). نظریه‏های‏نقد ادبی معاصر. ترجمه‏ی مازیار حسین‏زاده و فاطمه حسینی، ویرایش حسین پاینده، تهران: نگاه امروز؛ حکایت قلم نوین.
ترقی، گلی. (1387). بزرگ بانوی هستی (اسطوره-نماد-صورازلی). تهران: نیلوفر.
جعفری­جزی، مسعود. (1378). سیر رمانتیسم در اروپا. تهران: مرکز.
رضایی‏دشت‏ارزنه، محمود. (1388). «رستم اژدهاکش و درفش اژدها پیکر». فصل­نامه‌ی پژوهش‌های ادبی، سال 6، شماره‌ی 24، صص 53-79.
روتون، ک. ک. (1385). اسطوره. ترجمه‏ی ابوالقاسم اسماعیل‏پور. تهران: مرکز.
ستّاری، جلال. (1381). جهان اسطوره‏شناسی. تهران: مرکز.
شمیسا، سیروس. (1388). نقد ادبی. تهران: میترا.
شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1388). فرهنگ نمادها (اساطیر، رؤیاها، رسوم، ایما و اشاره، اشکال و قوالب، چهره‏ها، رنگ‌ها، اعداد). ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، 5 جلد، تهران: جیحون.
فرای، نورتروپ. (1391). تحلیل نقد. ترجمه‏ی صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
فردوسی، ابوالقاسم. (1387). شاهنامه. به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تهران: قطره.
قائمی، فرزاد. (1389). «تحلیل انسان‏شناختی اسطوره‌ی اژدها و بن‏مایه‌ی تکرارشوند‌ه‌ی اژدهاکشی در اساطیر». مجلّه‏ی جستارهای ادبی، شماره‏‌ی 171، صص 1-26.
ــــــــــــــ . (1390). «تحلیل انسان‏شناختی اسطوره‌ی فر و کارکردهای آن در شاهنامه‌ی فردوسی و اساطیر آن». مجلّه‏ی جستارهای ادبی، شماره‌ی‏ 174، صص 113-148.
کمپبل، جوزف. (1387).  قهرمان هزار چهره. ترجمه‏ی شادی خسروپناه، مشهد: گل آفتاب
گرین، ویلفرید و همکاران. (1385). مبانی نقد ادبی. ترجمه‏ی فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر.
مورنو، آنتونیو. (1380). یونگ خدایان و انسان مدرن. ترجمه‏ی داریوش مهرجویی، تهران: مرکز.
واحددوست، مهوش. (1387). نهادینه‏های اساطیری در شاهنامه‌ی فردوسی. تهران: سروش.
وگلر، کریستوفر. (1390). ساختار اسطوره‏ای در داستان و فیلم‏نامه. ترجمه‏ی عبّاس اکبری، تهران: نیلوفر.
هال، کالوین‏اس و نوربادی، ورنون‏جی. (1375). مبانی روان‌شناسی یونگ. ترجمه‏ی محمّدحسین مقبل، تهران: جهاد دانشگاهی تربیت‏معلم.
یونگ، کارل گوستاو. (1368). چهار صورت مثالی. ترجمه‌ی پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
ــــــــــــــــــ. (1377). تحلیل رؤیا. ترجمه‏ی رضا رضایی، تهران: افکار.
ــــــــــــــــــ. (1386). انسان و سمبل‌هایش. ترجمه‏ی محمود سلطانیه، تهران: جام.
ــــــــــــــــــ. (1387). روا‏‏ن‏شناسی ضمیر ناخودآگاه. ترجمه‏ی محمد علی امیری، تهران: علمی و فرهنگی.
Cirlot. J.E. (1973). A Dictionary Of Symbols.Translated from Spanish Jack Sage. London: Routledge and Kegan Paul.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار