بازتاب جنبه هایی از فرهنگ و ادبیات هند در شعر صائب

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه قم

چکیده

چکیده
پیوند فرهنگی و ادبی ایران و هند در طول تاریخ، پیوندی استوار و غیر قابل انکار بوده و با فراز و فرودهای بسیار در گستر‌ه‌ی روزگاران استمرار داشته است.‌ ‌این پیوند در عصر صفویان ایران و گورگانیان هند به اوج خود رسیده که شعر و ادبیات این عصر، آیینه‌ی تمام‌نمای آن است. شعر صائب که نقطه‌ی اوج شعر این عصر است، با هنرمندی‌های بسیار، تعامل فرهنگی و ادبی این دو سرزمین را به تصویر کشیده به گونه‌ای که در آمیختگی فرهنگ و ادبیات ایران و هند یکی از ویژگی‌های بارز آن به شمار می آید: استقبال از شعر پارسی گویان هند، بهر‌ه‌گیری از سنّت‌های ادبی این سرزمین، به‌کارگیری زبان شعری شاعران پارسی گوی هند، تأثیر-پذیری از عاشقانه‌های ادبیات هند و سرانجام بازتاب فرهنگ، اعتقادات، آداب و رسوم هندوان، از جلوه‌های بارز پیوند فرهنگی و ادبی ایران و هند در شعر صائب است که درک و فهم شعر او و گر‌ه‌گشایی پیچیدگی‌های آن، بدون آگاهی از موارد مذکور، چندان آسان نیست. این مقاله با جستجو در دیوان صائب و استخراج ابیات مرتبط با موضوع و نقد و تحلیل و دسته‌بندی موارد استخراج شده و بهره‌گیری از پژوهش‌های این حوزه کوشیده است با معرفی برخی از جلو‌‌‌ه‌های فرهنگ و ادبیات هند در شعر صائب، راهی برای ورود به دنیای پر رمز و راز شعر او بگشاید.
واژ‌ه‌های کلیدی: ادبیات، ایران،‌ شعر، صائب، فرهنگ، هند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The reflection of some aspects of india,s culture And Literature in saeb, s poetry

چکیده [English]

The cultural and literary ties between Iran and India have been a firm and undeniable one and have endured vicissitudes. This connection reached its height at Safavid and Gurkani age as the resultant poetry and literature of this age reflect it truly. Saib Tabrizi’s Poetry stands the highest in this age and has artistically portrayed the mutual cultural and literary relationship between the two nations so that the Iranian-Indian mixture of culture and literature is one of its most obvious characteristics; good reception of Persian pieces written by Indian poets, use of Indian literary traditions, exploiting literary language of Indian poets writing in Farsi, incorporation of Indian love poems, and finally the reflection of Indian culture, beliefs, and ceremonies are all obvious instances of cultural and literary affinity between Iran and India as expressed  Saib Tabrizi’s poetry making his poem inapprehensible without a good knowledge of these points. Through investigating Saib Tabrizi’s divan and focusing on, analyzing and classifying the relevant poems and exploiting the researches in this domain, the researcher has tried in this paper to pinpoint Indian culture and literature in Saib Tabrizi’s poetry and thus to open a way to his verse’s mysterious world.
Key Words: Literature, Iran, India, Poetry, Saib Tabrizi, Culture, India

کلیدواژه‌ها [English]

  • literature
  • Iran
  • India
  • Sa'eb
  • s poem
آزاد بلگرامی، میرغلام­علی. (1382). غزالان الهند. تصحیح سیروس شمیسا، تهران: صدای معاصر.
ابن اثیر. (1351). کامل (تاریخ بزرگ اسلام و ایران). ج16، ترجمه­ی علی هاشمی حائری، تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی.
ابن ندیم. (1346). الفهرست. ترجمه­ی م. رضا تجدّد، تهران: چاپخانه بانک بازرگانی ایران.
اکرمی، محمدرضا. (1390). استعاره در غزل بیدل. تهران: مرکز.
بهار، محمدتقی. (1371). بهار و ادب فارسی. (2جلد)، به کوشش محمد گلبن، تهران: امیر کبیر.
بیرونی، ابوریحان. (1383). الصّیدنه فی الطّب. ترجمه­ی باقر مظفرزاده، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار.
بیرونی، ابوریحان. (بی­تا). تحقیق ماللهند. ج1، ترجمه­ی منوچهر صدوقی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
پیرنیا، حسن و اقبال آشتیانی، عباس. (1384). تاریخ ایران. مقدمه­ی باستانی پاریزی، تهران: علم.
جعفری، یونس. (1355). چند نکته درباره­یصائب تبریزی. ارمغان، سال45، شماره7و8، صص 400-417.
داراشکوه، محمد.­ (1381). سرّ اکبر (ترجمه اوپانیشاد)، (2جلد)، به کوشش تاراچند و محمدرضا جلالی نائینی، تهران: علمی.
دهخدا، علی­اکبر. (1377). لغت­نامه. ( 15جلد)، تهران: دانشگاه تهران.
دهلوی، امیرخسرو. (1380)، دیوان امیرخسرو دهلوی. تصحیح محمد روشن، تهران: نگاه.
رامی، شرف­الدین. (1376). انیس العشاق. به اهتمام محسن کیانی، تهران: روزنه.
ریپکا، یان. (1381). تاریخ ادبیات ایران. (2جلد)، ترجمه­ی ابوالقاسم سرّی، تهران: سخن.
زلالی خوانساری، محمدحسن (1385). کلیات زلالی. تصحیح سعید شفیعیون، تهران: کتابخانه­ی مجلس شورای اسلامی.
سعادت، اسماعیل. (1384). دانش­نامه­ی زبان و ادب فارسی، ج1 ( آب- برزُویه)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
سعدی، مصلح­بن­عبدالله(1369). بوستان. تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
ــــــــــــــــــــــ.(1377). گلستان. تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
شبلی نعمانی. (1363). شعر العجم. ( ج 3، 4، 5)، ترجمه­ی سیدمحمدتقی فخرداعی گیلانی، تهران: دنیای کتاب.
صائب تبریزی، محمدعلی. (1370). دیوان صائب. ( 6جلد)، به کوشش محمد قهرمان، تهران: علمی و فرهنگی.
ــــــــــــــــــــــــ . (1385). سفینه­ی صائب. به کوشش صادق حسینی اشکوری، اصفهان: دانشگاه اصفهان، قم: مجمع ذخایر اسلامی.
صفا، ذبیح­الله. (1371). تاریخ ادبیات در ایران. (5 جلد)، تهران: فردوس.
عبیری، زهرا. (1386). «نظیره‌گویی در دیوان صائب تبریزی». پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد دانشگاه قم.
عزیزیان، کبری. (1383). راهنمای دیوان صائب تبریزی. تهران: علمی و فرهنگی.
قرایی، فیاض. (1385). ادیان هند. مشهد: دانشگاه فردوسی.
گلچین­معانی، احمد. (1373). فرهنگ اشعار صائب. (2جلد)، تهران: امیرکبیر.
گویا اعتمادی، سرور. (1329). آثار صائب. آریانا، ج8، شماره7، صص7-9.
لسان، حسین. (1370). گزیده­یاشعار مسعود سعد. تهران: علمی و فرهنگی.
مسعود سعد سلمان. (1384). دیوان­ مسعود سعد سلمان. مقدمه­ی­ رشید یاسمی، به اهتمام­ پرویز بابایی، تهران: نگاه.
مصطفوی سبزواری، رضا. (1382). یادگار هندوستان. تهران: الهدی.
موریسن، جرج و دیگران. (1380). تاریخ ادبیات ایران از آغاز تا امروز. ترجمه­ی یعقوب آژند، تهران: گستره.
نظامی عروضی. (1388). چهار مقاله. تصحیح محمد قزوینی، به کوشش محمد معین، تهران: زوّار.
نفیسی، سعید. (1371). سرچشمه­یتصوّف در ایران. تهران: فروغی.
نوایی، عبدالحسین. (1387). روابط سیاسی و اقتصادی ایران در دوره­ی صفویه. تهران: سمت.
همایی، جلال­الدین. (1373). تاریخ مختصر ادبیات ایران. تهران: هما.
یاحقی، محمدجعفر. (1375). فرهنگ اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و سروش.