چیستی و اقسام مرگ از منظر عطار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 دانشگاه قم

چکیده

چیستی و اقسام مرگ از منظر عطار
  
  چکیده                      
مرگ از جمله رویدادهای رازآلود بشر از آغاز آفرینش بوده است. از آن­جا که بشر همیشه خود را با این پدیده مواجه ­دیده و از آن گریزان و ترسان بوده، دغدغه­ای همیشگی برای شناختن و شناساندن آن داشته است. بررسی اندیشه­ی مرگ از دیدگاه عطار، عارف توانمند قرن ششم هجری، توجه به این دغدغه­ی مشترک بشری است. مرور و تأمل بر کاربردهای واژه­ی مرگ و مترادف­های آن در آثار عطار، نشان می­دهد که عطار به مرگ، بینشی چند جانبه دارد و هرگز در پی محدود کردن آن به معنایی خاص برنیامده؛ بلکه به فراخور موقعیت، هربار به یکی از معانی و جوانب آن پرداخته است؛ از این رو با توسعه­ در معنای مرگ، دو نوع مرگ را مطرح می­کند: مرگ طبیعی و مرگ ارادی (عارفانه­ی عاشقانه). برجسته­ترین معنایی که عطار در آثار خویش برای مرگ آورده است، معنای اخیر است که در مقابل آن علاوه بر جسم و جان، بهشت نیز رنگ می­بازد و حجاب راه به حساب می­آید. از سوی دیگر، وی مرگ را امری همگانی و یک­سان برای تمام موجودات عالم هستی می­داند و همین به رخ کشیدن حادثه­ای است که همواره بر آدمی فاتح و غالب است و مانند سدّی عظیم و حادثه­ای گریزناپذیر در برابر خواسته­های بی­پایان آدمی رخ می­نماید. از این رو بشر نه تنها نمی­تواند هیچ تدبیری در مواجهه با آن بیندیشد؛ بلکه حتی هیچ علم و آگاهی نیز در این باره ندارد و تنها راه درمان این درد، تسلیم و خموشی است. از طرف دیگر؛ دنیا کاروان­سرایی است که بشر مدتی محدود در آن زندگی می­کند و سپس آن را در اختیار دیگران قرار می­دهد. پس بشر باید بیدار بماند و آماده­ی شنیدن آوای درای کاروان باشد.
واژه­های کلیدی:‌ مرگ،‌ عطار، عارف، ناپایداری، دنیا، زندگی، آخرت.


3/2/93

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A study of the consept of death in Attar,s works

نویسندگان [English]

  • alimohammad sajedi 1
  • mahboube jabbare naserou 2
1 shiraz university
2
چکیده [English]

Death has been among the mysterious phenomena of human life since the Creation. Human has always tried to know and to make it known since he has always confronted the phenomenon and has been afraid of it. To take into consideration this common humankind concern, we will examine Attar of Nishapur’s perspective on death– the prominent mystic of sixth century AH. Applications of the word ‘death’ and its synonyms in Attaar's works shows that he has a multilateral understanding of it and he has never limited it's meaning; rather, according to a given context, he has utilized one of its meanings and aspects. Thus, by extending the meaning of the death, he designated two kinds of it: Natural death and voluntary death (mystical, romantic). The latter is the most outstanding perception of death in Attaar, that in the face of which not only body and soul, but also the heaven is degraded and seen as obscuring the truth. On the other hand, he understands death as universal and equal for all living beings, as overcoming and dominating humanity, as a huge obstacle and an inevitable fate that stands against the infinite desires of human beings. Therefore, , the human beings not only can't design or work out a plan or find a solution in the face of it, but has no knowledge about this overwhelming event, hence, the only way to treat the pain is submission and silence. On the other hand, this world is a caravansary and the man is a passenger sojourning in it for a short while, and then leaves it. Then, man must stay alert and be ready for the caravan's bell is sounded.
Key Words: Death, Attar of Nishapur, Mystic, Transience, World, Life, Hereafter.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "futurity(afterlife)"
  • "world"
  • "life"
  • "gnostic"."Attar"
  • "death"

مراجع

قرآن کریم. (1384). ترجمه‌ی مهدی الهی قمشه‌ای، تهران: سپهر.
 احمدی، بابک. (1376). چهار گزارش از تذکره‌الاولیاء. تهران: مرکز.
تولستوی، لئو. (1379). مرگ ایوان ایلیچ. ترجمه­ی علی­اصغر بهرامی، تهران: جوانه رشد.
حافظ، شمس الدین محمد. (1392). دیوان غزلیات. به کوشش خلیل خطیب­رهبر، تهران: انتشارات صفی­علیشاه.
خیام،‌ عمر ابن‌ابراهیم. (1381). رباعیات خیام. تصحیح، مقدمه و حواشی محمدعلی فروغی و قاسم غنی، همراه با ترجمه­ی انگلیسی فیتز جرالد، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی. تهران: ناهید.
دِ اونامونا، میگل. (1380). درد جاودانگی (سرشت سوگناک زندگی). ترجمه­ی بهاءالدین خرمشاهی، تهران: ناهید.
دنی، لئون. (1342). عالم پس از مرگ. ترجمه و اقتباس محمد بصیری، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.
رضازاده، سیدمحسن. (1383). مرگ و جاودانگی. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
ریتر، هلموت. (1374). سیری در آراء و احوال شیخ فریدالدین عطار نیشابوری. ترجمه­ی ‌عباس زریاب‌خویی و مهرآفاق بایبری، تهران: الهدی.
زرین­کوب، عبدالحسین. (1380). صدای بال سیمرغ. تهران: سخن.
شجیعی، پوران. (1373). جهان‌بینی عطار. تهران: مؤسسه نشر ویرایش. 
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1378). زبور پارسی. تهران: آگه.
شولتس، دوآن. (1387). روانشناسی کمال. ترجمه­ی گیتی خوشدل، تهران: پیکان.
شیروانی، علی. (1388). نهج البلاغه. قم: نسیم حیات.
طباطبایی، محمد حسین. (1361). حیات پس از مرگ. ترجمه­ی مهدی نبوی و صادق لاریجانی، تهران: نور فاطمه.
فروزانفر، بدیع‌الزمان. (40-1339). شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری. تهران: انجمن آثار ملی.
فروزانفر، بدیع­الزمان. (1380). احادیث و قصص مثنوی. ترجمه­ی کامل و تنظیم مجدد حسین داوودی، تهران: امیرکبیر.
فلاماریون، کامیل. (1373). مرگ و اسرار آن.  ترجمه­ی بهنام جمالیان، تهران: مرکز نشر فرهنگی مشرق.
کیکاووس­بن اسکندر. (1352)، قابوس­نامه. تحقیق دکتر غلامحسین یوسفی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
گاندی، مهاتما. (1386). چرا ترس از مرگ و مویه بر آن؟ گردآوری: ‌آناند هینگورانی، ترجمه­ی شهرام نقش تبریزی، تهران: ققنوس.    
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد بن ابراهیم. (بی‌تا). الهی‌نامه. تصحیح فؤاد روحانی، تهران: زوّار.
_________________________ (1387). الهی­نامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران: سخن.
_________________________  (1338الف). اسرارنامه. تصحیح صادق گوهرین، تهران.
________________________ (1386الف). اسرارنامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران: سخن.
________________________ (1338ب). مصیبت‌نامه. به اهتمام و تصحیح نورانی وصال، مشهد: زوار.
_______________________ (1386ب). مصیبت‌نامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران: سخن.
_______________________ (1384). منطق الطیر. تصحیح وتعلیقات محمدرضا شفیعی­کدکنی، تهران: سخن.
___________________________ (1375). مختارنامه. تهران: سخن.
___________________________(1385). تذکره الاولیاء. تهران: طلوع.
___________________________ (1387). تذکره الاولیاء. بررسی، تصحیح متن و توضیحات از محمد استعلامی، تهران: زوّار.
علی­بن ترکه، صائن­الدین. (1375)­. عقل و عشق یا مناظرات خمس. محقق و مصحح: اکرم جوی نعمتی، تهران: میراث مکتوب.
مترلینگ، موریس. (1314). از جهان تا ابدیت. ترجمه­ی عنایت­الله شکیباپور، مؤسسه­ی مطبوعاتی تهران: فرخی.
مترلینگ، موریس. (1328). دنیای دیگر. ترجمه­ی ذبیح­الله منصوری، تهران: کانون معرفت.
مترلینگ، موریس (1337). دروازه­ی بزرگ. ترجمه­ی ذبیح­الله منصوری و فرامرز برزگر، تهران: کانون معرفت.
معتمدی، غلامحسین. (1372). انسان و مرگ، ‌درآمدی بر مرگ‌شناسی. تهران: مرکز.
ملکیان،‌ مصطفی. (1379). تاریخ فلسفه‌ی غرب. تهران: پژوهشکده‌ی حوزه و دانشگاه.
ملکیان، مصطفی (1380). «رویکرد وجودی به نهج البلاغه». پژوهشنامه‌ی علامه، دوره اول، شماره 10، پاییز.
مودی، ریموند. (1373). زندگی پس از مرگ. ترجمه‌­ی شهناز انوشیروانی، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
مولوی، جلال­الدین محمَد بلخی. (1383). مثنوی معنوی. به کوشش مهدی آذریزدی، تهران: پژوهش.
مولوی، جلال‌الدین‌محمد. (1381). کلیات دیوان شمس تبریزی. (2جلد)، با مقدمه­ی بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: میلاد.
مولوی، جلال­الدین محمد. (1390 و 1392). شرح جامع مثنوی، تألیف کریم زمانی، تهران: اطلاعات.
نفیسی، سعید. (1320). جست­وجو در احوال و آثار فریدالدین نیشابوری. چاپخانه‌‌ی اقبال: تهران.
نسفی، عزیزالدین. (1359). کشف الحقایق. به کوشش مهدوی دامغانی، تهران: زوار.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار