بررسی گونه‌ای نو از موسیقی کناری در قصاید خاقانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه کردستان، دانشکده علوم انسانی

چکیده

موضوع پژوهش حاضر بررسی گونه‌ای از موسیقی کناری در قصاید خاقانی است که تاکنون از نظر مغفول مانده است. خاقانی با بکارگیری حروف قافیه به شیوه‌ی اعنات در قصاید خود و استفاده از آن‌ها در کنار ردیف، ضمن رعایت تناسب با موضوع بیت و افزایش موسیقی کناری، به گونه‌ای هنرمندانه پیام خود را در ذهن خواننده تداعی می‌کند و با این کار بر موضوع مورد نظر خود نیز تأکید می‌ورزد؛ به عبارت دیگر، شاعر در محور افقی موضوع موردنظر خود را بیان می‌کند و در محور عمودی با استفاده از موسیقی کناری حاصل از تکرار حروف قافیه و ردیف، بر القای موضوع موردنظر خود تأکید می‌کند.روش پژوهش توصیفی است و داده‌ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوی، تحلیل گردیده است. نتیجه نشان می‌دهد بسامد استفاده‌ی خاقانی از ایجاد این نوع موسیقی کناری، موجب پدید آمدن یک ویژگی سبکی در قصاید وی گردیده است که تاکنون بدان توجه نشده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Study Of New Kinds Of Side Music in Khaqani’s Qasayed

چکیده [English]

The subject of the current research is a foray into a kind of lateral music in Khaqani’s odes, a feature neglected so far. Using the rhyming letters and perfect rhymes in his odes and applying them along with rhymes, Khaqani conveys his message to the reader artistically while maintaining decorum with the subject of the verse line and increasing the lateral music to emphasize his point. In other words, the poet expresses the subject in the horizontal plane while stressing his subject by incorporating lateral music achieved from the repeating rhyming letters and identical rhyme patterns. The research method is descriptive and the analysis is content analysis. The result shows that frequency of lateral music in Khaqani has led to a stylistics characteristic of his odes, a feature neglected up until now.
Key Words: Khaqani, Lateral Music, Perfect Rhyme, Rhyming Letters, Rhyme

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khaqani
  • Side Music
  • Perfect rhyme
  • . Rhyming Letters
  • identical rhyme
ابن اثیر الجزری، ضیاءالدین نصرالله. (1998). المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر. حقّقه و علّقه علیه شیخ کانل محمد عویضت، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن قیس رازی، شمس‌الدین محمد. (1373). المعجم فی معاییر اشعار العجم. به کوشش سیروس شمیسا، تهران: فردوس.
آقاسردار، نجفقلی. (1355). درّه نجفی. با تصحیح و تعلیقات و حواشی حسین آهی و مقدمه امیری فیروز کوهی. تهران: فروغی.
پارسا، سیداحمد. (1388): «هنجارگریزی­های خاقانی در ردیف قصاید». زبان و ادبیات فارسی، سال 17، شماره 11، شماره پیاپی66، صفحات 77-103.
تفتازانی، سعدالدین. (2003). مختصر السعد. (شرح تلخیص مفتاح العلوم). تحقیق: د. عبداحمید هنداوی، بیروت: مکتبه العصریه.
ــــــــــــــــــ (2002). المطوّل. تحقیق: د. عبداحمید هنداوی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
تاج­الحلاوی، علی­بن محمد. (1341). دقایق الشعر. به تصحیح سیدکاظم امام. تهران: دانشگاه تهران.
توسی، نصیرالدین. (1370). شعر و شاعری در آثار خواجه نصیرالدین توسی بانضمام متن کامل معیار الاشعار. تهران: فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حافظ شیرازی، شمس الدین محمّد. (1370). دیوان حافظ. به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه.
خاقانی، افضل­الدین بدیل. (1375). دیوان خاقانی. ویراسته­ی میرجلال­الدین کزازی، تهران: مرکز.
رامی‌تبریزی، شرف الدّین حسن بن محمد. (1341). حقایق الحدائق. به تصحیح سید کاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.
رجایی، محمد خلیل. (1376). معالم البلاغه. شیراز: دانشگاه شیراز.
سپهر، محمدتقی. (1351). براهین العجم. با حواشی و تعلیات سیدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
سلطان‌زاده، محمدعلی (1391). «موسیقی کناری در غزلیات خاقانی شروانی». رشد و آموزش زبان و ادب فارسی، شماره3، صص42- 45.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1372). مفلس کیمیافروش. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــ. (1373)، موسیقی شعر. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1373). سبک­شناسی. تهران: پیام نور.
صادقی‌نژاد، رامین. (1390). «بررسی سبک‌شناختی ردیف در غزل‌های سنایی و خاقانی». پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی. دوره 1، شماره 3، صص63-82.
طالبیان، یحیی و اسلامیت، مهدیّه. (1384): «ارزش چند جانبه ردیف در شعر حافظ». فصلنامه پژوهش­های ادبی، شماره 8، تابستان، صص1-28.
فخری اصفهانی، شمس‌الدین محمد. (1389). معیار جمالی و مفتاح ابواسحاقی. مصحّح: یحیی کاردگر، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
فشارکی، محمد. (1379). نقد بدیع. تهران: سمت.
کزازی، میرجلال­الدین. (1374). زیبایی­شناسی سخن پارسی 3 (بدیع). تهران: کتاب ماد.
ــــــــــــــــــــــ. (1368). رخسار صبح. تهران: مرکز.
کندلی، غفّار. (1382): «خاقانی و آرزوی خراسان». ساغری در میان سنگستان، به اهتمام جمشید علیزاده، تهران: مرکز.
مازندرانی، محمد‌هادی. (1376). انوارالبلاغه. تهران: قبله.
وحیدیان کامیار، تقی. (1379). بدیع از دیدگاه زیبایی­شناسی. تهران: دوستان.
الهاشمی، السیدحمد. (1377). جواهرالبلاغه. اشراف: محمدجمیل صدقی زهاوی، تهران: الهام.
همایی، جلال­الدین. (1370). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.