شعر پژوهی(بوستان ادب)

موضوع پژوهش حاضر بررسی گونه‌ای از موسیقی کناری در قصاید خاقانی است که تاکنون از نظر مغفول مانده است. خاقانی با بکارگیری حروف قافیه به شیوه‌ی اعنات در قصاید خود و استفاده از آن‌ها در کنار ردیف، ضمن رعایت ... بیشتر

مبانی زیبایی‌شناسی و چگونگی کارکرد عوامل انسجام در شعر با بررسی «کتیبه» اخوان ثالث و «خوابی در هیاهو» از سهراب سپهری

مریم درپر

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1393، صفحه 15-38

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1874

چکیده

مسأله‌ای که پژوهش حاضر بدان می‌پردازد، تأثیر مبانی زیبایی‌شناسی بر چگونگی کارکرد عوامل انسجام در شعر است؛ در الگوی انسجام متنی هالیدی و حسن، ارجاع، جایگزینی، حذف، عوامل ربطی و انسجام واژگانی ابزارهای ... بیشتر مسأله‌ای که پژوهش حاضر بدان می‌پردازد، تأثیر مبانی زیبایی‌شناسی بر چگونگی کارکرد عوامل انسجام در شعر است؛ در الگوی انسجام متنی هالیدی و حسن، ارجاع، جایگزینی، حذف، عوامل ربطی و انسجام واژگانی ابزارهای انسجام و دریافت پیام از متن برشمرده‌ شده ‌است. حال در پژوهش حاضر، این پرسش‌ها مطرح است که در شعر و کارکرد ادبی زبان چه عواملی می‌تواند سبب انسجام و در‌یافت پیام ‌شود؟ و در شعرهایی که فاقد انسجام به نظر می‌آیند، دریافت پیام از متن چگونه صورت می‌گیرد؟ همچنین به این پرسش اساسی می‌پردازیم که مبانی زیبایی‌شناسی چه تأثیری بر کارکرد عوامل انسجام در شعر دارند؟به منظور پاسخ به پرسش‌های فوق، شعر «کتیبه» از اخوان ثالث و «خوابی در هیاهو» از سهراب سپهری از نظر کارکرد عوامل انسجام مورد بررسی قرار گرفته‌ است؛ کارکرد قوی عوامل انسجام در «کتیبه» و ضعف یا فقدان آن‌ها در «خوابی در هیاهو» نشان داده شده و این نتیجه به دست آمده که شعر اخوان با اصول زیبایی‌شناسی کلاسیک که هنر را عبارت از هماهنگی، تناسب و اعتدال می‌داند، هم‌سو است و در پرتو این نگرش به انسجامی نیرومند دست یافته اما شعر «خوابی در هیاهو»ی سپهری و اشعاری مانند آن در مجموعه‌های «زندگی خوابها» و «آوار آفتاب» با اصول زیبایی شناسی مدرن و هنر سوررئالیستی هم‌جهت است.

چیستی و اقسام مرگ از منظر عطار

علی محمد ساجدی؛ محبوبه جباره ناصرو

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1393، صفحه 39-66

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1953

چکیده

چیستی و اقسام مرگ از منظر عطار چکیده مرگ از جمله رویدادهای رازآلود بشر از آغاز آفرینش بوده است. از آنجا که بشر همیشه ... بیشتر چیستی و اقسام مرگ از منظر عطار چکیده مرگ از جمله رویدادهای رازآلود بشر از آغاز آفرینش بوده است. از آنجا که بشر همیشه خود را با این پدیده مواجه دیده و از آن گریزان و ترسان بوده، دغدغهای همیشگی برای شناختن و شناساندن آن داشته است. بررسی اندیشهی مرگ از دیدگاه عطار، عارف توانمند قرن ششم هجری، توجه به این دغدغهی مشترک بشری است. مرور و تأمل بر کاربردهای واژهی مرگ و مترادفهای آن در آثار عطار، نشان میدهد که عطار به مرگ، بینشی چند جانبه دارد و هرگز در پی محدود کردن آن به معنایی خاص برنیامده؛ بلکه به فراخور موقعیت، هربار به یکی از معانی و جوانب آن پرداخته است؛ از این رو با توسعه در معنای مرگ، دو نوع مرگ را مطرح میکند: مرگ طبیعی و مرگ ارادی (عارفانهی عاشقانه). برجستهترین معنایی که عطار در آثار خویش برای مرگ آورده است، معنای اخیر است که در مقابل آن علاوه بر جسم و جان، بهشت نیز رنگ میبازد و حجاب راه به حساب میآید. از سوی دیگر، وی مرگ را امری همگانی و یکسان برای تمام موجودات عالم هستی میداند و همین به رخ کشیدن حادثهای است که همواره بر آدمی فاتح و غالب است و مانند سدّی عظیم و حادثهای گریزناپذیر در برابر خواستههای بیپایان آدمی رخ مینماید. از این رو بشر نه تنها نمیتواند هیچ تدبیری در مواجهه با آن بیندیشد؛ بلکه حتی هیچ علم و آگاهی نیز در این باره ندارد و تنها راه درمان این درد، تسلیم و خموشی است. از طرف دیگر؛ دنیا کاروانسرایی است که بشر مدتی محدود در آن زندگی میکند و سپس آن را در اختیار دیگران قرار میدهد. پس بشر باید بیدار بماند و آمادهی شنیدن آوای درای کاروان باشد. واژههای کلیدی:‌ مرگ،‌ عطار، عارف، ناپایداری، دنیا، زندگی، آخرت. 3/2/93

بررسی رباعیات خیام از منظر گفتمان شناسی انتقادی با بهره گیری از مؤلفه های جامعه شناختی-معنایی گفتمان مدار

مریم شریف؛ لطف الله یارمحمدی

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1393، صفحه 67-82

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1952

چکیده

با وجود روش های متعدد تحلیل گفتمان انتقادی در زبان انگلیسی٬ هنوز چارچوب تحلیلی مناسبی جهت مطالعه منابع غنی شعر و ادب فارسی در این زبان تعبیه نشده است. لذا٬ پژوهش حاضر کوششی است در چارچوب گفتمان شناسی ... بیشتر

سید علی صالحی، شعرِ گفتار و سمبولیسم

ناصر علیزاده؛ عباس باقی نژاد

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1393، صفحه 83-106

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1957

چکیده

سید علی صالحی، شناخته ‌شده‌ترین نماینده‌ی شعر گفتار است که در زبان محاوره، ظرفیت و قابلیت‌های تازه و شاعرانه‌ای را جُست‌و‌جو کرده‌است. شناختِ مناسبی که وی از زبان محاوره دارد و توفیقی که در بهره‌مندی ... بیشتر سید علی صالحی، شناخته ‌شده‌ترین نماینده‌ی شعر گفتار است که در زبان محاوره، ظرفیت و قابلیت‌های تازه و شاعرانه‌ای را جُست‌و‌جو کرده‌است. شناختِ مناسبی که وی از زبان محاوره دارد و توفیقی که در بهره‌مندی خلاقانه از آن یافته، منجر به ارائه‌ی گونه‌ی تازه و متفاوتی از شعرِ نو شده که خواص گفتاری را به عنوان اصلی‌ترین مختصه‌ی خود، حفظ می کند. صالحی زبان عامیانه را به بستری برای کُنش‌های شاعرانه تبدیل کرده؛ طوری که شگردهای شعری و هنریِ او به صورتِ بخشی از زبان محاوره درآمده و از روابطِ این زبان تبعیت می‌کنند. صمیت، جذابیت و عاطفیِ بودن، مختصه‌هایی بارز در کلامِ صالحی هستند که به واسطه‌ی لحنِ تخاطبی و استفاده‌ی فراگیر او از شگردهای روایت و گفتار، مثلِ دیالوگ، تک‌گویی درونی و بیرونی، همچنین به کارگیری حالات و رفتارهای گفتاری، مانند لحنِ شکوه و شکایت، سفارش و توصیه، یادآوری، سرزنش و غیره به وجود آمده و ارتباطِ عاطفی و نزدیکی را با مخاطب دامن زده است. سمبولیسمِ صالحی در حقیقت، برآیندی از تلفیق بیانِ گفتاری و عناصر و نشانه‌هایی عینی و ذهنی است که عواطف و اندیشه‌های وی را نمایندگی می‌کند. در این مقاله، ضمنِ اشاره به ابعادِ بهره‌مندی صالحی از امکانات و عناصر زبان گفتاری، کیفیت نمادپردازی و تکوینِ بیانِ سمبولیک وی در اشعارش تبیین شده‌است.

ابزارهای آفریننده انسجام متنی و پیوستارهای بلاغی در ویس و رامین

مسعود فروزنده؛ امین بنی طالبی

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1393، صفحه 107-134

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1873

چکیده

برخی از نظریه های زبانشناسی امکانات مفیدی را برای تحلیلِ متون ادبی پیش می نهند. یکی از این نظریه ها، نظریه هلیدی و حسن است. در این نظریه ارتباط معنایی، لفظی، نحوی یا منطقی جمله های یک متن «انسجام» ... بیشتر

بازتاب جنبه هایی از فرهنگ و ادبیات هند در شعر صائب

یحیی کاردگر

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1393، صفحه 135-160

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1853

چکیده

چکیده پیوند فرهنگی و ادبی ایران و هند در طول تاریخ، پیوندی استوار و غیر قابل انکار بوده و با فراز و فرودهای بسیار در گستر‌ه‌ی روزگاران استمرار داشته است.‌ ‌این پیوند در عصر صفویان ایران و گورگانیان ... بیشتر چکیده پیوند فرهنگی و ادبی ایران و هند در طول تاریخ، پیوندی استوار و غیر قابل انکار بوده و با فراز و فرودهای بسیار در گستر‌ه‌ی روزگاران استمرار داشته است.‌ ‌این پیوند در عصر صفویان ایران و گورگانیان هند به اوج خود رسیده که شعر و ادبیات این عصر، آیینه‌ی تمام‌نمای آن است. شعر صائب که نقطه‌ی اوج شعر این عصر است، با هنرمندی‌های بسیار، تعامل فرهنگی و ادبی این دو سرزمین را به تصویر کشیده به گونه‌ای که در آمیختگی فرهنگ و ادبیات ایران و هند یکی از ویژگی‌های بارز آن به شمار می آید: استقبال از شعر پارسی گویان هند، بهر‌ه‌گیری از سنّت‌های ادبی این سرزمین، به‌کارگیری زبان شعری شاعران پارسی گوی هند، تأثیر-پذیری از عاشقانه‌های ادبیات هند و سرانجام بازتاب فرهنگ، اعتقادات، آداب و رسوم هندوان، از جلوه‌های بارز پیوند فرهنگی و ادبی ایران و هند در شعر صائب است که درک و فهم شعر او و گر‌ه‌گشایی پیچیدگی‌های آن، بدون آگاهی از موارد مذکور، چندان آسان نیست. این مقاله با جستجو در دیوان صائب و استخراج ابیات مرتبط با موضوع و نقد و تحلیل و دسته‌بندی موارد استخراج شده و بهره‌گیری از پژوهش‌های این حوزه کوشیده است با معرفی برخی از جلو‌‌‌ه‌های فرهنگ و ادبیات هند در شعر صائب، راهی برای ورود به دنیای پر رمز و راز شعر او بگشاید. واژ‌ه‌های کلیدی: ادبیات، ایران،‌ شعر، صائب، فرهنگ، هند.

لزومِ تصحیحِ دوباره‌ی غزلیاتِ شمس

محمدیوسف نیری؛ الهام خلیلی جهرمی؛ شیرین رزمجو بختیاری

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1393، صفحه 161-186

https://doi.org/10.22099/jba.2014.1956

چکیده

تصحیح متون کهن همواره موردِ توجّه ادب دوستانی بوده که دغدغه‌شان فراهم کردن ِمتنی منقّح و نزدیک به گفتارِ مؤلف است. یکی از متونِ بحث برانگیز از لحاظ تصحیح، کلیّاتِ شمس تبریزی از جلال‌الدّین محمّد مولوی ... بیشتر

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 16 (1403)

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 2 (1389)

دوره 1 (1388)

دوره و شماره: دوره 6، شماره 2، شهریور 1393

بررسی گونه‌ای نو از موسیقی کناری در قصاید خاقانی

چکیده

مبانی زیبایی‌شناسی و چگونگی کارکرد عوامل انسجام در شعر با بررسی «کتیبه» اخوان ثالث و «خوابی در هیاهو» از سهراب سپهری

چکیده

چیستی و اقسام مرگ از منظر عطار

چکیده

بررسی رباعیات خیام از منظر گفتمان شناسی انتقادی با بهره گیری از مؤلفه های جامعه شناختی-معنایی گفتمان مدار

چکیده

سید علی صالحی، شعرِ گفتار و سمبولیسم

چکیده

ابزارهای آفریننده انسجام متنی و پیوستارهای بلاغی در ویس و رامین

چکیده

بازتاب جنبه هایی از فرهنگ و ادبیات هند در شعر صائب

چکیده

لزومِ تصحیحِ دوباره‌ی غزلیاتِ شمس

چکیده