بررسی نام های معشوق در غزل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس /دانشگاه فرهنگیان

چکیده

در ادب غنائی ، معشوق با نام های گوناگونی یاد شده که اصلی ترین آنها عبارت است از: معشوق، یار، دوست، جانان و دلبر. علاوه بر این نام های اصلی ، معشوق در شعر غنائی با عنوان های تشبیهی ، استعاری و وصفی خطاب شده یا دربارهء او سخن گفته شده است که بررسی آن با توجه به درون مایه و فضای معنایی کلام سودمند به نظر می رسد. در این تحقیق سیر کلی نام های معشوق در غزل بررسی می شود تا ضمن شناسایی انواع نام های معشوق از نظر ساخت، مشخّص گردد آیا درون مایه غزل بر انتخاب نام معشوق تاثیر داشته است؟
شاید در نگاه اول پنداشته شود که "معشوق"، "یار"، "دوست" ، "جانان" و "شاهد" معنا ، مفهوم و کاربرد یکسانی در غزل دارند ،اما این پژوهش نشان خواهد داد که گرچه در موارد زیادی این نام ها، به صورت مترادف هم به کار برده می شوند،اما هر یک در هالهء معنایی خاصی به کار گرفته شده اند. در این تحقیق، بحث کلی نام های معشوق، در غزل های تعدادی از غزلسرایان برجسته و صاحب سبک بررسی شده ،اما بررسی معنایی نام های اصلی معشوق، به غزل های "سنائی"، "عطار"، "سعدی" و "حافظ" محدود شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Study of "Mashuq" s names in lyric( ghazal).

چکیده [English]

Abstract
Study of "Mashuq" s names in lyric( ghazal).
In lyric literature, "Mashuq" was named with various and different names and titles that the most basics are "Mashuq"(be loved), "yar", "Dust"(friend), "janan"(sweet heart) and "Delbar"(charm). In addition to these, "Mashuq" was addressed with a similar ,metaphor and adjective or adjective phrase.
In this article was studied "Mashuq" in ghazal to clear up kinds and structure of Mashuq names and titles and to know
are there cause and effect between theme and "Mashuq"‘ s names?
Perhaps suppose "Mashuq", "yar", "dust", "janan" and "shahed" have equal means and concepts, but also this search will clear that if they are synonym but their applications and concepts is different.
In this essay general subject were searched in ghazals of poets that have a special style and then
Study of application "Mashuq"names limited to ghazals of "Sanai" "Attar"
"Sadi" and"Hafez".
Key words:Mashuq names, ghazal, Janan, Dust, Yar, Shahed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mashuq names
  • Ghazal
  • Janan
  • Dust
  • Yar
  • Shahed

مراجع

اخوان ثالث، مهدی. (1375). آخر شاهنامه. تهران: مروارید.
انوری، محمدبن محمد. (1376). دیوان انوری. تهران: علمی­و­فرهنگی.
بهمنی، محمدعلی. (1389). مجموعه اشعار. تهران: نگاه. 
حافظ، شمس‌الدین محمد. (1362). دیوان اشعار. تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران: خوارزمی.
دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغت‌نامه. تهران: چاپخانه دانشگاه تهران.
رودکی، جعفربن محمد. (1390). دیوان اشعار رودکی. به کوشش مریم کاظمی، قم: آثار قلم.
سعدی، مصلح‌الدین. (1385). غزل‌های سعدی. تصحیح غلام‌حسین یوسفی، تهران: سخن.
سنایی، مجدودبن آدم.(1389). دیوان حکیم سنایی. به کوشش مظاهر مصفا، تهران: زوّار.
شاملو، احمد. (1391). مجموعه آثار احمد شاملو. تهران: نگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1376). آیینه‌ای برای صداها. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــ . (1380). ادوار شعر فارسی. تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1381). بیان و معانی. تهران: فردوس.
ــــــــــــــــ. (1376). سیر غزل در شعر فارسی. تهران: فردوس.
شهریار، محمّد. (1376). دیوان شهریار. تهران: نگاه.
صائب تبریزی، محمدعلی.(1392). دیوان اشعار. به اهتمام جهانگیر منصور، تهران: نگاه.
صبور، داریوش. (1370). آفاق غزل فارسی. تهران: گفتار.
عطار، محمدبن ابراهیم.(1381). دیوان عطار نیشابوری. تنظیم و نمونه­خوانی و نظارتِ جهانگیر منصور، تهران: نگاه.
فرخزاد، فروغ. (1376). تولدی دیگر. تهران: مروارید.
فرخی یزدی، محمد.(1363). دیوان اشعار. با تصحیح حسین مکی، تهران: امیرکبیر.
مرادی، محمد.(1389). جریان‌شناسی غزل شاعران جوان استان فارس در سال‌های پس از جنگ. شیراز: عسلی‌ها. 
منزوی، حسین.(1388). مجموعه اشعار. به کوشش محمد فتحی، تهران: آفرینش- نگاه.
مولوی، جلال‌الدّین محمدبن محمد. (1381). کلّیات شمس تبریزی. به کوشش توفیق سبحانی، تهران: قطره.
نیما یوشیج. (1375). مجموعه­ی کامل اشعار نیمایوشیج. گردآوری و تدوین از سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
وحشی بافقی، کمال‌الدین. (1392). دیوان وحشی بافقی. ویراسته­ی حسین آذران، تهران: امیر­کبیر.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار